Η ζωή δεν είναι online

Κάθε πικραμένος (μηδέ του υπογράφοντος εξαιρουμένου) γράφει στα social media ό,τι θέλει. Κάποια είναι αληθή. Κάποια όχι — ορισμένες φορές λόγω άγνοιας ολικής ή μερικής (αυτή είναι η χειρότερη), κάποιες άλλες λόγω ηθελημένης στρέβλωσης και παραπληροφόρησης.

Το είδαμε πολύ πρόσφατα με αφορμή τον θάνατο της βασίλισσας της Αγγλίας, Ελισάβετ. Πληροφορίες και «πληροφορίες» για όσα έπρεπε να κάνει (και δεν έκανε) ή για όσα δεν έπρεπε να κάνει (και τελικώς τα αποτόλμησε) πήραν κι έδωσαν, στη μορφή διαπρύσιων αναρτήσεων των επαγγελματιών που ξημεροβραδιάζονται στα social media. Κάτω από όλες αυτές τις αναρτήσεις (που θα δικαιολογούσαν κανονικό –και μάλιστα αδρό– μεροκάματο, αν κάποιος αναλάμβανε να τις παρακολουθεί και να αντιδρά σε καθεμία από αυτές) συντάσσεται ένας «στρατός» χρηστών — άλλοι πατούν καρδούλες, άλλοι σηκωμένα δάχτυλα, άλλοι οργισμένα πρόσωπα. Θυμώνουν, παθιάζονται, οργίζονται ή χαίρονται μπροστά από ένα πληκτρολόγιο — και κάπως έτσι νιώθουν ότι επιτέλεσαν το κοινωνικό τους καθήκον, ότι έβαλαν το δικό τους λιθαράκι για να αλλάξει ο κόσμος.

«Όπως νιώθει καθένας χαρούμενος» θα μπορούσε να πει κάποιος — ακόμη κι αν είναι με μηχανιστική επανάληψη ατελέσφορων συμπεριφορών, σαν να πρόκειται για άλλους σκύλους τού Παβλόφ. Κι όμως. Η αλήθεια είναι λίγο πιο περίπλοκη.

Η αλήθεια είναι ότι τα social media είναι ένας πρώτης τάξης εργαλείο μάρκετινγκ — αν δεν υπήρχαν, θα έπρεπε να τα εφεύρουμε (ευτυχώς, φρόντισε άλλος γι’ αυτό). Είναι αυτό ακριβώς, όμως (και τίποτα περισσότερο): ένα πρώτης τάξης εργαλείο μάρκετινγκ και όχι η λυδία λίθος για τη διακρίβωση της αλήθειας ή για τη χορήγηση πιστοποιητικών κοινωνικής αγωνιστικότητας.

Επειδή κάπου εκεί γίνεται το λάθος. Η περίοδος της πανδημίας (με τον αναγκαστικό κατ’ οίκον εγκλεισμό μας επί εβδομάδες ολόκληρες) επέτεινε ένα φαινόμενο, το οποίο είχε αρχίσει να γίνεται ορατό ήδη πριν από τον Φεβρουάριο του «annus horibilis» 2020: τη δημιουργία μιας νέας τάξης εθισμένων στα social media, οι οποίοι παρακολουθούν το timeline τους με το πάθος ζηλωτών που νιώθουν αναγκασμένοι όχι απλώς να αντιδρούν σχεδόν αντανακλαστικά σε οποιοδήποτε ερέθισμα (ασχέτως τού εάν γνωρίζουν το θέμα το οποίο καλούνται να σχολιάσουν ή όχι), αλλά και να μοιράζονται οτιδήποτε συμβαίνει στην καθημερινότητά τους, ακόμη κι αν αυτό ελάχιστη επίδραση έχει στον στενό ή στον ευρύτερο περίγυρό τους. Το χειρότερο: αυτή η «new age»μονομανία έχει παρερμηνευτεί από πολλούς ως μια νέα μορφή κοινωνικοποίησης, ίσως ακόμη και ως ένας νέου τύπου «ακτιβισμός», ικανός να αλλάξει την κοινωνία.

Η πραγματικότητα είναι, ευτυχώς ή δυστυχώς, διαφορετική. Ναι, τα social media χτίζουν καριέρες. Μπορούν να κάνουν το τίποτα κάτι. Η κοινωνία, όμως, αλλάζει στο πεδίο τής πραγματικής ζωής. Κι αυτή –ευτυχώς– υπάρχει έξω από τα social media.