Don’t look up

Πριν από τρία χρόνια είχαμε την τύχη να επισκεφτούμε το διαμέρισμα μιας φίλης σ’ έναν από τους ψηλότερους ορόφους τού «Τέρνινγκ Τόρσο» («Turning Torso»). Το «Τέρνινγκ Τόρσο» (στην κεντρική φωτογραφία) είναι το ψηλότερο κτίριο της Σουηδίας και της Σκανδιναβίας, χτισμένο στο Μάλμε και σχεδιασμένο από τον ισπανό αρχιτέκτονα Σαντιάγο Καλατράβα. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι η περιστροφή του κατά 90 μοίρες. Στην Ευρώπη είναι το τρίτο πιο ψηλό κτίριο κατοικιών – έχει ύψος 190 μέτρα και 54 ορόφους. Άρχισε να χτίζεται το καλοκαίρι τού 2001, η κατασκευή του διήρκεσε 4 χρόνια και άνοιξε επίσημα στις 27 Αυγούστου 2005. Το κτίριο είναι ιδιωτικό, έτσι δεν μπορεί να το επισκεφτεί οποιοσδήποτε: οπότε, αισθανόμασταν ιδιαίτερη χαρά και προσμονή γι’ αυτήν την επίσκεψη.

Τα διαμερίσματα είναι λίγο ιδιαίτερα – καμπυλώδη, κυκλικά και, κυρίως, διάφανα, με παράθυρα ολόγυρα (που, φυσικά, δεν ανοίγουν καθ’ ολοκληρία). Η θέα από εκεί ψηλά σε κάνει να νιώθεις ότι έχεις φτερά, ειδικά όταν ολόγυρα κυριαρχεί η χαμηλή οικογεωγραφία και, φυσικά, το υγρό στοιχείο.

Λίγο μετά το θάμπος, την έκπληξη και τον θαυμασμό, μας κυρίευσε ένα άλλο συναίσθημα: αυτό του φόβου. Ή μάλλον, όχι φόβος: θα ήταν προτιμότερο να πούμε «ανασφάλεια» – αυτή η έκθεσή μας ψηλά στον ουρανό μάς γέννησε αρχέγονες και νεοπαγείς σκέψεις, άλλα τόσα ρίγη και, περιέργως, καμία αίσθηση ελευθερίας. Σχεδόν ανεπαισθήτως κοιτάζαμε ολόγυρα για να δούμε αν… έρχονται αεροπλάνα (ξέρετε…), κολλούσαμε το πρόσωπό μας στα τζάμια για να κοιτάξουμε το έδαφος (όχι: δεν υπήρχαν ούτε στρώμα ούτε ελπίδα) και καταλάβαμε αμέσως γιατί τόσο η κρεβατοκάμαρα όσο (φυσικά) και το μπάνιο ήταν οι μόνοι χώροι που δεν περιβάλλονταν από παράθυρα.

Όταν… ξαναπατήσαμε στο έδαφος του Μάλμε, συμφωνήσαμε γρήγορα ότι μάλλον δεν θα μπορούσαμε να ζήσουμε εκεί πάνω. Αναρωτηθήκαμε ωστόσο τι ήταν αυτό που μας προκάλεσε αυτήν την αποστροφή. Δεν ήταν απλώς το ύψος – δεν ήταν η πρώτη φορά που βρεθήκαμε σ’ ένα τόσο ψηλό τοπόσημο και σίγουρα δεν είχαμε υψοφοβία. Είπαμε διάφορα… Με την απόσταση του χρόνου, ωστόσο, καταλάβαμε ότι ήταν η αίσθηση της ύβρης αυτή που μας δημιούργησε εκείνη τη δυσανεξία – ο άνθρωπος δεν είναι πουλί, που θα έλεγε και ο Μακαβέγιεφ. Εντάξει να επισκέπτομαι τις κορυφές, αλλά να τις κάνω και καθημερινότητά μου;

Επειδή όμως όλα συνηθίζονται, καμιά φορά καλό είναι να θυμόμαστε την πρώτη αίσθηση των πραγμάτων. Αν και ούτε γι’ αυτό θα στοιχημάτιζε κάποιος: ποιος, άραγε, λέει πως οι πρώτες εντυπώσεις είναι αυτές που προσεγγίζουν την αυθεντικότητα των αντιλήψεων; Έπειτα, θα πρέπει να απαντήσουμε πότε, τελικά, ένα ψηλό κτίριο χάνει τη χροιά τού τοπόσημου και γίνεται οργανικό μέρος τής καθημερινότητας και ποιο και σε ποιους τομείς είναι το κέρδος. Παλιότερα ήταν η ανάγκη στέγασης. Σήμερα είναι η ανάγκη απελευθέρωσης χώρου για πράσινο και ανοιχτωσιά. Πάντοτε, όμως, θα έχουμε το ρετιρέ και το ισόγειο...