Να βρούμε τη χαρά τής ζωής

Προφανώς, είναι νωρίς ακόμη για να κάνουμε απολογισμό. Η πανδημία δεν έχει πει την τελευταία της λέξη – τα νέα κρούσματα, ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα, παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, ακόμη και μετά τη συμπλήρωση ενός γεμάτου μήνα από την αρχή τού lockdown. Μεγάλος είναι ο αριθμός των διασωληνωμένων, ενώ βαριά ρίχνουν τη σκιά τους και οι καθημερινές απώλειες ζωών εξαιτίας τού κορωνοϊού.

Είναι, ίσως, νωρίς να μιλάμε για την επόμενη ημέρα. Είναι μια συζήτηση στην οποία δύσκολα θα συμμετέχει εκείνος που έχασε τον άνθρωπό του. Εκείνος που έχασε τη δουλειά του, στο πλαίσιο των απολύσεων που «επιτάσσει» ο επί μακρόν μειωμένος (ή ακόμη και μηδενικός) τζίρος των επιχειρήσεων. Εκείνος που επένδυσε χρήμα και προσπάθεια σε ένα νέο εγχείρημα και βλέπει τους κόπους του να πέφτουν στο κενό. Όταν η φωτιά μαίνεται ακόμη στην αυλή σου, δύσκολα μπορείς να κάνεις όνειρα για το αν ο κήπος τής επόμενης ημέρας θα έχει δάφνες και τριανταφυλλιές να περιστοιχίζουν ένα σιντριβάνι.

Κι όμως: αυτή είναι μια συζήτηση στην οποία οφείλουμε να μπούμε – όχι απλώς στο πλαίσιο της προπαρασκευής τού μέλλοντός μας, αλλά ακόμη και ψυχολογικά. Ο άνθρωπος έχει ανάγκη να βλέπει πάντοτε την ελπίδα στο βάθος τού μονοπατιού που έχει επιλέξει (ή που αναγκάζεται) να ακολουθήσει, διαφορετικά δύσκολα θα μπορέσει να κρατήσει τα μυαλά του στη θέση τους και τη δύναμή του να αγωνιστεί για ένα καλύτερο αύριο. Η αισιοδοξία δεν αποτελεί χαζοχαρούμενη αγνόηση της πραγματικότητας. Αποτελεί δομικό και εκ των ων ουκ άνευ στοιχείο τής επόμενης ημέρας.

Σε πρώτη φάση, έχουμε μπροστά μας τα Χριστούγεννα. Χριστούγεννα αλλιώτικα – χωρίς εξόδους σε εστιατόρια, καφέ και μπαρ, χωρίς μεγάλες παρέες, χωρίς αποδράσεις εκτός των τειχών, εκδρομές και κοσμικές συναθροίσεις, αλλά ενδεχομένως πολύ πιο ουσιαστικά. Χριστούγεννα με τους πολύ δικούς μας ανθρώπους, στη θαλπωρή τού σπιτιού μας, ανακαλύπτοντας για άλλη μία φορά εκείνα που έχουν πραγματική αξία: μια στέγη πάνω από το κεφάλι μας, ένα πιάτο ζεστό φαγητό στο τραπέζι μας, ένα στεγνό, ζεστό κρεβάτι για να αναπαυτούμε και –το πιο σημαντικό– ανθρώπους γύρω μας που μας νοιάζονται και μας πονάνε. Ναι, οι φετινές γιορτές θα είναι για κάποιους πολύ διαφορετικές απ’ ό,τι είχαν συνηθίσει ώς και πέρσι. Αυτό όμως δεν αποκλείει το ότι μπορούν να αποτελέσουν ένα πρώτης τάξης γιατρικό για τις ταλαιπωρημένες (ψυχολογικά και σωματικά) υπάρξεις μας, μιαν «ανάσα» βαθιά και αναγκαία, για να μείνουμε στην επιφάνεια.

Μιαν ανάσα απαραίτητη πριν από την εκκίνηση μιας τιτάνιας προσπάθειας. Δεν ξέρω αν το 2021 θα είναι καλύτερο – αυτή, ξέρετε, είναι μια παγίδα στην οποία κινδυνεύουμε να πέσουμε: μετά από το (δίσεκτο) annus horibilis 2020, να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να πιστέψει ότι, στο χτύπημα του ρολογιού που θα σηματοδοτήσει το πέρασμα από την 31^η Δεκεμβρίου 2020 στην 1^η Ιανουαρίου 2021, όλα θα αλλάξουν σχεδόν θαυματουργικά επί τα βελτίω. Ας μην επιτρέψουμε στον εαυτό μας αυταπάτες: την 1^η Ιανουαρίου 2021 ο ιός θα είναι ακόμη εδώ. Όπως εδώ θα είναι και όλοι εκείνοι που θα κληθούν να παλέψουν, για να ανασυγκροτήσουν τις ζωές τους – να ξεπεράσουν απώλειες αγαπημένων, να στήσουν ξανά στα πόδια τους τις επιχειρήσεις τους, να βρουν ξανά το μεροκάματο που θα τους επιτρέπει να ζουν με ασφάλεια και αξιοπρέπεια.

Θα είναι όμως και κάτι ακόμη εδώ τον προσεχή Ιανουάριο: τουλάχιστον ένα εμβόλιο (αν όχι και περισσότερα), που θα αποτελέσει την ουσιαστική απάντηση στην πανδημία. Ένα εμβόλιο που θα λειτουργήσει ως «κλειδί», για να ανοίξουμε την πόρτα τής επόμενης ημέρας. Ούτε και εδώ υπάρχει αυτοματισμός: θα χρειαστεί πολλή δουλειά, πολλή προσπάθεια, πολύς κόπος και, ασφαλώς, ουσιαστική και στοχευμένη στήριξη με κεφάλαια και διευκολύνσεις από την πολιτεία. Τίποτα δεν θα τελειώσει αυτόματα. Πιστεύω όμως ακράδαντα ότι πολύ σύντομα θα έχουμε τη δυνατότητα να επανέλθουμε στον καθημερινό αγώνα υπό καλύτερες συνθήκες. Όχι μόνον επειδή θα υπάρχει το εμβόλιο, που θα μας επιτρέψει να νικήσουμε την πανδημία. Αλλά και επειδή όλη αυτή η χρονιά που σε λίγο τελειώνει, μια χρονιά που μας επέβαλε στερήσεις, περιορισμούς, αλλαγές σε συνήθειες εμπεδωμένες εδώ και χρόνια, αλλά και απώλειες, μας αφήνει και με ένα μεγάλο, θεωρώ, δώρο: τη δυνατότητα να επανεκτιμήσουμε τα μικρά, αλλά σημαντικά, τα οποία παραγνωρίζαμε ως δεδομένα – μια βόλτα στη λιακάδα, ένα τραπέζι με φίλους πλάι στη θάλασσα, μια κοντινή εκδρομή. Γιατί σ’ αυτά τα μικρά και στην εκτίμησή τους κρύβεται η πραγματική χαρά τής ζωής.