Αύγουστος

Στη μυθολογία τού θέρους, ο Αύγουστος θα είναι εκείνος που θα παίζει πάντοτε χωρίς ανταγωνισμό. Περίεργο, αν σκεφτεί κάποιος πόσο μικραίνουν οι μέρες. Ίσως από τις 8 το βράδυ να έχει πέσει ήδη το σκοτάδι. Παράξενο, αν σκεφτεί κάποιος πόσο ανελέητο είναι το φως – καμία σχέση με το ψιλό, διάφανο φως τού Ιουνίου, τις μακριές ημέρες του, που νομίζεις ότι δεν θα τελειώσουν. Ωστόσο, προφέροντας και μόνο τη λέξη «Αύγουστος», ένας σωρός ταινίες και τραγούδια αφιερωμένα στον μήνα-μύθο, με το βαρύ storytelling από πίσω του (ακόμη κι αν η σχέση μ’ αυτόν είναι υπαινικτική, υποδόρια, βαθιά κρυμμένη), έρχονται στη μνήμη σου.

Τι περίεργο πράγμα που είναι η μνήμη και πόσο δύσκολο να την προσδιορίσεις – μοιάζει να είναι πιο πολύ μια διάθεση, μια αντίληψη για τον κόσμο και λιγότερο μια λειτουργία τής νόησης. Η μνήμη κατακλύζεται από τους ζεστούς Αύγουστους της παιδικής ηλικίας, όπου η πλήξη τού άδειου χρόνου οδηγεί αμέσως στην καρδιά τής πιο συναρπαστικής ονειροπόλησης. Εκεί, η βρεγμένη αυλή, η μυρωδιά τού χώματος που έχει ποτιστεί με λάστιχο και των λουλουδιών (με πολλά από αυτά να βρίσκονται στην τελευταία φάση τής ζωής τους) ορίζουν το δικό τους πεδίο. Στέλνουν το μήνυμά τους, ποιητικό, αλλά ξεκάθαρο για τον κύκλο τής ζωής. Υπάρχουν βέβαια και οι αναμνήσεις τής νεανικής ηλικίας, με τη γενιά μου να είναι μάλλον η τελευταία των αντικομφορμιστών που, με sleeping bag και καρπούζι, σύμφωνα με το γνωστό τραγούδι, έκανε τον γύρο των νησιών. Ήταν ταξίδια απαιτητικά και δύσκολα – αυτό το τραγούδι δεν το λέει… Υπήρξαν κανονικές αποστολές αυτογνωσίας και άσκησης στο πιο δύσκολο πράγμα, που είναι η ελευθερία – έστω και σε μια εκδοχή της, μια πολύ περιορισμένη εκδοχή της. Ακόμη κι έτσι, όμως, είναι ζόρικο πράγμα να το διαχειριστείς.

Όμως, αν έπρεπε να διαλέξω έναν από όλους εκείνους τους Αύγουστους της ζωής μου, θα έμενα σε κάποιον πολύ πιο πρόσφατο, στον Μυλοπόταμο των Κυθήρων. Ο αέρας είχε αρχίσει να δυναμώνει και η θερμοκρασία να πέφτει, όταν βρέθηκα μπροστά σε ένα μαραθοχώραφο της περιοχής. Πρόσεξα, επίσης, ότι το φως είχε αρχίσει πλέον να γίνεται λοξό. Ας πούμε ότι εκείνη ήταν η στιγμή που τελείωνε ένα καλοκαίρι που σάρωσε πολλά στο πέρασμά του. Ποτέ δεν ήμουν καλή στο να εντοπίζω αυτές τις στιγμές, τις στιγμές που λες «αντίο», ίσως επειδή δεν υπάρχουν στ’ αλήθεια και πρέπει να τις επινοήσεις. Αν ισχύει αυτό, εκείνον τον Αύγουστο, μπροστά στο μαραθοχώραφο, επινόησα τη στιγμή που είπα «αντίο» σε μικρά και, κυρίως, σε μεγάλα που με κατέτρωγαν. Γύρισα την πλάτη και συνέχισα να περπατώ προς το βενετσιάνικο κάστρο, που βρισκόταν λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω. Στην πύλη τού κάστρου είδα τον διάσημο πτερωτό λέοντα του Αγίου Μάρκου και δίπλα ακριβώς την ημερομηνία κατασκευής τού κάστρου, στα 1565, χτισμένου ανάμεσα σε λόφους και πλαγιές με θέα προς το Ιόνιο πέλαγος.

Και τότε ήρθε στο μυαλό μου ο Γιόζεφ Ροτ με το ταξίδι του στη Βαλτική, το οποίο έγραψε σχολιάζοντας τη δική του συνθήκη: «Η θάλασσα, όμως, είναι αιώνια, καθαρή και ανέγγιχτη από τα φρικτά και παιδαριώδη παιχνίδια των ανθρώπων. Αγναντεύεις τον απέραντο ορίζοντα ουρανού και θάλασσας και ξεχνάς. Ανόητοι είναι οι άνθρωποι που, ατενίζοντας αυτές τις αιωνιότητες, δεν ταράζονται και δεν ριγούν». Και αυτή, για πολλούς λόγους, ήταν η σπουδαιότερη φράση που διάβασα εκείνο το καλοκαίρι – και όσα το ακολούθησαν.