Το «overview effect», το φαινόμενο της πανοραμικής εντύπωσης, μιας εμπειρίας που συγκλονίζει την ανθρώπινη διάνοια στον πυρήνα της, είναι το πρίσμα μέσα από το οποίο βλέπει φέτος τις δεκατέσσερις ταινίες τού Διεθνούς Διαγωνιστικού το 60ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (31.10-10.11.2019). Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, το φεστιβάλ προτείνει έναν ανατρεπτικό τρόπο προσέγγισης του σινεμά, βλέποντας, ερμηνεύοντας και σχολιάζοντας τις ταινίες τού διαγωνιστικού τμήματος μέσα από ένα θέμα, ένα βιβλίο, μια ιδέα παρμένη από μιαν άλλη τέχνη ή επιστήμη.
Η φιλοσοφία
Φέτος, το θέμα αυτό είναι, όπως προαναφέρθηκε, το λεγόμενο «overview effect». Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1987 από τον συγγραφέα Φρανκ Γουάιτ, για να περιγράψει τα πρωτόγνωρα συναισθήματα που βιώνουν οι αστροναύτες, όταν αντικρίζουν τη Γη από το διάστημα και αντιλαμβάνονται τον κόσμο ως μια ενιαία ύπαρξη που περιλαμβάνει τα πάντα. Προσπαθώντας να αναλύσουν την εμπειρία τους, οι αστροναύτες αναφέρουν ότι κάτι αλλάζει μέσα τους – κάνουν λόγο για μιαν «έκρηξη επίγνωσης», σημειώνοντας ότι τους κατέκλυσε ένα αίσθημα ολότητας και ενότητας. Παράλληλα, επισημαίνουν ότι η ομορφιά τής Γης τούς έκανε να σκεφτούν τις ανισότητες, τη φτώχεια και τις συγκρούσεις που επικρατούν στην επιφάνειά της.
ΦΕΤΟΣ, ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΝΕΘΕΣΕ ΣΕ ΝΕΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΥΣ ΝΑ ΔΟΥΝ ΚΑΘΕΝΑΣ ΑΠΟ ΜΙΑ ΤΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΦΙΛΟΤΕΧΝΗΣΟΥΝ ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΕΜΠΝΕΥΣΜΕΝΟ ΑΠΟ ΑΥΤΗΝ. ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΘΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΣΤΙΣ 2 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ, ΣΤΟ MOMUS-ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΩΝ, ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ.
«Το ‘overview effect’ αφορά τον τρόπο που κοιτάζουμε τη Γη, τη ζωή, τους εαυτούς μας από μακριά. Το πώς ανακαλύπτουμε ότι αυτά που μοιάζουν να μας χωρίζουν στη Γη εξαφανίζονται, όταν τα κοιτάς από απόσταση. Το γεγονός ότι οι αστροναύτες δεν μπορούν να δουν σύνορα, ταξικές, κοινωνικές, πολιτισμικές ή θρησκευτικές διαφορές τούς κάνει να συνειδητοποιήσουν τη σκληρή πραγματικότητα της ζωής στη Γη. Το ‘overview effect’ δεν προκαλεί μόνο μια γνωστική μετάλλαξη, αλλά αποτελεί και μιαν έκκληση για δράση» εξηγεί ο καλλιτεχνικός διευθυντής τού Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Ορέστης Ανδρεαδάκης.
Δράσεις παντού
Η αποκαλυπτική ιδέα που εκφράζεται μέσα από το «overview effect» βρίσκεται πίσω από τις δεκατέσσερις ταινίες τού Διεθνούς Διαγωνιστικού, αλλά βγαίνει και έξω από τη μεγάλη οθόνη. Οι ταινίες τού τμήματος αποτελούν και φέτος πηγή έμπνευσης για μια πρωτότυπη έκθεση. Συγκεκριμένα, το φεστιβάλ ανέθεσε σε νέους έλληνες εικαστικούς να δουν καθένας από μία ταινία τού Διαγωνιστικού και να φιλοτεχνήσουν ένα έργο εμπνευσμένο από αυτήν. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν στις 2 Νοεμβρίου και τα έργα θα παρουσιαστούν στο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών (Αποθήκη Β1, λιμάνι Θεσσαλονίκης).
Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση είναι οι Αλέξης Βασιλικός, Γιώργος Γεροντίδης, Χρήστος Δεληδήμος, Μαριάννα Ιγνατάκη, Kalos-Klio (Χρήστος Καλός, Κλειώ Τανταλίδη), Ειρήνη Καραγιαννοπούλου, Πάνος Κομπής, Μανώλης Λεμός, Βιργινία Μαστρογιαννάκη και Ηλίας Μαμαλίογκας, Κωνσταντίνος Πάτσιος, Αντιγόνη Τσαγκαροπούλου, Παύλος Τσάκωνας, Δέσποινα Φλέσσα και Ζωή Χατζηγιαννάκη. Η έκθεση πραγματοποιείται σε συνεργασία με τον Μητροπολιτικό Οργανισμό Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης (ΜΟΜus).
Παράλληλα, η θεματική τού Διεθνούς Διαγωνιστικού «συνομιλεί» με το κεντρικό θέμα τής φετινής, 7ηςΜπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης (12.10.2019-16.02.2020), με τίτλο «Στάση».
Το Διεθνές Διαγωνιστικό
Μερικές από τις ταινίες που θα παρακολουθήσουμε στο πλαίσιο του φετινού Διεθνούς Διαγωνιστικού είναι και οι ακόλουθες:
>/ «Monos» του Αλεχάντρο Λάντες (Κολομβία/Αργεντινή/Ολλανδία/Δανία). Μια ομάδα εφήβων ζει απομονωμένη στη ζούγκλα. Αυστηροί κανόνες, τελετουργικά, επικίνδυνα «παιχνίδια» με όπλα συμβάλλουν στην αύξηση της παράνοιας ανάμεσα στα νεαρά μέλη αυτής της ιδιότυπης συμμορίας. Ένα γεμάτο ένταση θρίλερ, που προβλήθηκε στο πρόσφατο Φεστιβάλ Κινηματογράφου τού Βερολίνου και κέρδισε Ειδικό Βραβείο τής Επιτροπής στο Φεστιβάλ τού Σάντανς.
>/ «Song Without a Name» τής Μελίνα Λεόν (Περού). Ένα συγκινητικό κινηματογραφικό ντεμπούτο που θα αγαπήσουν όσοι λάτρεψαν το «Roma» τού Αλφόνσο Κουαρόν. Το «Song Without a Name» έχει ως κεντρική ηρωίδα τη Χεορχίνα, μια νεαρή γυναίκα που έρχεται αντιμέτωπη με την απαγωγή τής νεογέννητης κόρης της. Η τροχιά της θα διασταυρωθεί με εκείνη ενός δημοσιογράφου που προσπαθεί να ρίξει φως σε κύκλωμα πώλησης βρεφών στο Περού τής δεκαετίας τού 1980.
>/ «Patrick» τού Τιμ Μίελαντς (Βέλγιο). Ο 38χρονος Πάτρικ ζει με τους γονείς του σε μια κατασκήνωση γυμνιστών. Όλοι τον ξέρουν, αλλά ουδείς μοιάζει να τον συμπαθεί. Όταν ο πατέρας του πεθαίνει, ο Πάτρικ πρέπει να αρχίσει να παίρνει αποφάσεις. Μόνο που έχει χάσει το αγαπημένο του σφυρί… Βραβείο σκηνοθεσίας για τον Φλαμανδό Τιμ Μίελαντς στο Φεστιβάλ τού Κάρλοβι Βάρι.
>/ «Fire Will Come» του Όλιβερ Λάσε (Ισπανία/ Γαλλία/ Λουξεμβούργο). Ο Άμαντορ Κόρο, ο οποίος έχει καταδικαστεί για εμπρησμό, βγαίνει από τη φυλακή και επιστρέφει στο σπίτι του, σε ένα μικρό χωριό τής Γαλικίας, όπου μένει η ηλικιωμένη μητέρα του, Μπενεντίκτα, με τις τρεις αγελάδες τους. Η ζωή κυλά ήρεμα μέχρι τη στιγμή που μια τεράστια φωτιά καταστρέφει την περιοχή. Η ταινία απέσπασε το βραβείο τής Επιτροπής στο τμήμα «Ένα Κάποιο Βλέμμα» τού Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών.
>/ «Lillian» του Αντρέας Χόρβαθ (Αυστρία). Η Λίλιαν είναι μια ρωσίδα μετανάστρια που ζει στη Νέα Υόρκη. Καθώς η βίζα της λήγει, θα αποφασίσει να πραγματοποιήσει ένα ταξίδι με τα πόδια μέχρι το σπίτι της. Το σκηνοθετικό ντεμπούτο τού Αυστριακού Αντρέας Χόρβαθ προβλήθηκε στο «Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών», στις Κάννες.
