Αύγουστος, το πανηγύρι τού καλοκαιριού

Το χωριό είναι μια πολύτιμη προίκα, είναι και η δικιά μου. «Μπαδιά» είναι το όνομά του και βρίσκεται στο κέντρο τού νομού Ηρακλείου, νότια του Αρκαλοχωρίου των σεισμών – 57 κάτοικοι στην απογραφή τού 2011. Τοπίο αρκαδικό, ελιές κι αμπέλια εναλλάσσονται και συνομιλούν. Χωρίζουν ισότιμα τις ετήσιες εργασίες – Αύγουστος ο τρύγος, Δεκέμβριος οι ελιές.

Ως παιδί, ακολουθούσα μόνο τον τρύγο και συμμετείχα ολόψυχα σε ένα μοναδικό τελετουργικό τής ετήσιας συγκομιδής τής σουλτανίνας, του βαπτίσματός της στην ποτάσα και του απλώματος στον αδυσώπητο ήλιο τής κρητικής γης. Μεταφορικό μέσο, τα γαϊδουράκια για τους μικρούς, οι μεγάλοι με τα πόδια. Ξεκινούσαμε χαράματα σε μια μακρινή πορεία προς το αμπέλι (μακρινή με τα μάτια τού παιδιού). Φτάνοντας στο αμπέλι, ξεφορτώναμε τα γαϊδούρια κάτω από τα μεγάλα δέντρα τού διπλανού λιόφυτου της θείας Βασιλικής. Άμεσα και χωρίς πολλά πολλά ξεκινούσε η συγκομιδή, γεμίζαμε τα κοφίνια σκύβοντας και κόβοντας τα σταφύλια – ήταν χαμηλές οι κορμούλες, συχνά κυλιόμασταν πάνω στο χώμα, για να τα κάνουμε δικά μας. Δεν ήταν λίγες οι φορές που συναντούσαμε σ’ αυτήν την κίνηση φιδάκια που σύχναζαν σε αυτά τα μέρη. Τη νύχτα στα αμπέλια αυτής της περιοχής τριγυρνούσαν και οι άρκαλοι, που αγαπούσαν ιδιαίτερα τα σταφύλια. Το Αρκαλοχώρι δίνει το στίγμα αυτών των παμφάγων μικρών θηλαστικών, που κυκλοφορούν στα λαγούμια τής περιοχής. Για τα αδύναμα μπράτσα μας, η πιο σκληρή δουλειά ήταν το φόρτωμα και το ξεφόρτωμα των κοφινιών – δύσκολο ώς ακατόρθωτο. Ο θείος Νίκος ήταν συνήθως ο «ιερέας» τής βάπτισης: αυτός σήκωνε τα τσιγκάκια, στα οποία είχαμε αδειάσει τα κοφίνια, τα βουτούσε και τα αλουσούδιαζε. Στη συνέχεια, οι απλώστρες άπλωναν τα σταφύλια πάνω σε ένα χάρτινο «χαλί», προσπαθώντας ταυτόχρονα να τεμαχίσουν τα μεγάλα τσαμπιά, για να εκτεθούν όλες οι ρώγες στον ήλιο. Έπρεπε να γίνουν σταφίδα (υπήρχε σε όλην αυτήν τη διαδικασία ένας εφιάλτης: η βροχή, το απρόβλεπτο γεγονός που μπορούσε να φέρει την καταστροφή). Πολλές και πολλοί συμμετείχαν σ’ αυτό το πανηγύρι, όχι πάντοτε οι ίδιοι. Η μητέρα μου, Χρυσάνθη, και οι αδελφές της, Μαριάνθη και Συμευτή, οι θείοι Τάσος και Νίκος, ο εξάδελφος Μιλτιάδης, κάποιοι εργάτες – και δεν ξεχνώ τα ζωντανά: τη «μαύρη γαϊδάρα» (που δεν είχε άλλο όνομα), τη Ζαφείρω (που ήταν γκρίζα και ιδιαίτερα φιλική) και τα δύο μουλάρια (που δεν απόκτησαν ποτέ όνομα, επειδή ήταν μουλάρια, δυστυχώς γι’ αυτά).

Πάντοτε υπήρχε η μέριμνα ο τρύγος να έχει τελειώσει πριν από τις 29 Αυγούστου, ημέρα που το χωριό γιόρταζε. Η εκκλησία που είχε χτίσει ο παππούς Πρόδρομος έφερε το όνομά του και γιόρταζε τον Αύγουστο. Μπορεί ελάχιστοι να ήταν οι πρόσφυγες από την Καππαδοκία, όπως η δική μας οικογένεια (σχεδόν όλοι ήταν από τα Βουρλά τής Σμύρνης), όλοι όμως γιόρταζαν το πανηγύρι με τις μουσικές τού τόπου που τους είχε υποδεχτεί – κι ας μην ήταν των χαμένων πατρίδων.

Η παλαιότερη γραπτή μνεία για τη Μπαδιά είναι του 1379, με το όνομα «Pandia» και «Pandea» στην ενετική Κρήτη. Η Μπαδιά των Ενετών στον 20ό αιώνα άργησε πολύ να αποκτήσει δρόμο με άσφαλτο («αμαξωτό» θυμάμαι να τον λένε), ηλεκτρικό και ρεύμα. Τελευταίο ήρθε το νερό. Με κανίστρες το μετέφεραν οι χωριανοί από μια πηγή εκτός χωριού, στον δρόμο για το Πυράθι και το Τεφέλι. Τα αυτοκίνητα ήταν περισσότερο από σπάνια στον χωματόδρομο της Μπαδιάς – μοναδική παραφωνία, το ξεχαρβαλωμένο λεωφορείο που νωρίς το πρωί, ερχόμενο από νότια, πήγαινε προς τον βορρά, στο Ηράκλειο, στο Μεγάλο Κάστρο. Αργά το απόγευμα, ασθμαίνοντας, σταματούσε δίπλα στον ευκάλυπτο, για να κατέβουν οι συγχωριανοί. Εννοείται ότι τα παιδιά τού χωριού, όλοι εμείς, επιφυλάσσαμε την ανάλογη υποδοχή σ’ αυτήν τη μοναδική άφιξη. Έτσι κυλούσαν οι μέρες στη Μπαδιά και έτσι ολοκληρωνόταν το πανηγύρι τού καλοκαιριού!