Οι ακτίνες του ήλιου, που μόλις είχε ανατείλει, εισέβαλαν απρόσκλητες στη μικρή αίθουσα του κολλεγίου στην πλαγιά του όρους Καρμήλου, στη Χάιφα, λούζοντας με φως τα στιλπνά μαύρα μαλλιά της λεπτοκαμωμένης γυναίκας που καθόταν πλάι στην πόρτα. Η φιγούρα της, σχεδόν ασκητική, δυσανάλογη του γεμάτου δυναμισμό λόγου της, που γέμισε την αίθουσα, όταν λίγο αργότερα συνομιλούσε με τους ξένους επισκέπτες του εκπαιδευτικού ιδρύματος για συνεργασίες και συμπράξεις. Αυτή η μίξη του εύθραυστου παρουσιαστικού της με τον στιβαρό χαρακτήρα της θα έλεγε κάποιος ότι αποτυπώνει κατά κάποιον τρόπο την ασυνήθιστη συνθήκη της ζωής της.
Γεννημένη το 1972 στο χωριό Κφαρ Γιασέφ, στο Βόρειο Ισραήλ, και μεγαλώνοντας σε οικογένεια καθολικών Αράβων, η Σάντια Σμπαΐτ, υπεύθυνη Διεθνών Προγραμμάτων στο Gordon College της Χάιφας, έχτισε από νωρίς έναν χαρακτήρα δυναμικό και ασυμβίβαστο, μαχόμενη με πείσμα απέναντι σε κάθε δυσκολία και αντιξοότητα.
Η δασκάλα μητέρα της και ο πατέρας της, που ξεκίνησε ως απλός ξυλουργός πριν δημιουργήσει μια επιτυχημένη επιχείρηση επιπλοποιίας, της εμφύσησαν τις αξίες της εκπαίδευσης και της σκληρής δουλειάς. Ήταν το μοναδικό κορίτσι ανάμεσα σε τρία αγόρια, τους αδελφούς της.
«Τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο, αν δουλέψεις πολύ γι’ αυτό»
«Η οικογένειά μου είναι η ρίζα μου. Παρά τις δυσκολίες, είχα πάντοτε υποστήριξη από τους γονείς μου. Η μητέρα μου ήταν πάντοτε πρότυπο για εμένα και ο πατέρας μου, με τη σκληρή δουλειά του, με έκανε να πιστεύω ότι τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο, αν δουλέψεις πολύ γι’ αυτό» έλεγε η Σάντια στο Citymag εκείνο το πρωινό του περασμένου Φλεβάρη, που ο ήλιος μπορεί να έλαμπε, αλλά η υγρασία σού υπενθύμιζε ότι ο χειμώνας ήταν ακόμη παρών. Κι ας ήταν η παραλία της Χάιφας, κάποιες εκατοντάδες μέτρα μακρύτερα, γεμάτη σέρφερ που, αψηφώντας τα κρύα νερά, αναμετρούνταν με τα κύματα.
Τα σχολικά χρόνια της τα πέρασε στο χωριό της, ενώ συνέχισε τις σπουδές της στο Hebrew University της Ιερουσαλήμ και μετέπειτα στο Πανεπιστήμιο της Χάιφα (για μεταπτυχιακά). Το επαγγελματικό της «ταξίδι» ξεκίνησε στο Ινστιτούτο Mofet του Τελ Αβίβ, ενώ τα τελευταία δύο χρόνια εργάζεται στο Gordon College.
Ωστόσο, η διαδρομή της δεν περιορίζεται στην εκπαίδευση, αφού έχει αναπτύξει έντονη ανθρωπιστική δράση, υποστηρίζοντας διάφορους αγώνες ενάντια στις κοινωνικές ανισότητες, με ιδιαίτερη έμφαση στον αγώνα των προσφύγων και των εκτοπισμένων.
«Ο σύζυγός μου προέρχεται από μια οικογένεια εκτοπισμένων του 1948, από το χωριό Ικρίτ, το οποίο βρίσκεται κοντά στα σύνορα Ισραήλ-Λιβάνου. Η οικογένειά του δεν έχει πρόσβαση στη γη τους από τότε. Αυτό με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι ο αγώνας των εκτοπισμένων αφορά περισσότερο στην κοινότητα παρά στη γη. Οι άνθρωποι χάνουν τις ρίζες τους, το σχολείο, την εκκλησία ή το τέμενός τους. Έμαθα πολλά απ’ αυτούς τους ανθρώπους και στάθηκα δίπλα τους» εξηγεί η Σάντια.
«Συμμετέχω στον αγώνα των κατοίκων του συγκεκριμένου χωριού και υποστηρίζω το δικαίωμά τους για επιστροφή. Εγώ, ως Παλαιστίνια που ζω στο κράτος του Ισραήλ, ήμουν τυχερή, όπως και η οικογένειά μου και το χωριό μου, που δεν εκτοπιστήκαμε. Γίναμε ισραηλινοί πολίτες και παραμείναμε εδώ, στα σπίτια και τις περιουσίες μας. Από την ιστορία της οικογένειας του συζύγου μου συνειδητοποίησα ότι ο εκτοπισμός και η μετανάστευση και ο κύριος αγώνας των προσφύγων δεν αφορούν στη γη, αλλά στην κοινότητα» συμπληρώνει.
«Η ζωή για μια γυναίκα στον αραβικό κόσμο είναι πάντοτε πιο δύσκολη»
Το πιο σκληρό μάθημα που πήρε από τις μικρές ή μεγαλύτερες μάχες ζωής που κατά καιρούς δίνει είναι η συνειδητοποίηση των κοινωνικών και πολιτικών ανισοτήτων: «Η αλήθεια είναι ότι η ζωή για μια γυναίκα στον αραβικό κόσμο είναι πάντοτε πιο δύσκολη. Η κοινωνία είναι πατριαρχική και οι γυναίκες πρέπει να αποδεικνύουν διαρκώς την αξία τους. Σε περιόδους κρίσης, όμως, η γυναίκα γίνεται ο πυλώνας της οικογένειας και της κοινότητας» αφηγείται η Σάντια.
Η δράση της την έχει οδηγήσει να συμμετέχει σε πολλές διεθνείς διασκέψεις και να οργανώνει δράσεις υπέρ των δικαιωμάτων των προσφύγων και των εκτοπισμένων στο εσωτερικό της χώρας, ενώ αγωνίζεται και για την ισότητα των γυναικών, ενισχύοντας τη φωνή τους σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από αυστηρούς κοινωνικούς περιορισμούς.
«Η δύναμη της γυναίκας φανερώνεται σε δύσκολες καταστάσεις. Έχω δει γυναίκες πρόσφυγες να επιδεικνύουν μεγαλύτερη αντοχή από τους άνδρες. Μπορεί να τις στερούν τα πάντα, αλλά συνεχίζουν να αντέχουν για τα παιδιά τους. Οι γυναίκες, ειδικά στον πόλεμο, είναι πιο δυνατές και ανθεκτικές από ό,τι συχνά αναγνωρίζουμε» λέει με υπερηφάνεια.
Η προσωπική της διαδρομή και οι δυσκολίες που έχει αντιμετωπίσει την έχουν κάνει να είναι δυνατή και να έχει αναπτύξει ισχυρή αντίληψη για τον κόσμο γύρω της. Ωστόσο, παραδέχεται ότι η ελπίδα είναι κάτι που βρίσκει δύσκολο να διατηρήσει, ειδικά με την τρέχουσα κατάσταση στην περιοχή.
«Όταν γίνεται πόλεμος, χάνεται η ζωή και οι άνθρωποι πληρώνουν το τίμημα. Όμως, αυτό που με ανησυχεί περισσότερο είναι το τι θα συμβεί μετά τον πόλεμο. Τι μέλλον περιμένει τα παιδιά μας και τις νέες γενιές στην περιοχή μας;» αναρωτιέται, εκφράζοντας την ανησυχία της για την τωρινή κατάσταση.
Παρά την απογοήτευση, η Σάντια παραμένει μια ακούραστη μαχήτρια για την ειρήνη και την αλλαγή. «Δεν είναι εύκολο να διατηρήσουμε την ελπίδα. Αλλά κάθε μέρα που στέκομαι και αγωνίζομαι για όσα πιστεύω προσπαθώ να κάνω τη διαφορά» καταλήγει.
Η Σάντια είναι ζωντανό παράδειγμα του τι μπορεί να πετύχει μια γυναίκα που αντιστέκεται στις αντιξοότητες και αγωνίζεται για το μέλλον της οικογένειας και της κοινότητας. Μπορεί η ίδια να λέει ότι ίσως έχει χάσει την ελπίδα της –τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το τι μπορεί να συμβεί στο άμεσο μέλλον–, η σθεναρή της στάση ωστόσο απέναντι στα πράγματα δείχνει στους γύρω της, με τρόπο εμφατικό, ότι η δύναμη της γυναικείας ψυχής είναι ακατάβλητη.
