Τα μιμίδια είναι δημοφιλή και είναι παντού. Είναι από τις πιο γνωστές και χρησιμοποιημένες λέξεις, για τις οποίες όμως γνωρίζουμε ελάχιστα. Τι είναι, τελικά, τα memes (προφέρεται «μιμς»);
Ο όρος «meme» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον βιολόγο Ρίτσαρντ Ντόκινς στο βιβλίο του «Το εγωιστικό γονίδιο» (1976), για να περιγράψει μια μονάδα πολιτισμού που μεταβιβάζεται από έναν άνθρωπο σε άλλον, μέσω μίμησης. Με την εμφάνιση του διαδικτύου, η λέξη «meme» άρχισε να χρησιμοποιείται για να περιγράψει οτιδήποτε μπορούσε να εξαπλωθεί ραγδαία στον κυβερνοχώρο, όπως ένα βίντεο ή μία εικόνα. Τα memes εμφανίζονται και εξαφανίζονται σε χρόνο-ρεκόρ, καθορίζουν μόδες και αλλάζουν τον τρόπο που επικοινωνούμε μεταξύ μας.
Ο ΟΡΟΣ «MEME» ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΒΙΟΛΟΓΟ ΡΙΤΣΑΡΝΤ ΝΤΟΚΙΝΣ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ «ΤΟ ΕΓΩΙΣΤΙΚΟ ΓΟΝΙΔΙΟ» (1976), ΓΙΑ ΝΑ ΠΕΡΙΓΡΑΨΕΙ ΜΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΟΥ ΜΕΤΑΒΙΒΑΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΕΝΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΣΕ ΑΛΛΟΝ, ΜΕΣΩ ΜΙΜΗΣΗΣ. ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ, Η ΛΕΞΗ «MEME» ΑΡΧΙΣΕ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΠΕΡΙΓΡΑΨΕΙ ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΕΞΑΠΛΩΘΕΙ ΡΑΓΔΑΙΑ ΣΤΟΝ ΚΥΒΕΡΝΟΧΩΡΟ, ΟΠΩΣ ΕΝΑ ΒΙΝΤΕΟ Ή ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ. ΤΑ MEMES ΕΜΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΕΞΑΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΧΡΟΝΟ-ΡΕΚΟΡ, ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΜΟΔΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑΖΟΥΝ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΠΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΜΕ ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΣ.
Αυτό που δεν είναι ευρύτερα γνωστό είναι ότι τα memes δεν εξαντλούνται στο διαδίκτυο: meme μπορεί να είναι ένα τραγούδι, οι τάσεις τής μόδας, έθιμα, αφορισμοί, ανέκδοτα, οτιδήποτε διαδίδεται με μεγάλη επιτυχία και διεισδύει στον τρόπο ζωής μας.
Το αφιέρωμα του 22ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (ΦΝΘ) περιλαμβάνει συναρπαστικά ντοκιμαντέρ για ηχογραφήσεις και βίντεο που προκάλεσαν αίσθηση, για ατάκες και εικόνες που έγιναν viral, για memes που ξέφυγαν από τις προθέσεις τού δημιουργού τους και για πρόσωπα που έγιναν διάσημα, καταγράφοντας παράλληλα τις αρνητικές συνέπειες της διάδοσης των memes.
Οι ταινίες του αφιερώματος
Στο πλαίσιο αυτό (και μεταξύ άλλων), θα προβληθούν τα εξής ντοκιμαντέρ:
«Feels Good, Man» τού Άρθουρ Τζόουνς (2020). Όταν ο κόμικ χαρακτήρας Πέπε ο Βάτραχος γίνεται διαδικτυακό meme και στη συνέχεια χρησιμοποιείται από ακροδεξιές ομάδες και μετατρέπεται σε σύμβολο μίσους, ο δημιουργός του, ο comic artist Ματ Φούρι, προσπαθεί να πάρει και πάλι τον Πέπε υπό τον έλεγχό του και να προσανατολιστεί μέσα στον πολιτιστικά διχασμένο κόσμο των ΗΠΑ. Το ντοκιμαντέρ θα κάνει πανευρωπαϊκή πρεμιέρα στο 22ο ΦΝΘ.
«Jawline» της Λίζα Μάντελαπ (2019). Το ντοκιμαντέρ ρίχνει μια ματιά στο τι σημαίνει για έναν έφηβο το να γίνεται σταρ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο 16χρονος Όστιν Τέστερ αισθάνεται εγκλωβισμένος στη μικρή κωμόπολη όπου μένει. Στο διαδίκτυο όμως τον λατρεύουν χιλιάδες νεαρές κοπέλες, επιζητώντας την προσοχή του. Το «Jawline» μάς μεταφέρει σε αυτόν τον διαδικτυακό κόσμο, καθώς ένας μάνατζερ έρχεται σε επαφή με τον νεαρό και υπόσχεται να κάνει πραγματικότητα τα όνειρά του.
«Shut Up, Little Man» του Μάθιου Μπέιτς (2011). Όταν δύο φίλοι ηχογραφούν τους καβγάδες των φωνακλάδων γειτόνων τους, το 1987, στην προδιαδικτυακή εποχή, δημιουργούν άθελά τους ένα από τα πρώτα viral φαινόμενα της ποπ κουλτούρας. Το ντοκιμαντέρ τού Μάθιου Μπέιτς εξερευνά με αστείο και συγκινητικό τρόπο τα δυσδιάκριτα όρια ανάμεσα στην ιδιωτικότητα, την τέχνη και την εκμετάλλευση.
«Winnebago Man: The Angriest Man in The World» του Μπεν Στάινμπάουερ (2009). Η πραγματική ιστορία ενός από τα πλέον διάσημα βίντεο που έχουν κυκλοφορήσει στο διαδίκτυο. Ένας νεαρός κινηματογραφιστής αναζητά τον θρυλικό «Winnebago Man», έναν οργισμένο πωλητή τροχόσπιτων. Ανακαλύπτει έναν εύστροφο ηλικιωμένο που ζει μια μοναχική ζωή στο βουνό. Τι γίνεται όμως, όταν διαπιστώνει ότι είναι πολύ πιο συμπαθητικός απ’ ό,τι περίμενε; Μια αστεία και απρόσμενα λυτρωτική ιστορία για το πώς ένας ανυποψίαστος άνδρας αντιδρά στην αναπάντεχη φήμη.
«The Meme Machine: What Happens When the Internet Chooses You» τού Ματ Χέιμς (2016). Μπορεί κάποιος να κατασκευάσει ένα meme; Πώς είναι να γίνεσαι ο ίδιος meme; Ένα ντοκιμαντέρ που εξερευνά την προέλευση των memes, μέσα από συνεντεύξεις με γλωσσολόγους, επιστήμονες και ανθρώπους, των οποίων η εικόνα έγινε viral στο διαδίκτυο.
«The Story Of Technoviking» τού Ματίας Φριτς (2015). Ένας άνδρας χορεύει σε μια παρέλαση. Η κάμερα καταγράφει τις κινήσεις του και η μορφή του εμφανίζεται στο διαδίκτυο, εμπνέοντας έναν καλλιτέχνη. Από εκείνη τη στιγμή, το πρόσωπό του γίνεται διάσημο. Ποια είναι τα όρια ανάμεσα στην ελευθερία τής τέχνης και το δικαίωμα στον ιδιωτικό βίο; Το ντοκιμαντέρ για το meme «Technoviking» ρίχνει μια διεισδυτική ματιά σε μια υπόθεση που κατέληξε στα δικαστήρια.
