The guest editor

Γράφει η Αθηνά Περιστεροπούλου*

ΟΠΩΣ ΤΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΑΤΡΙΚΑ ΣΠΙΤΙΑ, ΕΤΣΙ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ ΚΟΥΒΑΛΑΕΙ ΕΠΙΠΛΑ, ΥΦΑΣΜΑΤΑ, ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΑ ΑΜΦΙΒΟΛΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ, ΤΕΧΝΗ, ΑΤΕΧΝΗ ΠΕΡΙΤΤΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ, ΚΥΡΙΩΣ ΓΛΥΚΕΣ, ΣΙΓΟΥΡΑ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΕΣ. Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΑΤΡΙΚΩΝ ΣΠΙΤΙΩΝ ΜΟΙΡΑΙΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΙ ΤΙΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΠΟΥ ΣΤΕΓΑΖΟΥΝ ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΓΙΑ ΛΙΓΟ.

Από το σπίτι

στην πόλη (https://citymagthess.gr/life/urban-culture/article/to-spiti-stin-poli/) φύγαμε όταν ήμουν ήδη 15. Μετακομίσαμε σε ένα σπίτι στα προάστια, καινούργιο, με κήπο, μεγάλους χώρους και ακόμη μεγαλύτερη προοπτική. Σε αυτό έμεινα συνολικά μόλις 2 χρόνια, αποτελεί ωστόσο τη βάση της πατρικής, μητρικής και αδερφικής σχέσης ακόμη και σήμερα και εις το διηνεκές (όσο περιορισμένο χρονικά κι αν είναι αυτό το «για πάντα»).

Οπως τα περισσότερα

πατρικά σπίτια, έτσι και το δικό μου κουβαλάει έπιπλα, υφάσματα, διακοσμητικά αμφιβόλου χρησιμότητας, τέχνη, άτεχνη περιττοσύνη και αναμνήσεις, κυρίως γλυκές, σίγουρα καθοριστικές. Η ταυτότητα των πατρικών σπιτιών μοιραία διαμορφώνει τις ταυτότητες των ανθρώπων που στεγάζουν έστω και για λίγο. Το δικό μου πατρικό σπίτι έχει πολλές και διαφορετικές ταυτότητες –όλες διαμορφωμένες από τη μαμά, με λίγη συνεισφορά του μπαμπά–, γεγονός που οδηγεί σε αυτονόητα και απολύτως δίκαια συμπεράσματα για το πέρασμά μου από τη Γη.

Το σπίτι

έχει τρεις ορόφους. Κάθε όροφος έχει δική του, ανεξάρτητη ζωή. Στο ισόγειο βρίσκονται τα δύο σαλόνια, το καλό και το καλύτερο – μόνον ως προς το ύφος, καθόλου ως προς την άνεση. Επισκέπτεσαι το μπλε σαλόνι όταν ενδιαφέρεσαι για τις συλλογές της μαμάς μέσα στις εκ Μοναστηρακίου βιτρίνες: δαχτυλήθρες και κουταλάκια απ’ όλες τις μεριές του πλανήτη (κάποια αγορασμένα από την ίδια, ορισμένα άλλα από γνωστούς και φίλους που πάντοτε θυμούνται τη niche παράκληση), συλλεκτικά ποτήρια και βάζα – και το αποκορύφωμα: πιάτα αφιερωμένα στα μέλη της βασιλικής οικογένειας της Αγγλίας πίσω από γυάλινη βιτρίνα, με ειδικό φωτισμό. Στο μπλε σαλόνι θα βρεις, επίσης, τις καλές χριστιανικές εικόνες (τυλιγμένες με σελοφάν, για να μη μαυρίζει το ασήμι), την καλή μεσαιωνική τραπεζαρία, τους καλούς πίνακες και το τραπεζάκι-κύκλο των χαμένων ποιητών με φωτογραφίες μελών της οικογένειας (όχι της βασιλικής, της δικής μας) που έχουν φύγει από τη ζωή. Απορίας άξιο πώς δεν έχουν μεταφερθεί εκεί τα πιάτα των μελών της οικογένειας (της βασιλικής, όχι της δικής μας) που δεν βρίσκονται πια ανάμεσά μας.

Επισκέπτεσαι

το κόκκινο σαλόνι, όταν ενδιαφέρεσαι να λάβεις ενημέρωση για τα τεκταινόμενα του σπιτιού, του σογιού, της γειτονιάς. Εκεί γίνονται όλες οι σοβαρές και ασόβαρες συζητήσεις, πάνω σε άβολους καναπέδες και ανάμεσα σε πίνακες μοντέρνας τέχνης, βιτρίνες με κρυστάλλινα ποτήρια, αντίγραφα ευρημάτων της Βεργίνας (υποψήφια προς πώληση online) και πολλές φωτογραφίες (από γέννες, γάμους, πτυχία, νιάτα και γηρατειά). Στο κόκκινο σαλόνι βρίσκεται και το τζάκι, το οποίο ανάβει μόνο κάθε παραμονή Χριστουγέννων, για να ψήσει ο μπαμπάς πατάτες, καθώς ουδείς ανησυχεί πια για τον Άγιο Βασίλη σε αυτό το σπίτι ενηλίκων.

Ο ίδιος όροφος

έχει ένα wc ξένων –τόσο μικρό, που με το ζόρι χωράει ένας ξένος το πολύ– και την κουζίνα/πρόχειρη τραπεζαρία σε αποχρώσεις του πράσινου. Εκεί βρίσκεις άλλες βιτρίνες με αναμνηστικά από βαφτίσεις, φωτογραφικά άλμπουμ, γραφική ύλη και μπουκαλάκια-μινιατούρες με αλκοόλ (συλλογή από αεροπορικά ταξίδια, τρεις ζωές πριν). Το άβολο στοιχείο των επίπλων συνεχίζεται και στο πράσινο δωμάτιο – το «μπρος στα κάλλη τι είναι ο πόνος» θα μπορούσε άνετα να είναι το μότο στο πατάκι της κουζίνας. Το πιο άβολο στοιχείο, όμως, του σπιτιού για εμένα είναι το ψυγείο: υποψιάζομαι ότι τα τρόφιμα δεν ζουν καθόλου άνετα εκεί. Ουδείς μπορεί να βρει κάτι στο ψυγείο εκτός από τον διαχειριστή του, τη μάμαντζερ (μαμά + μάνατζερ). Ώς ένα σημείο, νομίζω ότι γίνεται επίτηδες, για να μη μπλέκουμε στα πόδια της. Κυρίως, όμως, είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας για κυκλική οικονομία, αν και ελαφρώς διαστρεβλωμένη: όταν δεν πετάς το σκεύος του Βιτάμ, αλλά το κρατάς για αποθηκευτικό χώρο, είναι αναπόφευκτη η σύγχυση όταν ψάχνεις μαργαρίνη και βρίσκεις σπανακόρυζο. Δεν έχει σημασία αν χρειάζεσαι διπλή ποσότητα καθαριστικού και νερού, για να βγει το λάδι από το πλαστικό σκεύος. Η προσπάθεια για κυκλική οικονομία έχει γίνει και αυτό είναι που μετράει (εναλλακτικό μότο για πατάκι της κουζίνας). Το ισόγειο είναι ο όροφος της αλαφροσύνης, απαραίτητο συστατικό για μια ευχάριστη ζωή.

Στον πρώτο όροφο

είναι το μεγάλο μπάνιο (όπου τα μπουκάλια του σαμπουάν υποφέρουν από το ίδιο σύνδρομο κυκλικής οικονομίας) και οι κρεβατοκάμαρες: της μαμάς και του μπαμπά πάλι σε πράσινο, των αγοριών σε στερεοτυπικό μπλε και η δική μου σε ακόμη πιο στερεοτυπικό ροζ, ντυμένα με ταπετσαρίες από τα Debenhams. Αριστεία στους τοίχους, αφίσες από εφηβικές εμμονές, βιβλία κάθε λογής και φωτογραφίες παντού, απ’ όλα τα στάδια της ζωής μας και όλους τους ανθρώπους που πέρασαν ή έμειναν. Τρία δωμάτια πολύ κοντά το ένα με το άλλο, τόσο τοπογραφικά όσο και ουσιαστικά. Πόρτες που άνοιγαν και έκλειναν με ευκολία χωρίς ποτέ να γίνονται φορείς έντασης ή αποκούμπι. Και μπαλκόνια που ουδέποτε χρησιμοποιήθηκαν για αναψυχή παρά μόνον ως μέσο για να διαφύγουν οι μικροί και ατίθασοι. Ο πρώτος όροφος είναι ο όροφος της ασφάλειας, απαραίτητο συστατικό για μια ανέμελη ζωή.

Το ημιυπόγειο

δεν έχει τίποτα «ημί-». Εκεί βρίσκεις την τεράστια βιβλιοθήκη με συλλογές ποιητικές, φιλοσοφικά συγγράμματα, πολιτική ορθότητα και πολιτιστική ανορθοδοξία. Βρίσκεις κρεβάτια και καναπέδες που πετυχαίνουν «μπόλιασμα» χωρίς στιλιστική συνοχή. Βρίσκεις παιχνίδια πολλών δεκαετιών και άλλα, νεότερα, για τα εγγόνια που είναι οι πιο πρόσφατοι επισκέπτες. Βρίσκεις ιστορικές φωτογραφίες από πολλές γενιές πριν και αγροτικά εργαλεία σε τρισδιάστατη μορφή. Βρίσκεις ρούχα, παπούτσια, μάλλινες κουβέρτες, υποψία ναφθαλίνης και ό,τι άλλο κρύβουν συνήθως οι χώροι των πατρικών σπιτιών που δεν είναι προσβάσιμοι από τους μη έχοντες εργασία. Αλλά βρίσκεις και κάτι άλλο, που δεν το συναντάς οπουδήποτε αλλού εκτός από λαογραφικό μουσείο: παραδοσιακή φορεσιά καραγκούνας επάνω σε μανεκέν/κούκλα μέσα σε τετράγωνη, γυάλινη κατασκευή με εσωτερικό φωτισμό. Φόρος τιμής στο παρελθόν, μέσο εκφοβισμού για τους επίδοξους εισβολείς ή και για εμάς, όταν ήμασταν μικρότεροι και δεν εκτιμούσαμε αρκετά τις ρίζες. Το ημιυπόγειο είναι ο όροφος του σεβασμού, απαραίτητο συστατικό για μια ακέραιη ζωή.

Το πατρικό σπίτι

δεν ήταν ποτέ ανοιχτό σε παιδικά πάρτι, ήταν όμως πάντοτε ανοιχτό σε παιδικούς φίλους. Δεν ήταν ποτέ ανοιχτό σε ανώριμα ερωτικά ενδιαφέροντα, αλλά πάντοτε ανοιχτό στις σχέσεις αγάπης. Δεν ήταν ποτέ ανοιχτό στην υπέρμετρη σπατάλη, αλλά πάντοτε γενναιόδωρο στις ουσιαστικές ανάγκες. Το πατρικό σπίτι έχει πολλές ταυτότητες. Η πιο πατρική από αυτές είναι το δέσιμο της οικογένειας μέσα σε ασφυκτικά γεμάτους τοίχους. Στη δική μου περίπτωση, απαραίτητο συστατικό για μια υπέροχη ζωή.

* Η κυρία Αθηνά Περιστεροπούλου είναι Head of Institutional Advancement στην Αμερικανική Γεωργική Σχολή.