Στην κεντρική φωτογραφία: το κροκοδειλάκι τού Κεδρηνού λόφου.
Πλούσιος σε ερπετά και αμφίβια είναι ο Κεδρηνός λόφος, όπου απαντά το 71% των ειδών ερπετοπανίδας που ζουν σε ολόκληρη την Κεντρική Μακεδονία, όπως προκύπτει από πρόσφατα δημοσιευμένη επιστημονική εργασία τού βιολόγου και υποψήφιου διδάκτορα του Τμήματος Βιολογίας τού Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), Ηλία Στραχίνη. Ανάμεσα στα είδη που μπορεί να συναντήσει κάποιος στην έκταση των 30.000 στρεμμάτων τού περιαστικού δάσους τής Θεσσαλονίκης είναι και το κροκοδειλάκι.
Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Στραχίνης, παρά τις αρκετές πυρκαγιές, από τις οποίες το δάσος υπέφερε στο παρελθόν, ο Κεδρηνός λόφος φιλοξενεί μια αξιοσημείωτα υψηλή βιοποικιλότητα, όπερ σημαίνει πολλά είδη άγριας χλωρίδας και πανίδας: «Καταγραφές μου που συγκεντρώθηκαν σε συνολικό διάστημα 17 ετών αποκάλυψαν την παρουσία είκοσι πέντε ειδών ερπετών και επτά ειδών αμφιβίων, δηλαδή περίπου το 71% των ειδών ερπετοπανίδας που απαντούν εντός ολόκληρης της Κεντρικής Μακεδονίας. Όλα τα ερπετά και αμφίβια που καταγράφηκαν συνιστούν προστατευόμενα είδη, ενώ, μεταξύ αυτών, ένα αμφίβιο και επτά ερπετά ανήκουν στο παράρτημα II τής κοινοτικής οδηγίας 92/43, κάτι που σημαίνει ότι είναι αυστηρώς προστατευόμενα», σημειώνει ο κ. Στραχίνης.
Από ερπετά, ο Κεδρηνός λόφος φιλοξενεί έξι είδη χελώνας, οκτώ είδη σαύρας και 11 είδη φιδιών, ενώ τα αμφίβια περιλαμβάνουν έξι είδη βατράχου και ένα είδος τρίτωνα. Κάποια από τα πιο γνωστά ερπετά τού Κεδρηνού λόφου είναι το σαμιαμίδι, οι χελώνες ξηράς, ο λαφιάτης, το νερόφιδο, η σαΐτα και η οχιά. Από όλα τα ερπετά και τα αμφίβια, το μοναδικό που έχει δυνητικά επικίνδυνο δάγκωμα είναι η κοινή οχιά (Viperaammodytes), ενώ όλα τα υπόλοιπα είναι ακίνδυνα για τον άνθρωπο. Σύμφωνα με τον κ. Στραχίνη, η παρουσία τής οχιάς στον Κεδρηνό λόφο δεν πρέπει να φοβίζει τον επισκέπτη, καθώς πρόκειται για αργό ζώο ήπιου χαρακτήρα, που δεν θα επιτεθεί στον άνθρωπο και θα αμυνθεί με δάγκωμα μόνον αν πατηθεί ή πιαστεί. Ο περιπατητής μπορεί, αν συναντήσει την οχιά, να κρατήσει μια απόσταση δύο-τριών μέτρων χωρίς να την ενοχλεί, να την παρατηρήσει και να τη φωτογραφίσει χωρίς κίνδυνο.
Ένα κροκοδειλάκι-μινιατούρα
Από τα πιο ενδιαφέροντα ερπετά που μπορεί να συναντήσει κάποιος στο περιαστικό δάσος τής Θεσσαλονίκης είναι το κροκοδειλάκι. Όπως εξηγεί ο κ. Στραχίνης, η ονομασία δεν είναι τυχαία, καθώς φαίνεται πως πρόκειται για το πρώτο ζώο που ονομάστηκε «κροκόδειλος» από τους αρχαίους Έλληνες – από τις λέξεις «κρόκη» και «δρίλος», που σημαίνουν «βότσαλο» και «σκουλήκι» (ζώο που έρπει), αντίστοιχα.
«Κανονικά, το κροκοδειλάκι προέρχεται από τη Μικρά Ασία, το Νότιο και το Ανατολικό Αιγαίο. Στη Θεσσαλονίκη φαίνεται ότι εισήχθη κατά τα βυζαντινά χρόνια. Από τότε εξαπλώθηκε φυσικά και σήμερα απαντά από τα όρια του νομού Κιλκίς ώς και περιοχές τής Χαλκιδικής. Πρόκειται για μια μεγάλη, αγκαθωτή σαύρα που μοιάζει με μινιατούρα των κροκόδειλων όπως τους ξέρουμε σήμερα – και είναι, φυσικά, ακίνδυνη, όπως άλλωστε και όλες οι σαύρες τής Ευρώπης. Ο περιπατηρής μπορεί να θαυμάσει τα κροκοδειλάκια να λιάζονται τις ζεστές, ηλιόλουστες ημέρες πάνω σε βράχους μέσα στο δάσος».
Άλλο ενδιαφέρον αμφίβιο του Κεδρηνού λόφου είναι ο κοινός τρίτωνας. Μοιάζει με μικρή σαύρα, αλλά δεν είναι ερπετό: κολυμπάει και αναπαράγεται μέσα σε καθαρά, στάσιμα νερά, ενώ τα αρσενικά φέρουν πολλά, εντυπωσιακά χρώματα. Εγκαταλείπει το νερό και παραμένει σε κρυψώνες στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες τού χειμώνα ή στις πολύ υψηλές τού καλοκαιριού.
Ισορροπιστές τής φύσης
Τα ερπετά και τα αμφίβια, επισημαίνει ο κ. Στραχίνης, είναι ισορροπιστές τής φύσης και συνιστούν πολύ σημαντικά γρανάζια των οικοσυστημάτων, μια και κατέχουν τέτοιες θέσεις στο τροφικό πλέγμα, που αποτελούν ταυτόχρονα θηρευτές και θηράματα: «Η υψηλή ποικιλότητα του Κεδρηνού λόφου σε ερπετά και αμφίβια αποτελεί ισχυρό δείκτη υψηλής βιοποικιλότητας γενικά και υποδηλώνει την ύπαρξη ενός πλούσιου οικοσυστήματος, παρά τις πολλές πιέσεις που υφίσταται σήμερα το δάσος. Πυρκαγιές, ρύπανση, σκουπίδια, μπάζα, μηχανοκίνητα εκτός δρόμου, εγκατάλειψη κατοικίδιων, αυθαίρετες κατασκευές, έργα οδοποιίας, παράνομη κοπή δέντρων και λαθραία συλλογή ζώων και φυτών είναι μερικές από τις πολλές ανθρωπογενείς πιέσεις που αντιμετωπίζει εδώ και πολλά χρόνια το πολύπαθο δάσος. Για να μπορέσει να συνεχίσει να παρέχει απρόσκοπτα στους Θεσσαλονικείς όλες του τις οικοσυστημικές υπηρεσίες, είναι αναγκαίο να αποσοβήσουμε τις απειλές αυτές, να σεβαστούμε και να προστατέψουμε τη δομή, το ύφος και τη βιοποικιλότητά του στο σύνολό της», καταλήγει.
