Στην κεντρική φωτογραφία: η Γιούλα Μπούνταλη καθοδηγεί τους ηθοποιούς που διαβάζουν αποσπάσματα από το έργο τού Μακρυγιάννη.
Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (ΦΚΘ) γιορτάζει την επέτειο των διακοσίων χρόνων από την ελληνική επανάσταση με τρόπο πρωτοποριακό και συναρπαστικό. Το Φεστιβάλ προσεγγίζει το παρελθόν με σεβασμό και διάθεση αναστοχασμού, αξιοποιώντας όλα τα εργαλεία τής νέας τεχνολογίας και του κινηματογράφου.
- e21: με τη βοήθεια της επαυξημένης πραγματικότητας (augmented reality), οι άνθρωποι του ΦΚΘ δημιούργησαν τη διαδραστική εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα και tablet «e21», η οποία ζωντανεύει είκοσι τέσσερις πίνακες των λαϊκών ζωγράφων Παναγιώτη και Δημήτρη Ζωγράφου, τους οποίους παράγγειλε ο στρατηγός Μακρυγιάννης.
- Η πόλη και η πόλη: η ταινία-πολυμεσική εγκατάσταση «Η πόλη και η πόλη» είναι μια ευρηματική απεικόνιση στιγμών από τη ζωή και την εξόντωση της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης, που μας φέρνει αντιμέτωπους με το ζήτημα της μνήμης και με τα επώδυνα τραύματα, τα οποία μένει ακόμη να επουλωθούν.
- Ειδική έκδοση: ο φετινός Α-Κατάλογος του 23ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης είναι αφιερωμένος στην επέτειο της επανάστασης του 1821. Περιλαμβάνει αναλυτικές πληροφορίες για την εφαρμογή «e21», για το πρότζεκτ «Η πόλη και η πόλη», ενώ συγκεντρώνει όλες τις ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ τού ελληνικού κινηματογράφου με θέμα την επανάσταση του 1821.
«e21»
Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ανατρέχει στα Απομνημονεύματα του στρατηγού Μακρυγιάννη και αναβιώνει τις μάχες στις οποίες έλαβε μέρος, μέσα από την εφαρμογή «e21», προσφέροντας μια πρωτοφανή εμπειρία σε όποιον θέλει να ζήσει την εποχή εκείνη στο σήμερα. Σκοπός τού Φεστιβάλ είναι να μεταφέρει την ατμόσφαιρα της επανάστασης του 1821 στο τώρα τού πολιτισμού, της τέχνης και της τεχνολογίας.
Έναυσμα για την πρωτοβουλία αυτή υπήρξε η διαχρονική και ανεξάντλητη δύναμη των Απομνημονευμάτων του Ιωάννη Μακρυγιάννη. Ο ίδιος ο Μακρυγιάννης ανέθεσε στους λαϊκούς ζωγράφους Παναγιώτη και Δημήτρη Ζωγράφο να απεικονίσουν σκηνές από μάχες και γεγονότα τής επανάστασης, όπως τα θυμόταν και τα κατέγραψε στα Απομνημονεύματά του. Το αποτέλεσμα αυτής της εικαστικής καταγραφής είναι είκοσι τέσσερις πίνακες από το χέρι των Παναγιώτη και Δημητρίου Ζωγράφου, οι οποίοι εξιστορούν με τρόπο συναρπαστικό επεισόδια από την επανάσταση του 1821. Οι πίνακες συνοδεύονται από αναλυτικά υπομνήματα, μέσα από τα οποία ο Μακρυγιάννης αφηγείται, σχολιάζει και αναδεικνύει άγνωστες πτυχές και συμβάντα.
Το Φεστιβάλ μετέτρεψε τους είκοσι τέσσερις πίνακες σε 3D, τούς έδωσε κίνηση και ανέδειξε υπέροχες λεπτομέρειες που ίσως δεν είναι ορατές με την πρώτη ματιά. Τα τρισδιάστατα αυτά έργα είναι το πρώτο υλικό για την εφαρμογή «e21».
Ο χρήστης μπορεί να κατεβάσει δωρεάν την εφαρμογή όπου επιθυμεί και να πληροφορηθεί για την ιστορία τού Μακρυγιάννη, τα Απομνημονεύματά του, την εικονογράφησή τους, αλλά και τις 80 αληθινές τοποθεσίες των μαχών, οι οποίες απεικονίζονται στα έργα – από την Ακρόπολη και το χάνι τής Γραβιάς μέχρι το Μεσολόγγι, την Άρτα, τη Σάμο, την Κρήτη, το Ναυαρίνο, την Τρίπολη, το Καρπενήσι, το Φάληρο, τη Θήβα, την Ύδρα, τις Σπέτσες κ.ά.
Μέσα από την οθόνη τού κινητού ή του τάμπλετ και με τη δύναμη της επαυξημένης πραγματικότητας, ο χρήστης μπορεί να περιηγηθεί σε κάθε έναν από τους πίνακες και να ζήσει τις μάχες, στις αληθινές τοποθεσίες των ιστορικών γεγονότων, αλλά και όπου κι αν βρίσκεται, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Η εφαρμογή τής επαυξημένης πραγματικότητας δεν έχει γεωγραφικό περιορισμό, ωστόσο, αν βρεθεί κάποιος στις ιστορικές τοποθεσίες, θα βιώσει μια συναρπαστική εμπειρία.
Παράλληλα, ο χρήστης μπορεί με τα ακουστικά του να ακούει αποσπάσματα από τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη, τα οποία διαβάζουν δέκα έλληνες ηθοποιοί τής νεότερης γενιάς.
«Στην εποχή μας, η τεχνολογία εκμηδενίζει τις αποστάσεις, ζωντανεύει την ιστορία μπροστά στα μάτια μας και μας επιτρέπει να ταξιδέψουμε στον ιστορικό χωροχρόνο» επισημαίνει η γενική διευθύντρια του Φεστιβάλ, Ελίζ Ζαλαντό. Τα έργα των Π. και Δ. Ζωγράφου «είναι πρώιμα graphic novels ή ντοκιμαντέρ φτιαγμένα στον καμβά, πενήντα εννέα χρόνια πριν από την εφεύρεση του κινηματογράφου» σημειώνει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, Ορέστης Ανδρεαδάκης.
Ταυτόχρονα, το φεστιβάλ επεξεργάζεται και ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, το οποίο θα δώσει τη δυνατότητα σε μαθητές όλων των βαθμίδων να έρθουν σε επαφή με Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη και την τρισδιάσταση εμπειρία των έργων που τα συνοδεύουν. Τη δράση έχει σχεδιάσει και υλοποιήσει τεχνικά ο Μπάμπης Βενετόπουλος, επίκουρος καθηγητής τής Σχολής Καλών Τεχνών τού Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ την καλλιτεχνική επιμέλεια έχει ο διευθυντής τού Φεστιβάλ, Ορέστης Ανδρεαδάκης. Τα ζωγραφικά έργα για τις ανάγκες τής εφαρμογής παραχώρησε στο Φεστιβάλ η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη. Οι δέκα έλληνες ηθοποιοί που διαβάζουν αποσπάσματα από τα Απομνημονεύματα του στρατηγού Μακρυγιάννη είναι οι Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Κωνσταντίνος Γεωργόπουλος, Χαρά-Μάτα Γιαννάτου, Νικολάκης Ζεγκίνογλου, Παύλος Ιορδανόπουλος, Ιώκο Ιωάννης Κοτίδης, Τζωρτζίνα Λιώση, Κώστας Νικούλι, Ναταλία Σουίφτ και Μιχάλης Συριόπουλος. Οι ηθοποιοί δούλεψαν με την καθοδήγηση της ηθοποιού και σεναριογράφου Γιούλας Μπούνταλη.
Πώς λειτουργεί η εφαρμογή
- Ο χρήστης κατεβάζει δωρεάν στο κινητό ή στο tablet του την εφαρμογή «e21», η οποία διατίθεται για συσκευές Android και για λειτουργικό iOS. Η εφαρμογή είναι δίγλωσση (Ελληνικά και Αγγλικά).
- Καθοδηγούμενος από την εφαρμογή, ο χρήστης θα μπορεί, περπατώντας στον φυσικό χώρο, να περιηγηθεί μέσα από τη συσκευή του σε ολόκληρο το «τοπίο» τού πίνακα, να πλησιάσει τους πρωταγωνιστές, να βρεθεί ανάμεσα στα διασταυρούμενα πυρά και να αισθανθεί μέρος τής δράσης, ακούγοντας παράλληλα την ανάγνωση του κειμένου, καθώς και ηχητικά εφέ.
- Η εφαρμογή προσφέρει επίσης πληροφορίες για την επανάσταση του 1821, τη συνεργασία τού Μακρυγιάννη με τους Π. και Δ. Ζωγράφο και την ιστορία πίσω από κάθε εικόνα.
Το ΦΚΘ αισθάνεται την ανάγκη να ευχαριστήσει τους δήμους Θεσσαλονίκης, Αθηναίων, Πειραιά, Ιωαννίνων, Ηρακλείου Κρήτης, Χανίων, Σπετσών, Ι.Π. Μεσολογγίου και Πύλου Νέστορος, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, τον Οργανισμό Λιμένος Θεσσαλονίκης και το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Οι συνεργασίες με δήμους, οργανισμούς και αρχαιολογικές υπηρεσίες απ’ όλη τη ώρα συνεχίζονται.
INFO: Δείτε ένα σύντομο βίντεο για την εφαρμογή εδώ:
Κατεβάστε την εφαρμογή από το Google Play εδώ: https://play.google.com/store/apps/details?id=gr.filmfestival.e21 και από το Apple Store εδώ: https://apps.apple.com/gr/app/e21/id1563034517?l=el
«Η πόλη και η πόλη»
Η μνήμη, η λήθη, η διαχείριση των ιστορικών τραυμάτων και η συγκρότηση εθνικής ταυτότητας αποτελούν λέξεις και έννοιες-κλειδιά στην ιστορία τόπων και λαών – και πριν απ’ όλα στην αναμέτρηση με τον εαυτό μας και τα φαντάσματά μας. Ζητήματα ιδιαίτερα επίκαιρα σήμερα, 200 χρόνια μετά την επανάσταση του 1821.
Το πρωτότυπο πολυμεσικό πρότζεκτ «Η πόλη και η πόλη» είναι μια κινηματογραφική ταινία-εγκατάσταση σε συν-σκηνοθεσία των Χρήστου Πασσαλή και Σύλλα Τζουμέρκα, δύο σκηνοθετών που γεννήθηκαν στη Θεσσαλονίκη το 1978 και επιστρέφουν για πρώτη φορά δημιουργικά σ’ αυτήν. Ένα κινηματογραφικό εγχείρημα που θαμπώνει τα όρια μεταξύ μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ και ταινίας-δοκιμίου. Έξι επεισόδια από τη ζωή και τα δεινά που υπέστη η εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης ενώνονται κινηματογραφικά με την πόλη τού σήμερα, δημιουργώντας μια πολυπρόσωπη κινηματογραφική αφήγηση, στην οποία δύο πόλεις συνυπάρχουν στο ίδιο πλαίσιο: η Θεσσαλονίκη τού περασμένου αιώνα και η Θεσσαλονίκη όπως είναι τώρα.
Σύλληψη-σενάριο, σκηνοθεσία: Χρήστος Πασσαλής, Σύλλας Τζουμέρκας. Διεύθυνση φωτογραφίας: Σίμος Σαρκετζής. Μοντάζ: Γιώργος Ζαφείρης. Ηθοποιοί: Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου, Βασίλης Κανάκης, Λαέρτης Μαλκότσης, Θέμις Μπαζάκα, Αργύρης Ξάφης, Νίκη Παπανδρέου, Αγγελική Παπούλια, Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, Μαρία Φιλίνη κ.ά.
Το «Η πόλη και η πόλη», σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και σε συμπαραγωγή με την εταιρεία παραγωγής Homemade Films και την παραγωγό Μαρία Δρανδάκη, θα παρουσιαστεί στην Εναλλακτική Σκηνή τής Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ), στις 8, 9, 10, 11 Ιουλίου 2021. Η επιμέλεια του πρότζεκτ είναι του Ορέστη Ανδρεαδάκη.
Η παραγωγή υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος/ΙΣΝ (www.SNF.org) για τη δημιουργία τού επετειακού προγράμματος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για τα 200 χρόνια από την ελληνική Επανάσταση του 1821 (με την υποστήριξη των MOMus, Claims Conference, Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Μέλλον Rosa Luxemburg Stiftung – Office inGreece, EKOME, περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και Iσραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης και τη συνεργασία τού δήμου Θεσσαλονίκης, του δήμου Θερμαϊκού και του Athens Film Office).
Η ειδική έκδοση
Ο φετινός ΑΚατάλογος του 23ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης είναι αφιερωμένος στα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821. Πρόκειται για μια ξεχωριστή, ειδική έκδοση 344 σελίδων τής σειράς των ΑΚαταλόγων τού Φεστιβάλ, η οποία, με πλούσια εικονογράφηση, εξετάζει ζητήματα όπως η συγκρότηση της εθνικής ταυτότητας, το συλλογικό τραύμα και η μνήμη, μέσα από τη σχέση τού λόγου με την κινούμενη εικόνα.
Η πρώτη ενότητα της έκδοσης περιλαμβάνει άρθρα που γράφτηκαν στο πλαίσιο της έρευνας για την ανάπτυξη της εφαρμογής επαυξημένης πραγματικότητας «e21» και μελετούν το έργο τού Μακρυγιάννη και των Π. και Δ. Ζωγράφου, ως ένα δείγμα «πρώιμων graphic novels ή ντοκιμαντέρ». Με κείμενά τους συμβάλλουν οι Ορέστης Ανδρεαδάκης (διευθυντής τού Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης), Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος (καθηγητής Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας και πρόεδρος του Τμήματος Διοικητικής Επιστήμης & Τεχνολογίας τού Πανεπιστημίου Πελοποννήσου), Μπάμπης Βενετόπουλος (αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών τού ΑΠΘ) και Γκέλυ Μαδεμλή (συντονισμός εκδόσεων τού Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης).
Η δεύτερη ενότητα συνομιλεί με τις αφηγήσεις τού «Η πόλη και η πόλη». Γράφουν οι Ορέστης Ανδρεαδάκης, Χρήστος Πασσαλής (σε μια συνομιλία με τον ηθοποιό και μουσικό Λεονάρδο Μπατή, εγγονό τού επιζώντα του Ολοκαυτώματος Λέοντα Μπατή), Γιώργος Αντωνίου (επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας τού ΑΠΘ, έδρα Εβραϊκών Σπουδών), Λέων Α. Ναρ (δρ. Νεοελληνικής Φιλολογίας τού ΑΠΘ, καθηγητής Ελληνικής Φιλολογίας στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ανατόλια). Η ενότητα περιλαμβάνει και ένα ιδιότυπο κείμενο του Σύλλα Τζουμέρκα.
Στην τρίτη ενότητα, το Φεστιβάλ επιχειρεί για πρώτη φορά να καταγράψει όλες τις ταινίες μυθοπλασίας και τεκμηρίωσης που αναπαριστούν (άμεσα ή έμμεσα) τη θεματολογία του 1821. H καταγραφή των ταινιών μυθοπλασίας για τον Αγώνα εκπονήθηκε από το Εργαστήριο Μελέτης Ελληνικού Κινηματογράφου και Τηλεόρασης του Τμήματος Κινηματογράφου τού ΑΠΘ, υπό την επιστημονική επιμέλεια του δρα. Παρασκευά Μουρατίδη, ο οποίος συμβάλλει και με κείμενό του στην έκδοση. Η ενότητα περιλαμβάνει και κείμενο από την Ούρσουλα-Ελένη Κασσαβέτη (ιστορικό τού κινηματογράφου). Η έρευνα για την καταγραφή των ντοκιμαντέρ για το 1821 έγινε από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, υπό την επίβλεψη του υπεύθυνου των αφιερωμάτων τού Φεστιβάλ, Δημήτρη Κερκινού, και με τη βοήθεια του μεταφραστή και δημοσιογράφου Γιώργου Παπαδημητρίου.
Η δίγλωσση έκδοση, την οποία σχεδίασαν οι Karlopoulos & Associates θα είναι διαθέσιμη στο e-shop τού Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και στα βιβλιοπωλεία, σε συνεργασία με τις εκδόσεις «Νεφέλη».
