Πολιτιστικές διαδρομές, εξορμήσεις σε συναρπαστικούς προορισμούς, επιμορφωτικές διαλέξεις, βραδιές για τη λογοτεχνία: αυτό είναι το νέο φθινοπωρινό πρόγραμμα της Thessaloniki Walking Tours.
Την ΚΥ 29.09, στις 10:30: «Πρωτεύουσα των προσφύγων: Ένας περίπατος στην Άνω Πόλη», με τον καθηγητή Σύγχρονης και Βαλκανικής Ιστορίας Βλάση Βλασίδη.
Συνεχίζουμε να εξερευνούμε την πόλη που ο συγγραφέας Γιώργος Ιωάννου χαρακτήρισε «πρωτεύουσα των προσφύγων» και να αναζητούμε τα ίχνη της στον αστικό ιστό, ρίχνοντας σ’ αυτά μια αναστοχαστική ματιά μέσα από την αφήγηση του καθηγητή Βλάση Βλασίδη. Η Άνω Πόλη θεωρείται σήμερα μία από τις πιο ωραίες συνοικίες της Θεσσαλονίκης. Σε μεγάλο βαθμό δημιουργήθηκε από την εγκατάσταση των προσφύγων μετά το 1922. Μέχρι τότε, είχε μουσουλμανικές και χριστιανικές γειτονιές, ενώ αρκετές περιοχές ήταν εντελώς άδειες. Αποτέλεσε προνομιακό χώρο για την εγκατάσταση των προσφύγων. Στην περιήγηση αυτή θα επισκεφθούμε γωνιές και σημεία, ίσως λιγότερο γνωστά, επιχειρώντας να ρίξουμε φως τόσο στις συνθήκες εγκατάστασης των προσφύγων στην Άνω Πόλη όσο και στη ζωή τους στην περιοχή.
Στις 03-06.10: Ταξιδεύουμε στη Βόρεια Μακεδονία με ξεναγό τον Τάσο Παπαδόπουλο.
Μοναστήρι, Αχρίδα, Σκόπια. Υψηλή βυζαντινή τέχνη, μοναδικά τοπία, προσωπικότητες που στιγμάτισαν την εποχή τους, εθνικισμοί στα Βαλκάνια, ρευστές ταυτότητες, εβραϊκή παρουσία, Α’ Παγκόσμιος και Βαλκανικοί Πόλεμοι.
Την ΚΥ 13.10, στις 10:30: «Ημερολόγιο πόλεως» με την αρχαιολόγο & ξεναγό Χριστίνα Μαβίνη και τον εικαστικό Χρήστο Κούντουρα.
Εγκαινιάζουμε μια νέα σειρά διαδραστικών περιπάτων με την αρχαιολόγο και ξεναγό Χριστίνα Μαβίνη, με την πολύτιμη συνδρομή του εικαστικού Χρήστου Κούντουρα, με στόχο να συγκροτηθεί βαθμιαία ένα συνεκτικό οπτικό πεδίο και μια νέα αντίληψη του σύγχρονου αστικού χώρου. Οι οδηγοί μας, αλλά κι εμείς μαζί τους, ως κινούμενοι ερευνητές και περιπατητές της πόλης, παρατηρούμε, εστιάζουμε σε σημεία, αναδεικνύουμε λεπτομέρειες, προβαίνουμε σε αναλογίες, συνθέτουμε και, περιπλανώμενοι, κρατούμε κάθε είδους σημειώσεις – λεκτικές, εικαστικές, σχεδιαστικές, ακόμη και κολλάζ. Ξεκινώντας με τη διερεύνηση ανατολικά του κέντρου, επιχειρούμε να πάμε κόντρα σε ένα καθεστώς αδιάκοπης αστάθειας, κινητικότητας και προσωρινότητας.
Στις 18-23.10: «Ταξίδι στο φως». Ταξιδεύουμε στην Τοσκάνη και την Ούμπρια με τον Τάσο Παπαδόπουλο και την Εύη Καρκίτη.
Μεσαιωνικά χωριά, ατέλειωτοι αμπελώνες, κυπαρίσσια, καθεδρικοί ναοί που κόβουν την ανάσα με τους καλλιτεχνικούς θησαυρούς τους, πέτρινες αγροικίες στη μέση μιας ήπιας και γαλήνιας φύσης. Όλοι οι μύθοι που συνδέονται μέσα στους αιώνες με τις θρυλικές πόλεις και τα χωριά τής Τοσκάνης και της Ούμπριας μας εμπνέουν και μας χαρίζουν το πολύτιμο υλικό για το πρώτο μας ταξίδι στην Ιταλία. Με το βλέμμα μας στραμμένο στο μέλλον, επιχειρούμε τη δική μας εκδοχή ταξιδιών που αποτελούν μια στοχαστική περιήγηση σε ιδρυτικούς μύθους και μεγάλα αφηγήματα του δυτικού κόσμου. Ενάντια σε κάθε τουριστική λογική, δίνουμε έμφαση στην ανθρώπινη εμπειρία και περιπέτεια, αναζητώντας εκείνο που διέφυγε της προσοχής: την αθέατη όψη των μεγάλων και σημαντικών πραγμάτων ή ακόμη και μια νέα προσέγγιση πάνω σε τόπους, χώρους και μνημεία που κατέστησαν μια ολόκληρη περιοχή παγκόσμιο προορισμό. Παρά το γεγονός ότι ταξιδεύουμε σε έναν από τους δημοφιλέστερους προορισμούς ολόκληρου του κόσμου –και, μάλιστα, σε εποχή πολύ υψηλής κινητικότητας–, το ταξίδι μας σχεδιάστηκε έτσι ώστε η εμπειρία των συναρπαστικών μεσαιωνικών πόλεων της περιοχής να συνδυάζεται με την απόλυτη γαλήνη της εξοχής, το βίωμα της σύνδεσης με τη φύση.
Την ΚΥ 27.10, στις 10:30: «Η επιστροφή του Αγίου Δημητρίου», με τον αρχαιολόγο και ξεναγό Τάσο Παπαδόπουλο.
«Δεν είναι όνειρο. Η Σαλονίκη είναι στ’ αλήθεια ελληνική» έγραψε ένας φιλέλληνας γάλλος δημοσιογράφος που είχε συνοδεύσει τον στρατό στην προέλασή του και τη διάβαση του Βαρδάρη. Τα γεγονότα εκείνων των ημερών του 1912 ήταν τόσο πυκνά όσο και η σημασία τους για την ιστορία της Θεσσαλονίκης. Συνδέοντας αυτήν τη συναρπαστική ιστορία με σημεία και τόπους στον αστικό ιστό, ξετυλίγουμε την αφήγηση που οδήγησε στην «επιστροφή του Αγίου Δημητρίου», σύμφωνα με την ανεπανάληπτη φράση του Μαρκ Μαζάουερ στην «Πόλη των φαντασμάτων».
Το ΣΑ 02.11, στις 10:30: «Τα τείχη της Θεσσαλονίκης» με τον αρχαιολόγο και ξεναγό Τάσο Παπαδόπουλο.
Στρώματα ιστορίας, άγνωστα σημεία, μυστικές ιστορίες, επιγραφές και θραύσματα μνήμης συνθέτουν μια συναρπαστική αφήγηση. Περπατώντας κατά μήκος των δυτικών, κυρίως, τειχών, αναζητούμε τα σημαντικά εκείνα γεγονότα που καθόρισαν την ιστορία της Θεσσαλονίκης, αλλά και τη μικροϊστορία που διαμόρφωσε την ταυτότητά της, διατρέχοντας πολλούς αιώνες ιστορίας. Η διαδρομή μας, έξω από τον ξεναγικό χάρτη, είναι διάσπαρτη από σημεία που ενώνουν το χθες με το σήμερα, το σημαντικό με το φαινομενικά ασήμαντο, το ένδοξο με το σκοτεινό, τα μεγάλα αφηγήματα με την περιπέτεια των ανθρώπων. Με ξεναγό τον Τάσο Παπαδόπουλο και έχοντας στο μεγαλύτερο μέρος μια συναρπαστική θέα προς το δυτικό κομμάτι της πόλης, ανακαλύπτουμε τα πλέον άγνωστα σημεία στα τείχη, κατανοώντας την τεράστια σημασία τους στη μακραίωνη ιστορία της Θεσσαλονίκης.
Την ΚΥ 03.11, στις 08:00: «Από το αρχαίο Δίον ώς το κάστρο του Πλαταμώνα». Ημερήσια εξόρμηση στο Δίον, τον Πλαταμώνα και τον Παλαιό Παντελεήμονα με τον αρχαιολόγο και ξεναγό Τάσο Παπαδόπουλο.
Επισκεπτόμαστε έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της χώρας, με σημαντικά μνημεία, αλλά και σπάνιο φυσικό κάλλος, στη σκιά του Ολύμπου. Ταυτόχρονα, ανακαλύπτουμε ένα από τα μνημειακά τοπόσημα της Πιερίας, το μοναδικό κάστρο του Πλαταμώνα, μέσα στο οποίο κρύβονται ιστορίες του μεσαιωνικού και του νεότερου κόσμου.
Τη ΔΕ 04:11, στις 19:00, στο βιβλιοπωλείο «Μυθιστορία»: «Περισσότερες ιστορίες από τις πόλεις 2». Συγγραφείς και μεταφραστές διαβάζουν ζωντανά στο κοινό.
Σε μια κατάλληλα διαμορφωμένη «Μυθιστορία», με τη συνέργεια μουσικής και εικόνων, συγγραφείς και μεταφραστές διαβάζουν ζωντανά στο κοινό, το οποίο, μετά τις αναγνώσεις, έχει τον δικό του χρόνο για παρεμβάσεις, ερωτήσεις, παρατηρήσεις. Πιστεύοντας στη δύναμη της δημόσιας ανάγνωσης και της ζωντανής επικοινωνίας, το «Περισσότερες ιστορίες από τις πόλεις» ξεκινά τη διαδρομή του, δίνοντας βήμα και καταξιωμένους και πρωτοεμφανιζόμενους λογοτέχνες, με στόχο όχι μόνο τη γνωριμία τους με το κοινό, αλλά και τη συγκρότηση μιας καλλιτεχνικής κοινότητας (συγγραφέων, μουσικών, εικαστικών, φωτογράφων), επιχειρώντας μια απάντηση σε μια εποχή μοναξιάς, διάσπασης προσοχής και πιεστικών ερωτημάτων. Αυτή είναι η δεύτερή μας συνάντηση.
Την ΚΥ 10.11, στις 10:30: «Πρωτεύουσα τον προσφύγων: Καλαμαριά. Αναζητώντας τα ίχνη μιας προσφυγικής συνοικίας» με τον καθηγητή Σύγχρονης και Βαλκανικής Ιστορίας Βλάση Βλασίδη.
Ανασύρουμε τη μνήμη μιας προσφυγικής συνοικίας με ξεχωριστό χαρακτήρα και διαδρομή. Ακόμη και σήμερα, όμως, στην Καλαμαριά μπορεί κάποιος να εντοπίσει τα ίχνη από το παρελθόν της, τον ακαταπόνητο αγώνα των πρώτων της κατοίκων για επιβίωση και το θεμέλιο που αυτός έριξε για το μέλλον. Ο προσφυγικός, αλλά και εργατικός χαρακτήρας της Καλαμαριάς μάς αποκαλύπτεται, καθώς περιηγούμαστε σε κατάλοιπα προσφυγικών κατοικιών, στον μητροπολιτικό ναό και το δημοτικό σχολείο, στο παραλιακό μέτωπο και το απολυμαντήριο.
Την ΤΕ 13.11, στις 19:00: «Ο Αριστοτέλης στον ‘Οίκο της Σοφίας’». Online διάλεξη για τη χρυσή εποχή των Αράβων και το αρχαίο ελληνικό πνεύμα στον μεσαιωνικό ισλαμικό κόσμο με τον ιστορικό Θοδωρή Καραμάτσογλου.
Η αραβική άνθιση των επιστημών και των τεχνών αποτελεί ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον και συχνά παραγκωνισμένο κεφάλαιο του μεσαιωνικού κόσμου γενικότερα. Μια εποχή επιστημόνων και φιλοσόφων που αποδείχθηκε ιδιαίτερα γόνιμη για τις ανθρωπιστικές και, κυρίως, τις φυσικές επιστήμες, με εφευρέσεις και καινοτομίες που θα επηρεάσουν βαθύτατα τη Δύση σε πολλά γνωστικά πεδία. Ανάμεσα σ’ αυτά, δεν θα μπορούσε να λείπει και ένα τεράστιο μεταφραστικό έργο αρχαίων ελληνικών –και όχι μόνον– έργων, αλλά και η ίδρυση του περίφημου «Οίκου της Σοφίας», μιας τεράστιας βιβλιοθήκης στη Βαγδάτη, όπου, ανάμεσα σε χιλιάδες χειρόγραφα, έχει την τιμητική της η αριστοτελική σκέψη που σχολιάζεται και μελετάται εκτενέστατα. Μέσα από την αφηγηματική μας περιπλάνηση, θα ακολουθήσουμε πολυμαθείς άραβες λογίους και επιστήμονες, καθώς και το πολιτιστικό τους έργο, κατανοώντας ίσως την αξία που είχε για την ανθρώπινη σκέψη αυτό το πολύ σημαντικό πνευματικό κίνημα.
Το ΣΑ 16.11, στις 10:30: «Ποιος δημιούργησε τους Κήπους του Πασά;» με τον αρχαιολόγο και ξεναγό Τάσο Παπαδόπουλο και τον καθηγητή Γεωλογίας στο ΑΠΘ Βασίλη Μέλφο.
Μέσα από την έρευνα του Τάσου Παπαδόπουλου και με την καθοριστική συμβολή του καθηγητή Γεωλογίας του ΑΠΘ Βασίλη Μέλφου, αποκαλύπτουμε τον δημιουργό των Κήπων του Πασά, απαντώντας σε ένα ερώτημα που απασχόλησε αρκετά τη νεότερη ιστοριογραφία της Θεσσαλονίκης. Πέρα από την αχλή του θρύλου που εδώ και δεκαετίες το περιβάλλει, το σημαντικό μνημείο της Μπελ Επόκ αποκτά πλέον μια νέα υπόσταση, καθώς, μέσα από την ιστορία του δημιουργού του, ανασυστήνεται μια ολόκληρη πόλη, η οποία έχει οριστικά και αμετάκλητα χαθεί. Οι Κήποι του Πασά έχουν πλέον υπογραφή – και αυτό αποτελεί μόνο την αρχή για την απόδοση μιας σειράς σημαντικών μνημείων στον άγνωστο ώς τώρα δημιουργό τους.
Στις 22-24.11: Ταξιδεύουμε στην Καστοριά. Μια καταβύθιση στα μυστικά της λίμνης, στην ιστορία, την προϊστορία, την αρχαιολογία και τη λογοτεχνία με τον αρχαιολόγο και ξεναγό Τάσο Παπαδόπουλο.
Περιηγούμαστε στην ιστορία και την προϊστορία, την τέχνη, αλλά και το αλλόκοτο στο Δισπηλιό, την Καστοριά και την καστροπολιτεία των Σερβίων. Ανάμεσα στα βουνά της Βορειοδυτικής Μακεδονίας, σε μια περιοχή εξαιρετικού φυσικού κάλλους, βρίσκεται μια γαλήνια λίμνη που αποτέλεσε πόλο έλξης των ανθρώπων από τη χαραυγή της Νεολιθικής Εποχής μέχρι τις ημέρες μας. Στις όχθες της, ο νεολιθικός άνθρωπος απέκτησε τη μόνιμη κατοικία του, δαμάζοντας τη γη και εξημερώνοντας τα ζώα. Αρχαίοι οικισμοί αναπτύχθηκαν σε κοντινή απόσταση, βυζαντινές εκκλησίες κατάκοσμες από εξαιρετικής τέχνης τοιχογραφίες χτίστηκαν στους Μέσους Χρόνους, ενώ οθωμανικά τζαμιά και μεντρεσέδες, σε συνδυασμό με τα εκπληκτικά αρχοντικά μιας ανερχόμενης αστικής τάξης, αποτέλεσαν μερικές από τις τελευταίες πινελιές στο ιστορικό παλίμψηστο που ονομάζεται «Καστοριά». Με ξεναγό τον Τάσο Παπαδόπουλο, επισκεπτόμαστε το μοναδικό Δισπηλιό και γνωρίζουμε καλύτερα τον νεολιθικό άνθρωπο, στο χωριό της Ομορφοκκλησιάς συναντάμε ένα από τα πιο παράδοξα έργα της βυζαντινής τέχνης, περιηγούμαστε σε επιλεγμένες βυζαντινές εκκλησίες και αρχοντικά της Καστοριάς, περπατάμε στις όχθες της λίμνης και συναντάμε τον Σισώη να θρηνεί τη ματαιότητα του κόσμου πάνω από το σκέλεθρο του Μεγαλέξανδρου, ανεβαίνουμε στο κάστρο των Σερβίων και απολαμβάνουμε το απίθανο τοπίο του φράγματος του Αλιάκμονα, γνωρίζουμε τους Trezoros, τους χαμένους Εβραίους της Καστοριάς. Προσεγγίζουμε το geniusloci μιας πανέμορφης πόλης μέσα από την ιστορία, την αρχαιολογία, τη λογοτεχνία και τις ιστορίες των ανθρώπων, ανακαλύπτοντας τα συναρπαστικά μυστικά της λίμνης.
Τη ΔΕ 25.11, στις 19:00: «Μεταξύ της ύλης και του πνεύματος: το βιβλίο ως αντικείμενο». Η πρώτη από τρεις online διαλέξεις με τον συντηρητή έργων τέχνης με ειδίκευση στη συντήρηση βιβλίου, χαρτιού και περγαμηνής Γιώργο Μπουδαλή. Τίτλος της πρώτης onlineδιάλεξης: «Από τις κηρωμένες πινακίδες και τον κύλινδρο από πάπυρο στον κώδικα».
Η ιστορία του βιβλίου είναι, σχεδόν, η ιστορία του ανθρώπου. Η έμφαση στα κείμενα που γράφονταν ή τυπώνονταν στις σελίδες των βιβλίων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα παραβλέπει συχνά το γεγονός ότι, παρά τις πνευματικές αξίες που θησαυρίζουν, διαδίδουν και διασώζουν, τα βιβλία είναι πρωτίστως χρηστικά αντικείμενα με συγκεκριμένη υλική και τεχνική υπόσταση, οι οποίες διαφοροποιούνται στον χώρο και τον χρόνο. Πώς άλλαξε η μορφή του βιβλίου στο πέρασμα των αιώνων; Τι είναι η στάχωση; Πώς ράβονται τα φύλλα των βιβλίων; Πώς βιβλιοδετούσαν τα βιβλία τους οι Βυζαντινοί και πώς οι άλλοι λαοί της Μεσογείου; Μπορεί η μορφή ενός βιβλίου να μας δώσει πληροφορίες για την προέλευσή του και τη διαδρομή του στον χρόνο και τον χώρο; Σκοπός των τριών διαλέξεων είναι αφενός να μας εισαγάγουν στην ιστορία του βιβλίου ως αντικειμένου, με έμφαση στην Ανατολική Μεσόγειο, από την αρχαιότητα μέχρι και τον 18ο αιώνα, αφετέρου να μας εξοικειώσουν με τα υλικά και τεχνικά χαρακτηριστικά τους.
Το ΣΑ 30.11, στις 10:30: «ΔΕΘ: μια προσέγγιση σε έναν ιδιαίτερο αστικό χώρο» με την αρχαιολόγο και ξεναγό Χριστίνα Μαβίνη.
Σημείο αναφοράς, αλλά και αέναα μεταβαλλόμενος, ο αστικός χώρος της ΔΕΘ διακρίνεται για μια σειρά από μοναδικά χαρακτηριστικά, με αποτέλεσμα να συνθέτει μια ετεροτοπία στον χώρο και τον χρόνο. Με πλούσιο αφηγηματικό παρελθόν, διασώζει τα ορατά ίχνη και τις μνημονικές αντηχήσεις του ετήσια ανακατασκευαζόμενου κτηριακού σύμπαντός του. Χώρος πολυσυζητημένος, ασφυκτικά γεμάτος από ετερόκλητα χαρακτηριστικά, παράδοξα αντικείμενα με εφήμερη χρήση και αλλοτινές αρχιτεκτονικές καινοτομίες, δίνει πάντοτε έναυσμα ώστε να διερευνήσει κάποιος τον τρόπο με τον οποίο είδε η πόλη σ’ αυτόν τον εαυτό της, σε συνδυασμό με τα προσωπικά μας βιώματα.
Την ΚΥ 01.12, στις 08:30: «Στο βασίλειο των Μακεδόνων». Ημερήσια εξόρμηση στον αρχαιολογικό χώρο, το μουσείο της Πέλλας και τους μακεδονικούς τάφους στα Λευκάδια με τον αρχαιολόγο και ξεναγό Τάσο Παπαδόπουλο.
Προσεγγίζουμε το βασίλειο των Μακεδόνων και επιχειρούμε να γνωρίσουμε καλύτερα μια εποχή καθοριστική για την εξέλιξη του αρχαίου κόσμου. Με ξεναγό τον Τάσο Παπαδόπουλο, επισκεπτόμαστε τους μακεδονικούς τάφους στα Λευκάδια, επιχειρώντας μια κατάβαση στον τρόπο με τον οποίο οι αρχαίοι Μακεδόνες αντιλαμβάνονταν τη μεταθανάτια ζωή. Ο Τάφος της Κρίσεως και ο Τάφος των Ανθεμίων, με τις μοναδικές τοιχογραφίες που διασώζουν, μας φέρνουν σε επαφή με τη σχεδόν χαμένη τέχνη της αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής και τα επιτεύγματά της. Επισκεπτόμαστε την αρχαία Πέλλα και το μουσείο της, τον τόπο απ’ όπου ξεκίνησαν όλα. Εκεί συναντάμε τον Φίλιππο, τον Αλέξανδρο, τον Αρχέλαο και τον Ευριπίδη και μιλάμε για την εκστρατεία που άλλαξε για πάντα το πρόσωπο της ιστορίας (και για έναν βασιλιά που ξεκίνησε θνητός και λατρεύτηκε ως θεός στα πέρατα κόσμου).
Τη ΔΕ 02.12, στις 19:00: «Μεταξύ της ύλης και του πνεύματος: το βιβλίο ως αντικείμενο». Η δεύτερη από τρεις online διαλέξεις με τον συντηρητή έργων τέχνης με ειδίκευση στη συντήρηση βιβλίου, χαρτιού και περγαμηνής Γιώργο Μπουδαλή. Τίτλος της δεύτερης onlineδιάλεξης: «Από την Ύστερη Αρχαιότητα στο Βυζάντιο και από την τυπογραφική στην ψηφιακή επανάσταση».
Η ιστορία του βιβλίου είναι, σχεδόν, η ιστορία του ανθρώπου. Η έμφαση στα κείμενα που γράφονταν ή τυπώνονταν στις σελίδες των βιβλίων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα παραβλέπει συχνά το γεγονός ότι, παρά τις πνευματικές αξίες που θησαυρίζουν, διαδίδουν και διασώζουν, τα βιβλία είναι πρωτίστως χρηστικά αντικείμενα με συγκεκριμένη υλική και τεχνική υπόσταση, οι οποίες διαφοροποιούνται στον χώρο και τον χρόνο. Πώς άλλαξε η μορφή του βιβλίου στο πέρασμα των αιώνων; Τι είναι η στάχωση; Πώς ράβονται τα φύλλα των βιβλίων; Πώς βιβλιοδετούσαν τα βιβλία τους οι Βυζαντινοί και πώς οι άλλοι λαοί της Μεσογείου; Μπορεί η μορφή ενός βιβλίου να μας δώσει πληροφορίες για την προέλευσή του και τη διαδρομή του στον χρόνο και τον χώρο; Σκοπός των τριών διαλέξεων είναι αφενός να μας εισαγάγουν στην ιστορία του βιβλίου ως αντικειμένου, με έμφαση στην Ανατολική Μεσόγειο, από την αρχαιότητα μέχρι και τον 18ο αιώνα, αφετέρου να μας εξοικειώσουν με τα υλικά και τεχνικά χαρακτηριστικά τους.
Την ΤΕ 04.12: «Η Γαλλική Επανάσταση και η Ναπολεόντεια Ευρώπη», μέρος 1ο. Δύο online διαλέξεις για τη Γαλλική Επανάσταση και τη Ναπολεόντεια Ευρώπη με τον ιστορικό Θοδωρή Καραμάτσογλου.
Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε πως η σύγχρονη Ευρώπη γεννήθηκε μέσα από τον πολιτικό και κοινωνικό κατακλυσμό που ονομάζεται «Γαλλική Επανάσταση». Οι πνευματικοί καρποί του Διαφωτισμού και η οργή της λεγόμενης «τρίτης τάξης» για την ανεξέλεγκτη φορολογία, την πείνα και τον αποκλεισμό από τα κοινά θα οδηγήσουν σε γεγονότα που ουδείς μπορούσε να διανοηθεί μέχρι εκείνη την στιγμή ότι μπορούσαν να συμβούν, όπως η εγκαθίδρυση δημοκρατίας και η εκτέλεση ενός απόλυτου μονάρχη, που θα προκαλέσει τρόμο στις ευρωπαϊκές αυλές. Μέσα από τα δραματικά γεγονότα της επανάστασης, θα περιηγηθούμε στα αίτια, τις κοινωνικές ζυμώσεις, την Εποχή του Τρόμου και το Διευθυντήριο μέχρι την ανακήρυξη ενός κορσικανού αξιωματικού σε αυτοκράτορα της Γαλλίας και την πτώση του στο Βατερλό. Θα αναζητήσουμε, επίσης, τον αντίκτυπο της επανάστασης στο πνεύμα και τις τέχνες της Ευρώπης, καθώς και τη διαχρονική ερμηνεία της μέχρι τις μέρες μας.
Το ΣΑ 07.12, στις 16:30: «Αστικές σελίδες – Γραφή και περιπλάνηση στην πόλη» με τη συγγραφέα και θεατρική παραγωγό Στέλλα Τενεκετζή.
Διαμορφώνουμε το περιβάλλον μας ή μάς διαμορφώνει; Με εργαλείο τη γραφή και την περιπλάνηση, θα απαντήσουμε στην ερώτηση με την καθοδήγηση της συγγραφέα και θεατρικής παραγωγού Στέλλας Τενεκετζή. Ζητούμενο είναι να δούμε την πόλη μέσα από εμάς κι εμάς μέσα από την πόλη. Σε ποιον βαθμό αυτά τα δύο ταυτίζονται και γιατί μας είναι χρήσιμη στην καθημερινότητά μας μια τέτοια πληροφορία; Πρόκειται για μια διαφορετική και πρωτότυπη συνάντηση. Θα έρθουμε σε επαφή με τον τρόπο που συλλέγει και επεξεργάζεται τις πληροφορίες ο εγκέφαλός μας, τον τρόπο που επικοινωνούμε μεταξύ μας και τον τρόπο που επικοινωνούμε με το περιβάλλον μας. Η τεχνική που έχει αναπτύξει η εμψυχώτρια βασίζεται στον μη δομημένο λόγο, είναι απολαυστική και διευρύνει την οπτική μας.
Την ΚΥ 08.12, στις 19:00: «Συνοικισμός βαρώνου Χιρς και παλιός σιδηροδρομικός σταθμός». Online διάλεξη με τον αρχιτέκτονα, συγγραφέα, επιμελητή και ερευνητή Γιάννη Επαμεινώνδα.
Εξερευνούμε μέσα από μια online διάλεξη μια γειτονιά με βαρύ ιστορικό φορτίο. Με οδηγό μας τον Γιάννη Επαμεινώνδα, ανασύρουμε τη μνήμη αυτής της περιοχής που συνδέεται με την ανάπτυξη του σιδηροδρόμου και όσα αυτή έφερε μαζί της: την ιστορία της άφιξης του πρώτου συρμού από το Παρίσι, τη σύνδεση με τη Βιέννη, τους τρεις σιδηροδρομικούς σταθμούς της πόλης, τον βαρώνο Χιρς που δημιούργησε τους Ανατολικούς Σιδηροδρόμους και τον οικισμό που φέρει το όνομά του –αυτόν που συνδέθηκε με το Ολοκαύτωμα λειτουργώντας ως διαμετακομιστικός σταθμός προς το Άουσβιτς–, τις εγκαταστάσεις και τα κτήρια που έχουν απομείνει μέχρι σήμερα και μας συνδέουν με τον χαμένο κόσμο της δυτικής, εκτός των τειχών, περιοχής.
Τη ΔΕ 09.12, στις 19:00: «Μεταξύ της ύλης και του πνεύματος: το βιβλίο ως αντικείμενο». Η τρίτη από τρεις online διαλέξεις με τον συντηρητή έργων τέχνης με ειδίκευση στη συντήρηση βιβλίου, χαρτιού και περγαμηνής Γιώργο Μπουδαλή. Τίτλος της τρίτης online διάλεξης: «Από την τέχνη στο βιβλίο ως τέχνη και από το κείμενο στο βιβλίο ως αντικείμενο».
Η ιστορία του βιβλίου είναι, σχεδόν, η ιστορία του ανθρώπου. Η έμφαση στα κείμενα που γράφονταν ή τυπώνονταν στις σελίδες των βιβλίων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα παραβλέπει συχνά το γεγονός ότι, παρά τις πνευματικές αξίες που θησαυρίζουν, διαδίδουν και διασώζουν, τα βιβλία είναι πρωτίστως χρηστικά αντικείμενα με συγκεκριμένη υλική και τεχνική υπόσταση, οι οποίες διαφοροποιούνται στον χώρο και τον χρόνο. Πώς άλλαξε η μορφή του βιβλίου στο πέρασμα των αιώνων; Τι είναι η στάχωση; Πώς ράβονται τα φύλλα των βιβλίων; Πώς βιβλιοδετούσαν τα βιβλία τους οι Βυζαντινοί και πώς οι άλλοι λαοί της Μεσογείου; Μπορεί η μορφή ενός βιβλίου να μας δώσει πληροφορίες για την προέλευσή του και τη διαδρομή του στον χρόνο και τον χώρο; Σκοπός των τριών διαλέξεων είναι αφενός να μας εισαγάγουν στην ιστορία του βιβλίου ως αντικειμένου, με έμφαση στην Ανατολική Μεσόγειο, από την αρχαιότητα μέχρι και τον 18ο αιώνα, αφετέρου να μας εξοικειώσουν με τα υλικά και τεχνικά χαρακτηριστικά τους.
Την ΤΕ 11.12: «Η Γαλλική Επανάσταση και η Ναπολεόντεια Ευρώπη», μέρος 2ο. Δύο online διαλέξεις για τη Γαλλική Επανάσταση και τη Ναπολεόντεια Ευρώπη με τον ιστορικό Θοδωρή Καραμάτσογλου.
Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε πως η σύγχρονη Ευρώπη γεννήθηκε μέσα από τον πολιτικό και κοινωνικό κατακλυσμό που ονομάζεται «Γαλλική Επανάσταση». Οι πνευματικοί καρποί του Διαφωτισμού και η οργή της λεγόμενης «τρίτης τάξης» για την ανεξέλεγκτη φορολογία, την πείνα και τον αποκλεισμό από τα κοινά θα οδηγήσουν σε γεγονότα που ουδείς μπορούσε να διανοηθεί μέχρι εκείνη την στιγμή ότι μπορούσαν να συμβούν, όπως η εγκαθίδρυση δημοκρατίας και η εκτέλεση ενός απόλυτου μονάρχη, που θα προκαλέσει τρόμο στις ευρωπαϊκές αυλές. Μέσα από τα δραματικά γεγονότα της επανάστασης, θα περιηγηθούμε στα αίτια, τις κοινωνικές ζυμώσεις, την Εποχή του Τρόμου και το Διευθυντήριο μέχρι την ανακήρυξη ενός κορσικανού αξιωματικού σε αυτοκράτορα της Γαλλίας και την πτώση του στο Βατερλό. Θα αναζητήσουμε, επίσης, τον αντίκτυπο της επανάστασης στο πνεύμα και τις τέχνες της Ευρώπης, καθώς και τη διαχρονική ερμηνεία της μέχρι τις μέρες μας.
Το ΣΑ 14.12, στις 10:30: «Η Τhessaloniki Walking Tours στο MOMus – Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης» με τον Τάσο Παπαδόπουλο και τη Θούλη Μισιρλόγλου.
Επιχειρούμε μια βαθύτερη σύνδεση με ένα από τα ξεχωριστά μουσεία της Θεσσαλονίκης, γνωρίζουμε τη συλλογή του και τις ιστορίες που σχετίζονται μαζί τους, τα έργα και τους καλλιτέχνες, αλλά μαθαίνουμε και για τον τρόπο με τον οποίο εργάζονται οι άνθρωποί του, ώστε να αναδείξουν τον χαρακτήρα των εκθέσεων που φιλοξενεί περιοδικά. Είναι η πρώτη μας εξόρμηση στον χώρο, με την καλλιτεχνική διευθύντρια του MOMus, Θούλη Μισιρλόγλου, και τον ξεναγό Τάσο Παπαδόπουλο να γίνονται οι οδηγοί μας στον χώρο και σε όλα αυτά που συνθέτουν την εικαστική δημιουργία.
Την ΚΥ 15.12, στις 10:30: «Ο μεσσίας της Θεσσαλονίκης» με τον αρχαιολόγο και ξεναγό Τάσο Παπαδόπουλο.
Ο μεσσίας της Θεσσαλονίκης υπήρξε ένα από τα πλέον αινιγματικά πρόσωπα της ιστορίας. Γεννημένος στη Σμύρνη, λόγιος και χαρισματικός, είναι εκείνο το πρόσωπο που ισχυρίστηκε το αδιανόητο: ότι είναι ο μεσσίας. Στο πέρασμά του τον ακολουθούν εκατοντάδες πιστοί, όμως πουθενά δεν είχε μεγαλύτερη απήχηση από τη Θεσσαλονίκη, η οποία βρισκόταν στα μέσα του 17ου αιώνα σε χιλιαστική παραζάλη. Ο Τάσος Παπαδόπουλος, μελετώντας τις πηγές και τα κείμενα που αναφέρονται σ’ αυτόν, ακολουθεί τα ίχνη του στη πόλη και επιχειρεί να κατανοήσει καλύτερα την προσωπικότητα του Σαμπετάι Σεβή, του μεσσία της Θεσσαλονίκης, ο οποίος υπήρξε και ιδρυτής μίας από τις πλέον παράδοξες θρησκευτικές κοινότητες της ανατολικής Μεσογείου, των Ντονμέδων, που άφησαν έντονο αποτύπωμα στην πόλη.
Την ΤΕ 18.12, στις 19:00: «Πεθαίνοντας στην Καταλονία: ο ισπανικός εμφύλιος». Onlineδιάλεξη με τον ιστορικό Θοδωρή Καραμάτσογλου.
Στη ζοφερή και ταραχώδη δεκαετία του 1930, το ξέσπασμα του ισπανικού εμφυλίου πολέμου αποτέλεσε δίχως αμφιβολία το γεγονός που προμήνυε με τον πιο ξεκάθαρο και σκληρό τρόπο τη φρίκη του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου που θα ακολουθούσε στην Ευρώπη, αλλά και τον κόσμο γενικότερα. Η σύγκρουση των εθνικιστών του Φράνκο με τον ευρύτερο συνασπισμό των δημοκρατικών και της εκλεγμένης κυβέρνησης της Ισπανίας αποτελεί σημείο καμπής στην ευρωπαϊκή ιστορία, καθώς δεν μιλάμε απλώς για έναν πρωτοφανή σε έκταση και αγριότητα εμφύλιο πόλεμο, αλλά και για τον άτυπο «πρόλογο» του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, με την εμπλοκή των δυνάμεων τόσο του Άξονα όσο και της Σοβιετικής Ένωσης. Ποια ήταν, όμως, τα αίτια και οι συνθήκες που οδήγησαν στη σύγκρουση; Ποια ήταν η βοήθεια των ξένων δυνάμεων στις αντίπαλες παρατάξεις; Πώς αντέδρασε η κοινή γνώμη, αλλά και τα κράτη της Δύσης στον πόλεμο και ποιος ήταν ο αντίκτυπος του τελευταίου στην τέχνη και τη λογοτεχνία, με μερικές από τις σπουδαίες μορφές της εποχής να παίρνουν μέρος και να στιγματίζονται απ’ αυτόν; Αυτές είναι μερικές μόνον από τις ποικίλες πτυχές που αξίζουν να διερευνηθούν για να μπορούμε να κατανοήσουμε το μέγεθος και τη σημασία του ισπανικού εμφυλίου στην ιστορία του 20ού αιώνα.
Την ΠΕ 19.12, στις 19:00: «Από τη Μπάρα στον Βαρδάρη» με τον αρχαιολόγο και ξεναγό Τάσο Παπαδόπουλο.
Περπατάμε σε δρόμους, στεκόμαστε σε πλατείες και σημεία, σκοτεινές γωνιές και μυστικά περάσματα, ανασύροντας τις αναμνήσεις και τα γεγονότα που έστησαν τον μύθο της ερωτικής πόλης. Ιστορία και μικροϊστορία εμπλέκονται διαρκώς σε μια διαχρονική προσέγγιση της συναρπαστικής ερωτικής ιστορίας της Θεσσαλονίκης, που τροφοδότησε τη φαντασία των ποιητών, των πεζογράφων, των ερευνητών, των ιστορικών, των περιπατητών. Στο τέλος της διαδρομής συζητάμε με την ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των τρανς ανθρώπων, Κρίστι Αλεξίου.
Την ΚΥ 22.12, στις 10:30: «Οι Θεσσαλονικιές» με τον Τάσο Παπαδόπουλο και την Εύη Καρκίτη.
Διατρέχοντας αιώνες ιστορίας και συνδέοντας μνημεία και σημεία ενδιαφέροντος στον αστικό ιστό της Θεσσαλονίκης, αφηγούμαστε τον βίο και το έργο γυναικών που σημάδεψαν την ιστορία μας. Από τη Θεσσαλονίκη (που, παρότι χάρισαν στην πόλη το όνομά της, παραμένει ένα πρόσωπο άγνωστο και ανεξερεύνητο), την ντονμέ φεμινίστρια Σαμπιχά Σερτέλ (που έδωσε σκληρές μάχες για τα ανθρώπινα δικαιώματα), το άτυχο κορίτσι που το έλεγαν Συμωνίδα (και το οποίο συνέθλιψε η αγριότητα του Βυζαντίου), τη σεφαραδίτισα Στέλα Χασκήιλ (που έγραψε ιστορία τραγουδώντας έναν στίχο της Ανθούλας Σταθοπούλου-Βαφοπούλου), τη Ζωή Καρέλλη (που άφησε το αποτύπωμά της στην ποίησή μας) και, τέλος, τη Βαλέρια, κόρη του Διοκλητιανού και σύζυγο του Γαλέριου, που πλήρωσε ακριβά το γεγονός ότι γεννήθηκε γυναίκα, αναδεικνύουμε το ζήτημα της έμφυλης ταυτότητας και μοιραζόμαστε άγνωστες πτυχές της ιστορίας μας.