Στη Νέα Υόρκη τού 1938, το βράδυ τής «Νύχτας των Κρυστάλλων» (στη διάρκεια της οποίας οι ναζί έσπασαν τις βιτρίνες καταστημάτων που ανήκαν σε Εβραίους και προκάλεσαν ζημιές σε συναγωγές και κοιμητήρια Εβραίων τής Γερμανίας), η Σύλβια Γκέλμπεργκ ξαφνικά παραλύει… Χωρίς οποιοδήποτε παθολογικό αίτιο, μένει ακίνητη από τη μέση και κάτω. Ο δόκτωρ Χάιμαν θα «σκάψει» βαθιά στα μυστικά τής οικογένειάς της, για να τη βοηθήσει.
Παρότι το «Σπασμένο γυαλί» δεν είναι από τα πλέον γνωστά –ή από τα πιο «εμπορικά», αν προτιμάτε– έργα τού Μίλερ, όπως το «Ήταν όλοι τους παιδιά μου» ή το «Ο θάνατος του εμποράκου», είναι σίγουρα ένα από τα πιο ώριμα. Τι είναι αυτό που το καθιστά τόσο αγαπητό;
Νομίζω ότι είναι η γραφή τού Μίλερ που το κάνει αγαπητό. Καταπιάνεται με θέματα, τα οποία ακόμη και σήμερα ζούμε πάρα πολύ έντονα: το ότι δεν μπορούμε να αντέξουμε τις διαφορετικότητες των ανθρώπων, αλλά και τις σχέσεις μέσα στις οικογένειες. Ό,τι παθαίνει η ηρωίδα ξεκινά από τη σχέση που επί 30 χρόνια έχει με τον άνδρα της – είναι αυτή ακριβώς η σχέση, στο πλαίσιο της οποίας δεν μιλά και τα κρύβει όλα κάτω από το χαλί, που την οδηγεί σε παράλυση. Όλοι νομίζουν ότι οφείλεται σε ένα ιστορικό γεγονός, τη «Νύχτα των Κρυστάλλων» στη Γερμανία – αυτοί ζουν στο Μπρούκλιν τής Νέας Υόρκης και είναι μέλη τής εβραϊκής κοινότητας. Η γυναίκα ταράζεται πάρα πολύ από το γεγονός και όλοι νομίζουν ότι αυτό την έχει παραλύσει. Αυτή ήταν όμως μόνον η αφορμή…
«ΤΙΠΟΤΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΛΛΑΞΕΙ (Σ.Σ.: ΑΠΟ ΤΟ 1938). ΤΟ ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΑΛΛΑΖΕΙ, ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΚΑΙ ΤΟ ΟΤΙ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΩΡΑ ΜΙΛΑΝΕ ΚΑΙ ΔΕΝ ΤΟ ΑΝΕΧΟΝΤΑΙ – ΟΧΙ, ΒΕΒΑΙΑ, ΣΕ ΜΕΓΑΛΟ ΠΟΣΟΣΤΟ, ΣΙΓΟΥΡΑ ΟΜΩΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ ΤΟΥ 1938».
Εντυπωσιάζεται από το πώς όλοι οι υπόλοιποι αντιδρούν στο γεγονός. Ότι βλέπουν κάτι και κάνουν σαν να μη το βλέπουν, ακόμη και στις ημέρες μας. Στην πορεία διαπιστώνουμε ότι αυτό συνέβη λόγω της μεγάλης καταπίεσης που της ασκούσε ο άνδρας της. Μιλάμε για ενδοοικογενειακή βία, λεκτική και σωματική. Αυτό και μόνο κάνει το έργο πάρα πολύ δυνατό.
Το θεατρικό διαδραματίζεται στις ΗΠΑ τού 1938. Τι θεωρείτε ότι έχει αλλάξει στις σχέσεις των ζευγαριών 80 χρόνια αργότερα; Πιστεύετε ότι τα προβλήματα των χαρακτήρων αγγίζουν το σημερινό κοινό;
Τίποτα δεν έχει αλλάξει. Το μόνο που αλλάζει (και όχι μόνο στην Αμερική, αλλά και στην Ελλάδα) είναι η εποχή και το ότι οι γυναίκες τώρα μιλάνε και δεν το ανέχονται – όχι, βέβαια, σε μεγάλο ποσοστό, σίγουρα όμως περισσότερο από την Αμερική τού 1938. Τότε ήταν πολύ εγκλωβισμένες στην κοινωνία και στο τι θα πει ο κόσμος. Υπάρχουν ακόμη κακοποιημένες γυναίκες, ενδοοικογενειακή βία, πολύς συμβιβασμός… Πολλοί παντρευόμαστε για να παντρευτούμε. Δεν θα αλλάξει ποτέ αυτό, νομίζω. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να βρίσκουμε τη δύναμη να φεύγουμε από κάτι που μας αρρωσταίνει.
Θεωρείτε ότι το κοινό βλέπει κάτι από τον εαυτό του;
Νομίζω πως ναι. Το έχω παρατηρήσει αυτό στις παραστάσεις τής Αθήνας, όπου ήρθε κόσμος και μου είπε «μετά από αυτό, έχω δει με άλλα μάτια τον γάμο μου» ή «αποφάσισα να κάνω μια συζήτηση με τον άνδρα μου». Το έργο μιλά για τη διαφορετικότητα – οι Εβραίοι την εποχή εκείνοι θεωρούνταν από τους Αμερικανούς διαφορετικοί. Ακόμη και σήμερα, παιδιά που έχουν υποστεί bullying στο σχολείο –πλέον, η διαφορετικότητα παίρνει άλλη διάσταση– μου είπαν ότι «ήθελαν να με ρίξουν, επειδή είμαι διαφορετικός», «με χτυπούσαν, επειδή είμαι διαφορετικός» και «δεν με σεβάστηκαν».
Ναι, ο θεατής μπορεί να δει πολλά πράγματα. Πάντως, ο Μίλερ καταφέρνει να θίξει κάποιες καταστάσεις με λεπτό χιούμορ και έτσι το τραγικό γίνεται κωμικό.
Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε στον ρόλο σας;
Κατ’ αρχήν, πρόκειται για έναν κλασικό συγγραφέα. Όταν, λοιπόν, έχεις να κάνεις με ένα κείμενο –και δη κλασικό– υπάρχει ένα πρόβλημα: να μην το προδώσεις. Ακόμη κι αν δεν ξέρουν το συγκεκριμένο έργο, ξέρουν τον Μίλερ. Είναι ένα έργο που οφείλεις να το σεβαστείς. Μεγάλη δυσκολία αυτή…
Το γεγονός ότι είμαι καθηλωμένη σε μια καρέκλα, δεν πρέπει να κουνάω τα πόδια μου και πρέπει να εκφράζομαι από τη μέση και πάνω, σε ένα απαιτητικό μέρος τού έργου, είναι επίσης πολύ δύσκολο. Οι εντάσεις και οι κλιμακώσεις που έχει αυτή η γυναίκα με δυσκόλεψαν και με δυσκολεύουν. Υπάρχει ένα κομμάτι στο δεύτερο μέρος που πραγματικά με καταβάλλει, ταυτόχρονα όμως μου αρέσει που το κάνω.
