Στην κεντρική φωτογραφία: Το κάμπους στην Πυλαία υπό κατασκευή, δεκαετία 1930. Φωτογραφίες: Αρχείο Κολλεγίου Ανατόλια. © Έφοροι του Κολλεγίου Ανατόλια.
Το 2024 αποτελεί μια χρονιά-ορόσημο για το Κολλέγιο Ανατόλια, καθώς φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια εκπαιδευτικής και κοινωνικής δράσης στη Θεσσαλονίκη. Με αυτήν την ευκαιρία, ο εκπαιδευτικός, μη κερδοσκοπικός οργανισμός διοργανώνει, στο πλαίσιο των επετειακών του δράσεων, την έκθεση «Future Cometh – Κολλέγιο Ανατόλια. 100 χρόνια στη Θεσσαλονίκη» στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου. Η έκθεση εγκαινιάζεται στις 4 Οκτωβρίου και θα διαρκέσει ώς την 1η Δεκεμβρίου, με είσοδο ελεύθερη για το κοινό.
Μέσα από σπάνιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό, ιστορικά ντοκουμέντα, σύγχρονα τεκμήρια, καθώς και ιστορίες άγνωστες για το ευρύ κοινό αποκαλύπτεται η συναρπαστική ιστορία του Κολλεγίου Ανατόλια και τεκμηριώνεται η αδιάρρηκτη σχέση του με τη Θεσσαλονίκη, την πόλη στην οποία ο εκπαιδευτικός οργανισμός μετεγκαταστάθηκε (αναγκαστικά) το 1924 από τη Μερζιφούντα του Πόντου, ακολουθώντας το κύμα των προσφυγικών πληθυσμών μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Ενας οργανισμός πανελλήνιας και διεθνούς εμβέλειας
Στη Θεσσαλονίκη, το Κολλέγιο Ανατόλια εξελίσσεται σε έναν οργανισμό με πανελλήνια και διεθνή αναγνώριση. Κινητήριος δύναμή του, το πνεύμα αισιοδοξίας που διαπνέει τους ιδρυτές και τους ανθρώπους του και αποτυπώνεται από το 1886 τόσο στο σύνθημα «Dare to Do Right»(«Τόλμησε να κάνεις το σωστό») όσο και στον ύμνο τού Ανατόλια, «Morning Cometh»(«Ξημερώνει») που γράφτηκε το 1916 ως μήνυμα ότι, ακόμη και στους πιο δύσκολους καιρούς, μπορεί κάποιος να ελπίζει σε μια νέα ανατολή, σε μια νέα αρχή. Από εκεί είναι εμπνευσμένος και ο τίτλος της επετειακής έκθεσης, με την έκφραση «Future Cometh» («Το μέλλον έρχεται») να λειτουργεί ως υπενθύμιση του παρελθόντος και, ταυτόχρονα, εφαλτήριο για το μέλλον, με βάση τις τέσσερις ιδρυτικές, θεμελιώδεις αρχές του Κολλεγίου Ανατόλια: καινοτομία, αριστεία, κοινωνική υπευθυνότητα και συμπερίληψη.
Με σημείο εκκίνησης το 1886, έτος ίδρυσής του στη Μερζιφούντα της Μικράς Ασίας, η έκθεση παρακολουθεί το περιπετειώδες ταξίδι του Κολλεγίου Ανατόλια, που εκτυλίσσεται σε τρεις ηπείρους –Αμερική, Μικρά Ασία και Ευρώπη–, διατρέχοντας τρεις διαφορετικούς αιώνες, από τον 18ο ώς τον 21ο. Το αφήγημα εστιάζει στο κεφάλαιο της Θεσσαλονίκης, όπου το 1924 το Κολλέγιο ξεκινά την πρώτη τάξη του επί ελληνικού εδάφους (στις πρόχειρες εγκαταστάσεις ενός εγκαταλελειμμένου καζίνο στη Χαριλάου), με δεκατρείς πρόσφυγες μαθητές. Το Κολλέγιο ριζώνει στην πόλη και συμπορεύεται μαζί της σε όλα τα σημαντικά ιστορικά γεγονότα: τη Μικρασιατική Καταστροφή, τη γερμανική κατοχή, τον εμφύλιο, τη δικτατορία, την εισβολή στην Κύπρο.
Με τη μεταφορά του το 1934 σε νέες, ιδιόκτητες εγκαταστάσεις στην Πυλαία, σχεδιάζεται ένα κάμπους που, εκτός από ευρύχωρες τάξεις και εργαστήρια, δίνει έμφαση στο φυσικό περιβάλλον, ενώ περιλαμβάνει και υπαίθριους χώρους άθλησης, θέατρο και αίθουσες καλλιτεχνικών, ακολουθώντας τη λογική των αμερικανικών κολεγίων ελευθέριων τεχνών (liberal arts colleges). Το αποτέλεσμα είναι ένα πρότυπο κάμπους με εντυπωσιακή αρχιτεκτονική και με ένα πρόγραμμα σπουδών που εμπνέει τους μαθητές και τους φοιτητές του να σκέφτονται και να ενεργούν ως πολίτες του κόσμου.






















Το φαινόμενο του Κολλεγίου Ανατόλια
Η έκθεση ερμηνεύει το φαινόμενο του Κολλεγίου Ανατόλια υπό το πρίσμα της ιστορικής του διαδρομής και εξέλιξης, της ταυτότητάς του ως μη κερδοσκοπικού οργανισμού, του εκπαιδευτικού του έργου, αλλά και των εμπειριών από τη σχολική ζωή. Η εισαγωγή εκπαιδευτικών καινοτομιών και νέων τεχνολογιών, η βιωματική μάθηση, η εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας και η γνωριμία με τον αμερικανικό πολιτισμό, η έμφαση στις φυσικές επιστήμες από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του, οι περίφημες βιβλιοθήκες, η συνεισφορά του στην εκπαίδευση και τη χειραφέτηση των γυναικών, η αθλητική δραστηριότητα και οι πλούσιες εξωσχολικές δράσεις του αποτελούν ορισμένες μόνον από τις ενδιαφέρουσες πτυχές που ξεδιπλώνει η έκθεση.
Ταυτόχρονα, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο έντονο κοινωνικό αποτύπωμα του Κολλεγίου Ανατόλια, με το μεγάλο πρόγραμμα υποτροφιών, τη λειτουργία του οικοτροφείου, τα δωρεάν προγράμματα για το σύνολο της μαθητικής και εκπαιδευτικής κοινότητας, δράσεις υπέρ ευπαθών ομάδων, εθελοντικές πρωτοβουλίες με έμφαση στο περιβάλλον.
Πρωταγωνιστές της εκατονταετηρίδας είναι και τα εμπνευσμένα μέλη της διοίκησης και εκπαιδευτικοί που πορεύθηκαν με γενναιότητα, απόφοιτοι και απόφοιτες με διακεκριμένη δράση που άφησαν το στίγμα τους στις επιστήμες, την πολιτιστική, την πολιτική και την κοινωνική ζωή. Έλληνες εκπαιδευτικοί, διακεκριμένοι στους τομείς της εξειδίκευσής τους, άφησαν μεγάλη παρακαταθήκη στο σχολείο με τις παραδόσεις τους και μέσα από τα συγγράμματά τους (αρκετοί διέγραψαν και λαμπρή πανεπιστημιακή καριέρα), μαζί με πλειάδα αμερικανών καθηγητριών και καθηγητών που εμπλούτισαν την εκπαιδευτική διδασκαλία με νέες παιδαγωγικές προσεγγίσεις από το εξωτερικό.
Σημαντικά εργαλεία για αυτήν την έρευνα ήταν και ένα πλήθος πηγών, όπως τα ημερολόγια, τα απομνημονεύματα και ιστορικά συγγράμματα προέδρων του Κολλεγίου Ανατόλια (Τσαρλς Τρέισι, Τζορτζ Γουάιτ, Έρνεστ Ριγκς, Καρλ Κόμπτον) και των συζύγων τους, ενώ εξέχουσα πηγή αποτελεί το βιβλίο του πρώην προέδρου δρος Γουίλιαμ ΜακΓκρου «Γεφυρώνοντας πολιτισμούς με την εκπαίδευση. Το Κολλέγιο Ανατόλια στην Τουρκία και την Ελλάδα», μια συστηματική καταγραφή της ιστορίας του Ανατόλια από την ίδρυσή του ώς το ξεκίνημα του 21ου αιώνα.
Η έκθεση «Future Cometh – Κολλέγιο Ανατόλια. 100 χρόνια στη Θεσσαλονίκη» αποτελεί μια νέα πηγή πληροφοριών για εκπαιδευτικούς, ιστορικούς και την ευρύτερη κοινότητα. Στο πλαίσιο της έκθεσης, θα πραγματοποιηθούν, επίσης, δωρεάν μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα για μαθήτριες και μαθητές δημοτικού απ’ όλα τα σχολεία της πόλης από την 1ηώς τις 29 Νοεμβρίου 2024.
- Το φωτογραφικό και αρχειακό υλικό προέρχεται από το Τμήμα Αρχείων και Βιβλιοθηκών του Κολλεγίου Ανατόλια που συνέδραμε στην οργάνωση και καταγραφή των εκθεμάτων και από τους φορείς: The Dildilian Family Photography Collection, United Nations Archives Geneva, Αρμενική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, Αρχείο Γενικής Διοίκησης Μακεδονίας, ΓΑΚ-ΙΑΜ, Αρχείο Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος»/Χανιά,Αρχείο ΕΡΤ ΑΕ, Γερμανικό Ομοσπονδιακό Αρχείο, ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ Θεσσαλονίκης, Σύλλογος Αποφοίτων Κολλεγίου Ανατόλια – ΣΑΑΚ. Σημαντικές ήταν οι συνεισφορές αποφοίτων και μελών της κοινότητας του Κολλεγίου Ανατόλια.
- Τη μορφοποίηση του αφηγήματος και τον σχεδιασμό της έκθεσης ανέλαβε το δημιουργικό γραφείο Post-Spectacular Office/P-SO, σε συνεργασία με την Αλκμήνη Πάκα, καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ, η οποία, μαζί με τον Στέργιο Γαλίκα (της P-SO) είναι οι επιμελητές της έκθεσης. Το Γραφείο P-SO επιμελήθηκε, επίσης, την οπτική επικοινωνία των 100 χρόνων, τη διαμόρφωση της ολοκληρωμένης οπτικής ταυτότητας της έκθεσης, της συνοδευτικής επετειακής έκδοσης και τον σχεδιασμό του εκθεσιακού χώρου.
- Μεγάλοι δωρητές της επετειακής έκθεσης είναι η Εθνική Τράπεζα και το Ίδρυμα Παπαγεωργίου. Δωρητές είναι ο Σύλλογος Αποφοίτων του Κολλεγίου Ανατόλια (ΣΑΑΚ Ανατόλια) και ο Σύλλογος Φίλων του Κολλεγίου Ανατόλια (ΣΦΚΑ). Επίσημος χορηγός αερομεταφορών είναι η Aegean.