Παιδιά και κομψές κυρίες, φουστανελοφόροι και ένστολοι αξιωματικοί, μνημεία της υπαίθρου και των πόλεων από τα μέσα του 19ου αιώνα γίνονται οι νέοι «πρωταγωνιστές» στην έκθεση με θέμα την ιδιαίτερα μαγευτική ιστορία στον χρόνο της στερεοσκοπίας, ως μεθόδου λήψης και εμφάνισης της φωτογραφίας.
Η ελκυστική αυτή τέχνη-τεχνική ξεδιπλώνεται στην ομότιτλη έκθεση, σε μια συνδιοργάνωση του MOMus – Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και του Μουσείου Φωτογραφίας δήμου Καλαμαριάς «Χρήστος Καλεμκερής» από τις 4 Οκτωβρίου 2024 ώς τις 12 Ιανουαρίου 2025, στην Αποθήκη Α’ της πρώτης προβλήτας, στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Η έκθεση περιλαμβάνει πρωτότυπο υλικό, καθώς και τεχνικό εξοπλισμό από τη σπάνια συλλογή του Μουσείου Φωτογραφίας δήμου Καλαμαριάς «Χρήστος Καλεμκερής» και πραγματοποιείται με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού.
Η στερεοσκοπική μέθοδος εντοπίζεται χρονικά ως νέα εφεύρεση το 1841, στην Αγγλία, και από το 1850 κι έπειτα εξαπλώνεται πολύ γρήγορα, αρχικά στη Γαλλία και στη συνέχεια σε ολόκληρη την Ευρώπη και την Αμερική. Η νέα αυτή μέθοδος γίνεται μόδα με φανατικούς οπαδούς, ενώ μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα οι στερεοσκοπικές φωτογραφίες αποτέλεσαν ευχάριστη απασχόληση και διασκέδαση για τα μέλη της ανερχόμενης μεσοαστικής τάξης στη Δυτική Ευρώπη. Το χαμηλό τους κόστος και η δυνατότητα αναπαραγωγής πολλών αντιτύπων τις κατέστησε ένα από τα πρώτα μαζικά μέσα, που μπορεί να συγκριθεί με τις καρτ-ποστάλ που ακολούθησαν χρονικά, αλλά και με την κινούμενη εικόνα στη συνέχεια.
Η θεματολογία της στερεοσκοπικής φωτογραφίας περιελάβανε σκηνές από την καθημερινότητα, ηθογραφικές σκηνές, γυμνό, αστροφωτογραφία, αποτυπώσεις σημαντικών τοπόσημων και φυτών, τουριστικά για την εποχή θέματα, ακόμη και αεροφωτογραφίες για αναγνωριστικούς στρατιωτικούς λόγους. Στην Ελλάδα, η συγκεκριμένη μέθοδος είχε επίσης μεγάλη εξάπλωση και αναγνώριση, συνεχίζοντας την εικονογραφική παράδοση των σχεδίων και των υδατογραφιών της περιηγητικής λογοτεχνίας του 18ου και 19ου αιώνα, συνδράμοντας σε μια πιο ρεαλιστική γνωριμία του τόπου, των ανθρώπων και του πολιτισμού τους.
Οι στερεογραφικές εκτυπώσεις, τα λεγόμενα στερεογραφήματα, αποτελούνται από δύο εικόνες τοποθετημένες η μία δίπλα στην άλλη σε απόσταση 6-7 εκατοστών μεταξύ τους, που αντιστοιχεί περίπου στην απόσταση των ματιών, με κάθε μία εικόνα να αναπαριστά στην πραγματικότητα αυτό που θα έβλεπε το αντίστοιχο μάτι. Η ορθή θέαση απαιτεί τη χρήση ειδικής συσκευής γνωστής ως στερεοσκοπίου, μέσω του οποίου το ζεύγος των φωτογραφιών συγκλίνει σε μια ενιαία τρισδιάστατη εικόνα.
Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να κατανοήσουν σε βάθος την τεχνική της στερεοσκοπίας μέσω ενός 3D εκπαιδευτικού βίντεο, το οποίο αποτελεί βασικό στοιχείο της έκθεσης. Το βίντεο, ειδικά δημιουργημένο για την έκθεση, φωτίζει την ιστορική και τεχνική αξία της στερεοσκοπικής φωτογραφίας, προσφέροντας μια μοναδική οπτική εμπειρία που συνδέει το παρελθόν με το παρόν.
Επιμέλεια: Καλλιόπη Βαλτοπούλου, ιστορικός-μουσειολόγος.
