«Ένα σημαντικό τοπόσημο για τον προσφυγικό Ελληνισμό αποτελεί ο χώρος των απολυμαντήριων τής Καλαμαριάς, στην παραλία τής Αρετσούς, και πρέπει να αναδειχθεί», τόνισε ο υφυπουργός Εσωτερικών (Μακεδονίας και Θράκης), Θεόδωρος Καράογλου, μετά από σύσκεψη με την επιτροπή διεκδίκησης για την ανάδειξη της ιστορικής μνήμης για την αξιοποίηση του χώρου των πρώην απολυμαντήριων ως τόπου μνήμης.
Στον χώρο τής σημερινής παραλίας της Αρετσούς λειτούργησαν τις δύο πρώτες δεκαετίες τού 20ού αιώνα τα απολυμαντήρια της Καλαμαριάς, ως χώρος καραντίνας για τον προσφυγικό Ελληνισμό, ώστε να αποφευχθεί η μετάδοση ασθενειών στον τοπικό πληθυσμό. Σύμφωνα με αξιόπιστες μαρτυρίες και καταγραφές, από το 1916 ώς το 1924 στα απολυμαντήρια στην παραλία της Αρετσούς φιλοξενήθηκαν περίπου 355.000 πρόσφυγες συνολικά, ενώ 22.000 άτομα, ιδιαίτερα μικρά παιδιά, άφησαν την τελευταία τους πνοή τους εκεί, κυρίως από τις ασθένειες και τις κακουχίες…
Ο σχεδιασμός
Η συνάντηση εκπροσώπων τής επιτροπής (ΦΕΚ2009/31/5/2019) με τον υφυπουργό έγινε το μεσημέρι, στο Διοικητήριο, παρουσία υπηρεσιακών παραγόντων και άλλων εμπλεκομένων φορέων: «Συζητήσαμε για την ανάδειξη της ιστορικής μνήμης τής παραλίας τής Αρετσούς, όπου ήταν τα απολυμαντήρια, απ’ όπου πέρασαν οι χιλιάδες των προσφύγων που ήρθαν από την καθ’ ημάς Ανατολή, από την ευρύτερη Μικρά Ασία, από τον Πόντο, από την Καππαδοκία, από την Ανατολική Ρωμυλία…» τόνισε ο κ. Καράογλου, υπενθυμίζοντας ότι η Μακεδονία και η Θράκη ήταν ο κύριος χώρος υποδοχής των προσφύγων. «Ο Ελληνισμός έχει βιώσει την προσφυγιά, έχει ματώσει, έχει δακρύσει όσο κανένας άλλος λαός. Η Μακεδονία και η Θράκη αποτελούν την ‘κιβωτό’ των ξεριζωμένων Ελλήνων. Έχουμε χρέος να αφυπνίσουμε συνειδήσεις, να διδάξουμε την ιστορία στους νεότερους».
Τι θα αλλάξει
Στη σύσκεψη αποφασίστηκε να υπάρξει η συγκρότηση μιας ειδικής επιτροπής για την αξιοποίηση του συγκεκριμένου ιστορικού χώρου των πρώην απολυμαντηρίων της Καλαμαριάς ως χώρου ιστορικής μνήμης και, βέβαια, η προσπάθεια για καταγραφή των προτάσεων απ’ όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για την αξιοποίηση και την ανάδειξη του χώρου αυτού ως ενός σημαντικού τοπόσημου για τον προσφυγικό Ελληνισμό. Αποφασίστηκε επίσης μέχρι τα μέσα Αυγούστου να έχει συγκροτηθεί η επιτροπή αυτή και να έχει επισκεφθεί τον χώρο, για να δει πώς θα αξιοποιηθεί.
«Για εμάς, το ζήτημα του προσφυγικού Ελληνισμού είναι κορυφαίας σημασίας και πρέπει να το αναδείξουμε» είπε ο κ. Καράογλου. Μεταξύ άλλων, ο υφυπουργός χαρακτήρισε την ενέργεια του προέδρου τής Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί ως «απαράδεκτη», λέγοντας ότι «επιβάλλει στον Ελληνισμό να είναι σε εγρήγορση» και «να θυμάται την ιστορία του» – και πρόσθεσε: «Λαός που δεν γνωρίζει την ιστορία του δεν έχει προοπτική και μέλλον. Εμείς λοιπόν θα είμαστε έτοιμοι και θα ξαναθυμηθούμε, οι παλαιότεροι, την ιστορία και θα διδάξουμε στα παιδιά μας την ιστορία που θα πρέπει να ξέρουν».
Το Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού στο Παύλου Μελά
Ο κ. Καράογλου υπογράμμισε ότι είναι δεδομένη η θέληση του πρωθυπουργού για τη δημιουργία Μουσείου Προσφυγικού Ελληνισμού στο πάρκο του τέως στρατοπέδου Παύλου Μελά, τονίζοντας ότι γίνονται ενέργειες προς αυτήν την κατεύθυνση. Σημείωσε ωστόσο ότι είναι επίσης σε θετική κατεύθυνση το να αναδειχθούν και τα απολυμαντήρια της Καλαμαριάς ως ένα σημαντικό τοπόσημο για τον προσφυγικό Ελληνισμό, αφού από εκεί πέρασαν όλοι οι πρόσφυγες πριν εγκατασταθούν στις διάφορες πόλεις και χωριά ανά την ελληνική επικράτεια.
«Υπάρχει το ειδικό χωροταξικό σχέδιο που εκπόνησε η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας» υπογράμμισε ο αντιπεριφερειάρχης Στάθης Αβραμίδης. Πρόσθεσε ότι «έχει οριστεί το σημείο όπου θα γίνει ο μουσειακός χώρος ή ότι άλλο αποφασιστεί» και ότι αυτό επιτάσσει η απόδοση τιμής στη μνήμη των προσφύγων.
«Θετική η σύσκεψη αυτή στο ΥΜΑΘ, βοηθά να περάσουμε από τα χαρτιά στην πράξη» ανέφερε ο δήμαρχος Καλαμαριάς, Γιάννης Δαρδαμανέλης. Υπενθύμισε ότι προς αυτήν την κατεύθυνση έχει κινηθεί ομόφωνα και ο δήμος με το αίτημα προς την ΕΤΑΔ για παραχώρηση του χώρου, ώστε να γίνει χώρος μνήμης η περιοχή των πρώην απολυμαντηρίων τής Καλαμαριάς – και πρόσθεσε: «Το να κάνουμε έναν χώρο μνήμης για τους προγόνους μας είναι μια υποχρέωση που έχουμε όλοι, Καλαμαριώτες και μη, πρόσφυγες και μη, απέναντι σ’ αυτούς που κατάφεραν αυτούς τους τόπους να τους κάνουν ό,τι είναι σήμερα η Καλαμαριά και η υπόλοιπη Ελλάδα».
Στη σύσκεψη συμμετείχαν επίσης ο περιφερειακός διευθυντής Εκπαίδευσης, Αλέξανδρος Κόπτσης, ο δημοτικός σύμβουλος Θεσσαλονίκης και πρόεδρος του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης, Βασίλης Γάκης, υπηρεσιακοί παράγοντες, εκπρόσωποι ποντιακών σωματείων και ομοσπονδιών κ.ά. Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ.
