Το έργο τού σουηδού συγγραφέα, που γράφτηκε το 1888, δεν είναι μόνον ένα από τα πλέον αγαπημένα στο ελληνικό κοινό, αλλά και ένα από τα περισσότερο διασκευασμένα παγκοσμίως, αφού παραλλαγές του έχουν ανεβεί τόσο ως μιούζικαλ όσο και με χαρακτήρες διαφορετικής φυλής, εθνικότητας και θρησκείας.
Η «Δεσποινίς Τζούλια» είναι ένα από πλέον αγαπημένα –και ανεβασμένα– θεατρικά. Ποια είναι η δική σας προσέγγιση; Ακολουθείτε το αυθεντικό κείμενο ή έχετε «πειράξει» σημεία τού έργου;
Ακολουθούμε το αυθεντικό κείμενο σε μετάφραση του Αλέξανδρου Κωχ, με απόλυτο σεβασμό προς τον συγγραφέα. Λάβαμε υπόψη μας και την εποχή, δουλεύοντας, ωστόσο, ανακαλύψαμε ότι πρόκειται και για κάτι πολύ σύγχρονο. Καταλήξαμε λοιπόν σε ένα πάντρεμα. Θα έλεγα ότι η προσέγγισή μας έχει πολλά προσωπικά στοιχεία καθενός. Μέσα από το κείμενο του Στρίντμπεργκ εκφράζουμε δικές μας εμπειρίες και βιώματα. Κατά τη γνώμη μου, όλοι είμαστε όλα και καθένας μας εμπεριέχει μέσα του τα πάντα. Επομένως, ψάξαμε τη Τζούλια που υπήρχε ήδη μέσα στην Κίκα, τον Ζαν που κρύβει μέσα του ο Δημήτρης και το κομμάτι τής Κριστίν που βρίσκεται μέσα στη Δανάη.
Ο Στρίντμπεργκ έγραψε τη «Δεσποινίδα Τζούλια» πριν από 130 χρόνια. Πιστεύετε ότι τα μηνύματά του εξακολουθούν να αγγίζουν με τον ίδιο τρόπο το σημερινό κοινό;
Ο έρωτας είναι κάτι διαχρονικό – και μας αφορά όλους. Οι διαφορές ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν. Τα δύο φύλα θα έχουν πάντα διαφορετικό τρόπο σκέψης. Επομένως, ναι: οι βασικοί άξονες του έργου αγγίζουν τον άνθρωπο σε όποια εποχή κι αν ζει. Το έργο είναι τόσο πυκνό και τόσο αληθινό, καθώς έχει πολλά στοιχεία από την προσωπική ζωή τού ίδιου τού συγγραφέα, που δύσκολα κάποιος δεν θα βρει έστω και ένα σημείο που να μην τον αγγίζει και να μην τον αφορά.
«Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΑΣ ΕΧΕΙ ΠΟΛΛΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΘΕΝΟΣ. ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΣΤΡΙΝΤΜΠΕΡΓΚ ΕΚΦΡΑΖΟΥΜΕ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΒΙΩΜΑΤΑ. ΚΑΤΑ ΤΗ ΓΝΩΜΗ ΜΟΥ, ΟΛΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΑ ΚΑΙ ΚΑΘΕΝΑΣ ΜΑΣ ΕΜΠΕΡΙΕΧΕΙ ΜΕΣΑ ΤΟΥ ΤΑ ΠΑΝΤΑ. ΕΠΟΜΕΝΩΣ, ΨΑΞΑΜΕ ΤΗ ΤΖΟΥΛΙΑ ΠΟΥ ΥΠΗΡΧΕ ΗΔΗ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΚΙΚΑ, ΤΟΝ ΖΑΝ ΠΟΥ ΚΡΥΒΕΙ ΜΕΣΑ ΤΟΥ Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΜΜΑΤΙ ΤΗΣ ΚΡΙΣΤΙΝ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΔΑΝΑΗ».
Τι είναι, τελικά, η «Δεσποινίς Τζούλια»; Μια μάχη ανάμεσα στα δύο φύλα, στον έρωτα ή στις κοινωνικές τάξεις; Μπορεί να υπάρξει νικητής σ’ αυτήν τη μάχη;
Είναι όλα τα παραπάνω. Είναι ένα ερωτικό παιχνίδι ανάμεσα σε δύο ανθρώπους διαφορετικού φύλου και διαφορετικής κοινωνικής τάξης. Ο Στρίντμπεργκ είπε ότι ο έρωτας ανάμεσα σ’ έναν άνδρα και μια γυναίκα είναι πόλεμος. Στην περίπτωσή μας, έχουμε δύο πολύ σκληρούς και δυνατούς αντιπάλους. Για εμένα, νικητής είναι η θέληση για ζωή.
Το έργο γράφτηκε σε μιαν εποχή που η γυναικεία σεξουαλικότητα ήταν άκρως καταπιεσμένη – και αυτό είναι εμφανές (και) στον χαρακτήρα τής Τζούλια. Πόσο πιστεύετε ότι έχει αλλάξει αυτό στις ημέρες μας;
Σε μία από τις τελευταίες μας συναντήσεις-συζητήσεις, η Γλυκερία Καλαϊτζή είπε κάτι που με άγγιξε – και το θυμάμαι. Είπε: «Στην εποχή μου δίναμε πολύ εύκολα την ψυχή μας και πιο δύσκολα το σώμα μας, ενώ σήμερα δίνουμε ευκολότερα το σώμα μας και πολύ δύσκολα την ψυχή μας». Υπάρχει μια τάση για απελευθέρωση, πιστεύω όμως ότι υπάρχουν πολλές γυναίκες –και άνδρες– με καταπιεσμένη σεξουαλικότητα εκεί έξω.
Πόσο προοδευτική είναι πια η ελληνική κοινωνία; Θεωρείτε ότι μερίδα τού κοινού ενδέχεται να δυσανασχετήσει με την εξέλιξη και το τέλος τής ιστορίας;
Δυστυχώς, δεν βρίσκω την ελληνική κοινωνία ιδιαίτερα προοδευτική… Όσον αφορά την ιστορία μας, όμως, αν καταφέρουμε να κάνουμε το κοινό μας να συνδεθεί πραγματικά με αυτούς τους χαρακτήρες και να βιώσει τη συναισθηματική τους πορεία, τότε το τέλος μόνον ως λύτρωση μπορεί να έρθει.
