Η κούραση που δεν περνάει με ξεκούραση

Το τελευταίο διάστημα το λέμε σαν αστείο: «Πάσχω από σύγχρονη εξουθένωση, γι’ αυτό, σας παρακαλώ, μη με πιέζετε». Κάποτε, δίπλα σε ταμεία πολυσύχναστων χώρων (κυρίως αν επρόκειτο για οικογενειακή επιχείρηση ή αν ο άνθρωπος στο ταμείο απολάμβανε μια κάποια δημοφιλία), υπήρχε ένα χειρόγραφο χαρτονάκι που έλεγε: «Μη με πιέζετε, είμαι σε ηλικία επικίνδυνη για έμφραγμα». Παρά τις μεγάλες διαφορές σε αυτές τις δύο εκδηλώσεις αυτοπροστασίας, μπορεί ίσως κάποιος να διακρίνει έναν κοινό παρανομαστή: την μια κάποια ηλικία.

Η σύγχρονη εξουθένωση είναι αλήθεια ότι μοιάζει να πλήττει την παλιά καραβάνα, εκείνη που κοιτάζει πίσω της και βλέπει μια διαδρομή με επιτυχία, αποτυχίες, ναυάγια, ματαιωμένα σχέδια, αναβιώσεις φοίνικα μέσα από τις στάχτες, στόχους που διαρκώς ανανεώνονται, πετυχημένες ή προδοτικές σχέσεις σε επαγγελματικό ή προσωπικό επίπεδο. Τακτικά γίνεται λόγος για το «σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης», το περίφημο «burnout». Το να το έχεις κάψει (ή, καλύτερα, να σε έχεις κάψει) είναι κομμάτι αυτής της περίεργης κούρασης, που δεν περνάει με ξεκούραση, σύμφωνα με γνωστό και δημοφιλές μιμίδιο. Ωστόσο, παραμένει κάτι πιο σύνθετο και αινιγματικό, κουβαλώντας πλήθος υπαρξιακών, αναπάντητων ερωτημάτων και σκεπτικισμού για το όποιο μέλλον. Και ο εξουθενωμένος δεν είναι καθόλου βέβαιος αν θα ξεκουραστεί στ’ αλήθεια, αν κάποια καλή νεράιδα μπορέσει να του εξασφαλίσει οικονομικά το μέλλον και του επιτρέψει να αφήσει ό,τι κάνει, για να ξεκουραστεί.

Η σύγχρονη εξουθένωση γεννήθηκε σχεδόν κάτω από τη μύτη μας, χωρίς να το πάρει κάποιος χαμπάρι. Η οικονομική κρίση, η πανδημία, ο πόλεμος, ο ρευστός νέος κόσμος, η ανασφάλεια, οι κατακερματισμένες ταυτότητες, οι αβίωτες πόλεις, οι κλονισμένες σχέσεις δημιούργησαν ένα γερό πακέτο οδύνης και έλλειψης εμπιστοσύνης αφημένο έξω από την πόρτα μας. Δύσκολο σχέδιο η διαχείρισή του… Ωστόσο, παρά τα αρνητικά της φορτία, η σύγχρονη εξουθένωση δεν έχει χάσει την πίστη της στη ζωή. Ο εξουθενωμένος μοιάζει να αναζητά την αφορμή για ένα νέο ντιλ με την πραγματικότητα. Έναν νέο τρόπο σκέψης, μια νέα στάση στα πράγματα. Και είναι αλήθεια πως, μέσα στην έντονη καθημερινότητά μας, κάτι νέο πασχίζει να γεννηθεί – άγνωστο μέχρι στιγμής αν θα τα καταφέρει. Ας το χαρακτηρίσουμε «μια ζωή που βλέπει με νέο μάτι τα βασικά, που επεξεργάζεται με μια νέα αντίληψη όλα εκείνα που μπορούν να δώσουν ικανοποίηση, που αντιστέκεται στην απόλυτη αφομοίωση από τη μια ή την άλλη κατάσταση, που αναγνωρίζει υψηλότερες αξίες από εκείνες της διάκρισης στη δουλειά, της επιτυχίας, της ισχύος». Κάτι που αναζητά μέσα στο χάος τού κόσμου εκείνη τη μικρή, πολύτιμη στιγμή. Εκείνη τη στιγμή που θα κάνει μία μέρα να αξίζει στ’ αλήθεια, επειδή θα έχει δώσει χαρά.