Το θεατρικό «Τζάσμιν» αποτελεί παγκοσμίως την πρώτη μεταφορά στο θεατρικό σανίδι ενός κινηματογραφικού έργου τού Γούντι Άλεν. Το αποτέλεσμα, όπως παραδέχτηκε και ο ίδιος ο αμερικανός δημιουργός, ήταν ένα πλήρες θεατρικό.
Γιατί αποφασίσατε να μεταφέρετε τη «Θλιμμένη Τζάσμιν» στο θέατρο;
Ο λόγος που αποφάσισα να το κάνω θεατρικό ήταν επειδή στη Τζάσμιν έβλεπα ολόκληρη την Ελλάδα. Έχει τρομερή συνάφεια η ιστορία της με τη χώρα μετά την κρίση. Κι εκείνη βίωσε στη ζωή της μια κρίση. Τη συναντάμε μετά την ολοκλήρωση της καταστροφής της, τη στιγμή που ξεκινά μια νέα ζωή, που αποκτά μια δεύτερη ευκαιρία. Είναι αυτό που ζούμε κι εμείς: μια δεύτερη ευκαιρία μετά από μια μεγάλη απογοήτευση.
Είχατε την ευκαιρία να μιλήσετε με τον Γούντι Άλεν;
Η επικοινωνία έγινε μέσω e-mail. Στην αρχή μιλούσα με την ατζέντισσά του, η οποία μου εξήγησε ότι ο ίδιος επιλαμβάνεται των πάντων. Εγώ πίστευα ότι αναθέτει σε κάποιους άλλους να διεκπεραιώσουν τις δουλειές του, μέχρι εκεί… Του έκανε εντύπωση ότι ήρθε μια πρόταση από την Ελλάδα. Ψυχικά και συναισθηματικά βρίσκεται πιο κοντά στην Ευρώπη απ’ ό,τι στην Αμερική και τον συγκίνησε πάρα πολύ η ιδέα να μεταφερθεί ένα κινηματογραφικό του έργο στο θέατρο. Δεν του είχε ξανασυμβεί, γι’ αυτό και μου ζήτησε –και στα Ελληνικά– το κείμενο.
«ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΜΟΥ ΕΜΑΘΕ Ο ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΣ ΒΟΛΑΝΑΚΗΣ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ, ΑΚΟΜΗ ΚΙ ΟΤΑΝ ΜΕΤΑΦΡΑΖΕΙΣ (ΠΟΛΛΩ ΔΕ ΜΑΛΛΟΝ ΟΤΑΝ ΚΑΝΕΙΣ ΜΙΑ ΔΙΑΣΚΕΥΗ), ΞΑΝΑΓΡΑΦΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ. ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΜΗΝ ΕΓΚΛΩΒΙΣΤΩ ΣΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ. ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΞΑΝΑΓΡΑΦΕΙ ΤΟ ΕΡΓΟ. ΔΟΞΑ ΤΩ ΘΕΩ, ΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΠΟΥ ΕΙΧΕ ΣΤΗΣΕΙ Ο ΓΟΥΝΤΙ ΑΛΕΝ ΗΤΑΝ ΤΟΣΟ ΔΥΝΑΤΟΙ ΚΑΙ ΤΟΣΟ ΓΛΑΦΥΡΟΙ, ΠΟΥ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΔΥΣΚΟΛΗ Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΜΟΥ».
Πώς είναι να έχεις για κριτή τού έργου σου τον Γούντι Άλεν;
Δεν το είδα έτσι… Δεν είχαμε να χωρίσουμε κάτι. Είχαμε να μοιραστούμε. Στο εξωτερικό, οι άνθρωποι που έχουν διανύσει μια σημαντική διαδρομή είναι πολύ πιο ακομπλεξάριστοι σε σχέση μ’ εμάς. Μάλιστα, μου έστειλε κι ένα email, όπου μου έγραψε: «Καταφέρατε να φτιάξετε ένα πλήρες θεατρικό εξαρχής. Χαίρομαι που απλώς ‘ακουμπήσατε’ στην ταινία. Αυτό που διάβασα ήταν ένα πλήρες θεατρικό».
Πόσο πιστή μείνατε στην ταινία; Ποιες δυσκολίες συναντήσατε κατά τη διασκευή;
Αυτό που μου έμαθε ο αείμνηστος Βολανάκης είναι ότι, ακόμη κι όταν μεταφράζεις (πολλώ δε μάλλον όταν κάνεις μια διασκευή), ξαναγράφεις κείμενο. Έπρεπε να μην εγκλωβιστώ στην ταινία. Έπρεπε να ξαναγραφεί το έργο. Δόξα τω Θεώ, οι χαρακτήρες που είχε στήσει ο Γούντι Άλεν ήταν τόσο δυνατοί και τόσο γλαφυροί, που δεν ήταν δύσκολη η δουλειά μου. Η διασκευή και η προσαρμογή μού πήρε μόλις δύο μήνες, ενώ σε άλλες περιπτώσεις μόνον η μετάφραση μου παίρνει έξι μήνες.
Πώς διαχειριστήκατε τα διαρκή φλάσμπακ;
Αυτός ήταν ο γρίφος που έπρεπε να λυθεί. Ήταν σαν γόρδιος δεσμός. Μόλις λύθηκε, όλα βρήκαν τη θέση τους. Όλο το σκεπτικό είναι ότι παρακολουθώ το μυαλό τής Τζάσμιν και όχι τα γεγονότα. Άρα, τα φλάσμπακ αφορούν το τι σκέφτεται το μυαλό της εκείνη την ώρα. Αυτό με οδήγησε σε μια πολύ βαθιά ενδοσκόπηση στο τι συμβαίνει στο μυαλό ενός καταθλιπτικού, ναρκισσιστικού ατόμου, που ζει τη συγκεκριμένη συνθήκη. Το κουβάρι ξετυλίχτηκε, όταν σκέφτηκα ότι όλο το έργο αφορά το πώς λειτουργεί το δικό της μυαλό και όχι τα ίδια τα γεγονότα.
Τελικώς, όσοι είδαμε την ταινία θα πούμε «Α, αυτό μας θυμίζει κάτι»;
Όσοι είδαν το θεατρικό στην Αθήνα ξεχνούσαν εντελώς την ταινία. Ακόμη κι αυτοί που ήταν φανατικοί της. Έλεγαν ότι είχε μια δική του πραγματικότητα. Πολλοί, μάλιστα, μου είπαν ότι δεν τους άρεσε η ταινία, το θεατρικό όμως τους μάγεψε. Το να αντιγράψεις μια ταινία δεν λέει κάτι. Το θέμα είναι να κρατήσεις τον πυρήνα και να φτιάξεις ένα καινούργιο έργο.
Η Ελένη Ράντου που γνωρίζουμε δεν έχει την παραμικρή σχέση με τη Τζάσμιν. Πώς «φορέσατε» αυτόν τον χαρακτήρα;
Παρατηρούσα πολύ το περιβάλλον μου. Δεν είναι ρόλος για τον οποίο δανείστηκα στοιχεία από εμένα, δανείστηκα ωστόσο από το περιβάλλον μου, από την οικογένειά μου, από ανθρώπους που ξέρω, από ανθρώπους που με έχουν στιγματίσει. Την ξέρω πολύ καλά την κατάσταση της Τζάσμιν, χωρίς να την έχω βιώσει. Η κατάθλιψη, που την αποδίδει με τόσο χιούμορ ο Γούντι Άλεν, είναι τόσο γνώριμη σε όλους μας. Το κοινό έλεγε ότι όλοι κουβαλάμε μέσα μας μια θλιμμένη Τζάσμιν. Δεν το βίωσα προσωπικά, αλλά το βιώνω μέσα από τους ρόλους μου. Οι ωραιότεροι ρόλοι είναι εκείνοι όπου δεν είμαστε εμείς, αλλά αυτοί, για τους οποίους κάνεις όλη τη διαδρομή, ώστε να τους συναντήσεις.
