Στο τρένο

Από τότε που μειώθηκε ο χρόνος ταξιδιού στη θρυλική διαδρομή «Θεσσαλονίκη-Αθήνα», τα τρένα γέμισαν κόσμο. Ο σιδηρόδρομος, βέβαια, δεν είναι απλώς ένα μέσο μεταφοράς, αλλά ένας κοινωνικός θεσμός που αντιπροσωπεύει τη νεωτερικότητα, ένας τεχνολογικός σχεδιασμός που οδήγησε στην κατάκτηση του χώρου, την αναδιοργάνωση του χρόνου – μια συλλογική κατάκτηση που, τελικά, δούλεψε προς όφελος του ατόμου.

Ο ιστορικός τού μεταπολεμικού κόσμου, ο Τόνι Τζαντ, λάτρευε τα τρένα. Στην ιστορία και στην εξέλιξη του σιδηροδρόμου έβλεπε να αποτυπώνεται με σαφήνεια η περιπέτεια των ανθρώπων στον σύγχρονο κόσμο. Στο εμβληματικό δοκίμιό του «Η δόξα των σιδηροδρόμων», εξάλλου, αλλά και σε άλλα κείμενά του, όπου το βιωματικό στιλ τής γραφής του οδηγεί σε έναν σύνθετο στοχασμό, γίνεται απολύτως ξεκάθαρο ότι το τρένο υπήρξε για τον Τζαντ μια σταθερή πηγή έμπνευσης, ενώ πρόκειται για κείμενα βαθύτατα πολιτικά. Το σπάνιο μυαλό του μας αποκαλύπτει τον πλούτο που μπορεί να κρύβεται σε ένα ταξίδι με τρένο, το ιστορικό του βάθος και τη σημασία του για τη δημόσια και ιδιωτική ζωή μας.

Ίσως να είναι δύσκολο κάποιος αυτά να τα σκεφτεί, ενώ ταξιδεύει με τα ελληνικά τρένα. Από την άλλη, από τη στιγμή που θα μπει στο τρένο, που θα τακτοποιηθεί στη θέση του και που θα αρχίσει να φτάνει στ’ αυτιά ο τόσο χαρακτηριστικός θόρυβος των τροχών που κινούνται πάνω στις ράγες, το ταξίδι αρχίζει να επιβάλλει τη δική του συνθήκη.

Το καλύτερο απ’ όλα είναι ο ρεμβασμός, ενώ το τοπίο «τρέχει» έξω από το παράθυρο. Οι εραστές τού σιδηροδρόμου δεν ξεκολλούν τα μάτια τους. Εκείνοι που τον αγαπούν λιγότερο και βρίσκονται μέσα σε ένα τρένο απλώς από ανάγκη ίσως και να απορήσουν. «Μα, τι βλέπετε εκεί έξω;» θα μπορούσαν ίσως να ρωτήσουν. «Μια κάποια εκδοχή τής ομορφιάς…» θα ήταν ίσως η απάντηση.