Υπάρχει λόγος
Γράφει ο Τάσος Ρέτζιος
ΑΚΟΜΗ ΚΙ ΕΤΣΙ, ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΣΥΜΠΛΗΓΑΔΕΣ ΣΥΚΟΦΑΝΤΗΣΗΣ, ΑΓΝΟΙΑΣ, ΑΠΑΙΔΕΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΤΥΦΛΩΣΗΣ, Η ΤΕΧΝΗ, Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ, ΟΤΑΝ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΤΑΙ, ΚΑΝΕΝΑΝ ΔΕΝ ΑΦΗΝΕΙ ΑΣΥΓΚΙΝΗΤΟ ΚΑΙ ΚΑΝΕΝΑΣ ΔΕΝ ΤΗΝ ΑΦΗΝΕΙ ΑΒΟΗΘΗΤΗ. ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΤΗΝ ΑΦΗΝΕΙ ΜΙΛΙΑ ΠΙΣΩ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΩΣ ΑΦΟΡΜΗ ΓΙΑ ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ, ΚΑΤΑΡΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΟΙΔΩΡΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ. ΤΑ ΛΑΜΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΑΛΤΙΜΠΑΓΚΟΙ ΠΟΥ ΚΟΙΤΟΥΝ ΤΣΕΠΕΣ ΚΑΙ «ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ» ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΟ ΕΥΚΟΛΟ ΚΕΡΔΟΣ.
Ο ανορθολογισμός ήταν πάντοτε το εθνικό μας σπορ, οπότε κανέναν δεν θα πρέπει να ξαφνιάζει το ότι φτάσαμε σε όποιο, τέλος πάντων, σημείο φτάσαμε. Αλλά πώς ερμηνεύει καθένας αυτόν τον όρο; Διότι ορθολογικό μοιάζει για κάποιον με εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ ετήσιο εισόδημα να «επενδύει» σε μία Φεράρι, αλλά μάλλον έχουμε πρόβλημα, αν μετρήσουμε τον αριθμό των πολυτελών αυτοκινήτων που έχουμε στους δρόμους. Υπό αυτήν την έννοια, μάλλον ελάχιστοι θα έβρισκαν λογικό να υπερασπίζεται κάποιος τομείς όπως η πολιτιστική χρηματοδότηση – ου μην και προκλητικό, αν θυμηθούμε τη φράση που (καταχρηστικά) αποδίδεται στη Μαρία Αντουανέτα περί άρτου και παντεσπανίου.
Ωστόσο, η μεγάλη ευρωπαϊκή παράδοση της ενίσχυσης των τεχνών δεν φαίνεται προς το παρόν να κινδυνεύει τόσο πολύ, μέχρι της κατάργησής της. Το αστείο, όμως, είναι ότι αυτό μάλλον οφείλεται σε ιδιοτελείς σκοπούς (τόσοι και τόσοι… πελάτες περιμένουν) και όχι τόσο στη συνειδητοποίηση της αναγκαιότητάς της. Κι εδώ που τα λέμε, πόσες ελπίδες έχεις να συνεγείρεις εσύ, ένας κομμένος χρηματοδοτούμενος καλλιτέχνης, τον υπάλληλο που βλέπει τα ρετάλια των μισθών του να κρέμονται από μία κλωστή;
Κι όμως! Ακόμη κι έτσι, ακόμη και μέσα από συμπληγάδες συκοφάντησης, άγνοιας, απαιδευσιάς και συλλογικής τύφλωσης, η τέχνη, η πραγματική τέχνη, όταν αποκαλύπτεται, κανέναν δεν αφήνει ασυγκίνητο και κανένας δεν την αφήνει αβοήθητη. Αυτό που την αφήνει μίλια πίσω στην κοινωνική συνείδηση και αυτό που λειτουργεί ως αφορμή για περικοπές, καταργήσεις και λοιδωρίες είναι οι συμπεριφορές και οι πρακτικές. Τα λαμόγια και οι σαλτιμπάγκοι που κοιτούν τσέπες και «δημιουργούν» με το βλέμμα στο εύκολο κέρδος. Οι μέτριοι, οι άσχετοι, οι αμαθείς και τα αναρριχώμενα φυτά που επιμένουν, παρά τις καλλιτεχνικές σφαλιάρες. Οι αλχημιστές που προσπαθούν να μεταμορφώσουν το κάρβουνο σε πολύτιμο λίθο και κάνουν την τρίχα τριχιά, δημιουργώντας προσδοκίες και θερίζοντας απογοητευμένους. Οι σκαλωμαρίες και οι κοινωνικές πυγολαμπίδες που ακούνε τέχνη, βγάζουν το μπλοκ των τραπεζικών τους λογαριασμών (που έλεγε κι ο Γκοντάρ) και προσπαθούν να εκλεπτύνουν τα χαρακτηριστικά τους. Οι αυλοκόλακες και οι λαϊκιστές που σέρνονται πίσω από τους εκάστοτε ισχυρούς. Και όσοι (όλοι, δηλαδή) συμμετείχαν στο πάρτι τής δεκαετίας, της προ-προηγούμενης δεκαετίας, με χαλαρά τα ένστικτα και λυμένα τα ζωνάρια.
Και μέσα σ’ όλο αυτό το σκηνικό, κοιτάζω το μητρώο επιχορηγούμενων φορέων: μοιάζει να είναι χρήσιμο για όλα αυτά, αρκεί να ξέρουμε όλοι για τι πράγμα μιλάμε. Επειδή, δυστυχώς, στη χώρα μας οι έννοιες «τέχνη», «πολιτισμός», «καλλιτέχνες» και «δημιουργία» δεν είναι και τόσο αυτονόητα ξεκάθαρες. Πόσο μάλλον που ζούμε στην εποχή τής ρευστότητας…