Υπάρχει λόγος
Γράφει ο Τάσος Ρέτζιος.
Μ’ ΕΝΑΝ ΑΝΑΠΑΝΤΕΧΟ(;) ΤΡΟΠΟ, Η ΗΘΙΚΗ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΙΣ ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ: ΠΗΓΑΙΝΩ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΩ ΜΟΝΟΝ ΟΣΟΥΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΤΗΡΟΥΝ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΠΑΡΑΣΙΤΟΥΝ. ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΟΜΑΙ ΚΑΙ –ΝΑΙ– ΚΑΤΑΓΓΕΛΛΩ ΟΣΟΥΣ ΔΕΝ ΤΑ ΤΗΡΟΥΝ. ΑΛΛΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΜΟΥ, ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΛΛΑΞΩ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ. ΓΙΑΤΙ, ΟΠΩΣ ΛΕΕΙ Ο ΜΠΕΡΝΑΝΟΣ, «Η ΕΛΠΙΔΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΥΠΕΡΝΙΚΗΘΕΙ»…
Τους τελευταίους μήνες πέφτω συχνά πυκνά πάνω σε φράσεις, όπως αυτή: «Σήμερα η πραγματική πρόκληση είναι να μεταβάλουμε αυτήν την κρίση σε μια ευκαιρία για ατομική και συλλογική μεταμόρφωση, έτσι ώστε η συνειδητοποίηση της τρωτότητάς μας, του γεγονότος ότι ανήκουμε σε έναν κόσμο ευρύτερο από τον εαυτό μας, της σύνδεσής μας με τη ζωντανή ύλη, να γίνει μια ενσαρκωμένη και βιωμένη γνώση που θα αλλάξει τη συμπεριφορά μας» (η συγκεκριμένη ανήκει στη γαλλίδα φιλόσοφο Κορίν Πελισόν).
Είχαμε γράψει πριν από λίγο καιρό για την επόμενη μέρα τής πανδημίας και για τα σημάδια μιας επανόδου που ουδόλως μοιάζει με τις ανάγκες που προτάσσει η Πελισόν. Ωστόσο, αυτό που τώρα οφείλει να επισημάνει κάποιος είναι το πόσο εύκολα διανύσαμε την απόσταση από την «υπεύθυνη στάση» σε ένα απλόχερο και οικονομικώς μετρήσιμο «άνοιγμα». Μοιάζει σαν όλος αυτός ο προβληματισμός και ο αναστοχασμός, στον οποίο –πιθανολογούσαμε– είχε προσφύγει σύμπασα η ανθρωπότητα, να έχει ολοκληρωθεί, αναζητώντας τον χαμένο χρόνο.
Από την ηθική τής ευθύνης των επαγγελμάτων που, από την εξορία τού βλέμματος, έγιναν ηρωικά ορατά, πολλοί πέρασαν με μία δρασκελιά στην ανήθικη ανευθυνότητα της μη τήρησης των μέτρων, των εξυπνακισμών και κορδακισμών, αλλά και –εντέλει– του αθέμιτου ανταγωνισμού. Καφέ και εστιατόρια που, αφού επεκτάθηκαν, δεν τηρούν οποιαδήποτε απόσταση, θερινά σινεμά που λειτουργούν ακριβώς όπως πριν, επαγγελματίες που φέρουν τη μάσκα στον λαιμό (σε μιαν αναλογία με το κράνος που ένας δικυκλιστής φέρει στον αγκώνα) και μια βαθιά αίσθηση ότι καλό είναι να αφήσουμε τις υπερβολές. Αυτό συμβαίνει με την επιτυχία. Θεωρείται συνήθως αυτονόητη και την επικαλούνται με στρεβλό τρόπο όσοι δεν συμμετείχαν σ’ αυτήν: «Είδατε», λένε, «είχαμε τελικά υπερβολική αντίδραση».
Έτσι, μ’ έναν αναπάντεχο(;) τρόπο, η ηθική τής ευθύνης επιστρέφει στις ατομικές επιλογές: πηγαίνω και ενισχύω μόνον όσους επαγγελματίες τηρούν τα μέτρα και δεν παρασιτούν. Διαμαρτύρομαι και –ναι– καταγγέλλω όσους δεν τα τηρούν. Αλλάζοντας τη συμπεριφορά μου, μπορεί να αλλάξω και το παράδειγμα. Γιατί, όπως λέει ο Μπερνανός, «η ελπίδα είναι η απελπισία που έχει υπερνικηθεί»…
