Γράφει ο Τάσος Ρέτζιος.
Η παρακμή, η «αποψίλωση» της Δημοκρατίας αρχίζει στις μέρες μας από την κάλπη, λένε στο εμβληματικό τους βιβλίο «Πώς πεθαίνουν οι Δημοκρατίες» ο Στίβεν Λεβίτσκι και ο Ντανιέλ Ζίμπλατ, πολιτικοί επιστήμονες και καθηγητές στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Εκ των έσω, λοιπόν, οι εχθροί της και χρησιμοποιώντας τα όπλα της; Λίγες εβδομάδες πριν από τις αμερικανικές εκλογές και ενώ το φάντασμα μιας δεύτερης θητείας Τραμπ απλώνεται πάνω από τον πλανήτη, τέτοιου είδους συζητήσεις γίνονται και συχνότερα και περισσότερο απλουστευμένα.
Σαν να αρκεί ένας μανιχαϊστικός τρόπος ορισμού προσώπων, πραγμάτων και καταστάσεων, για να εξηγήσουμε, να καθορίσουμε και να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα και τους «εχθρούς» της Δημοκρατίας. Αρκεί, δηλαδή, να χαρακτηρίσουμε κάτι (ή, συνηθέστερα, κάποιον) ως «ακροδεξιό» και στις μέρες μας έχουμε το αντίπαλο στρατόπεδο. Τι κι αν αυτό το «ακρο-» δεν μοιάζει και τόσο στριμωγμένο στα άκρα, αλλά απλώνεται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη των περισσότερων, πλέον, κοινωνιών του πλανήτη; Τι κι αν κραυγάζουν από τις «σκουριασμένες» πολιτείες των ΗΠΑ μέχρι τα μικρά χωριά της γαλλικής ενδοχώρας ότι γι’ αυτούς (και για άλλους τόσους) το μεταναστευτικό είναι ένα πρόβλημα που δεν έχει να κάνει μόνο με τον ανθρωπισμό, αλλά και με τις ίδιες τις ταυτότητές τους; Οι… καλοθελητές της αυτόκλητης υπεράσπισης της Δημοκρατίας (έτσι όπως την έχουν στο μυαλό τους) όχι μόνο κωφεύουν, αλλά περιφρονούν, προσβάλλουν, σαρκάζουν και υποτιμούν όλον αυτόν τον κόσμο – η Χίλαρι Κλίντον κάτι έχει να καταθέσει επ’ αυτού. Το νόστιμο της υπόθεσης, βέβαια, είναι ότι, ενώ ο αφιονισμός για την ανάδειξη και την προστασία των όποιων ταυτοτήτων έχει φτάσει στα όρια της Ιεράς Εξέτασης, αυτές οι προαναφερθείσες ταυτότητες κάποιων μπρουτάλ και άγαρμπων τύπων απλώς δεν υπάρχουν – δεν θα έπρεπε να υπάρχουν, για την ακρίβεια.
Μ’ αυτά και μ’ εκείνα και επειδή, όπως είπε κι ένας καθηγητής, η Δημοκρατία είναι ένα «work in progress», πολύ σύντομα αναμένεται, μιλώντας για Δημοκρατία, να μην εννοούμε όλοι το ίδιο. Άλλη Δημοκρατία έχουν στο μυαλό τους στις μεγάλες, παγκοσμιοποιημένες μητροπόλεις και άλλη στην περιθωριοποιημένη περιφέρεια. Και επειδή Δημοκρατία χωρίς φιλελευθερισμό, ανοχή και συμπερίληψη δύσκολα ανθεί, ίσως να πλησιάζει και η ώρα που θα πρέπει να εφεύρουμε και νέες ορολογίες, για να περιγράψουμε το πολίτευμα στο οποίο όχι μόνον υπάρχουμε, αλλά και στο οποίο κατοικεί και το φαντασιακό μας.
Δύσκολες εξισώσεις, γι’ αυτό τις αφήνουμε για αργότερα. Εν τω μεταξύ, η δυναμική των πραγμάτων αναπτύσσεται, οι πάσης φύσεως σωτήρες περισσεύουν και οι παραζαλισμένοι πολίτες γυρίζουν την πλάτη τους σε κάτι που, όχι, δεν το θεωρούν πια αυτονόητο, ακριβώς επειδή δεν τους ενδιαφέρει. «Δεν συνομίλησα ποτέ με τη Δημοκρατία, με προσπέρασε». Μοιάζει αναπόφευκτο;