Θεσσαλονικίτιδα
Γράφει η Ναυσικά Γκράτζιου
ΤΟ ΠΙΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ, ΚΑΤΑ ΤΗ ΓΝΩΜΗ ΜΟΥ, ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΙΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΠΟΥΣΟΥΛΕΓΚΑ ΜΕ ΤΙΤΛΟ «Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΟΝ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΔΗΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟ 315 Π.Χ. ΜΕΧΡΙ ΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ ΜΑΣ» ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΙΣ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΨΗΦΩΝ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΕΔΩ, ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΤΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΕ ΓΕΝΝΑΙΟΤΗΤΑ, ΡΕΑΛΙΣΜΟ ΚΑΙ ΕΥΘΥΚΡΙΣΙΑ. ΚΑΙ ΠΟΛΥ ΤΑΚΤ…
Αφορμή για το σημερινό μου κείμενο στάθηκε ένα βιβλίο που πρόσφατα διάβασα, γραμμένο από έναν παλιό θεσσαλονικιό δικηγόρο, τον κ. Νίκο Μπουσουλέγκα. Έχει τίτλο «Η εφαρμογή τού δημοκρατικού θεσμού αυτοδιοίκησης στον πολυπολιτισμικό δήμο Θεσσαλονίκης από το 315 π.Χ. μέχρι των ημερών μας».
Διαβάζοντάς το, καταρχήν θαύμασα την επιμονή και τη σχολαστικότητα του συγγραφέα, που ερεύνησε και μελέτησε όλα τα διαθέσιμα αρχεία και πηγές που αφορούν στο θέμα και μας ζωντάνεψε μιαν αυτοδιοικητική ιστορία ηλικίας 2.337 ετών (δηλαδή, από τη στιγμή που ο Κασσανδρής ίδρυσε τη Θεσσαλονίκη μέχρι και αυτήν την ώρα που μιλάμε). Η αλήθεια είναι ότι το δημοκρατικό πολίτευμα σπάνια εφαρμόστηκε στη Θεσσαλονίκη μέχρι το 1912, αφού κάθε κατακτητής εφάρμοζε το δικό του αυτοδιοικητικό μοντέλο, σύμφωνα με τον πολιτισμό ή τη βαρβαρότητά του. Και δεν ήταν λίγοι αυτοί οι κατακτητές: Ρωμαίοι και Βυζαντινοί, Σαρακηνοί και Βενετσιάνοι, Νορμανδοί και Τούρκοι ήρθαν και ρήμαξαν και άφησαν πίσω τους κυρίως καταστροφές και θρήνους και τα σημάδια τους ανεξίτηλα μέχρι σήμερα (και πολλές ιστορίες που δικαιολογούν, εν πολλοίς, τις παθογένειές μας ως Θεσσαλονικέων ανά τους αιώνες).
Έτσι λοιπόν, μέχρι να απελευθερωθούμε από τον οθωμανικό ζυγό, το 1912, η τοπική αυτοδιοίκηση στη Θεσσαλονίκη μακράν απείχε από το να χαρακτηρίζεται «δημοκρατική». Οι εκάστοτε κατακτητές, για να μην έχουν να ασχολούνται με την καθημερινότητα των κατοίκων (αυτά τα ίδια, καθημερινά θέματα που πάντοτε, διαχρονικά, απασχολούν τον κόσμο, όπως είναι οι δρόμοι, η καθαριότητα, η χρήση των δημοσίων χώρων, οι ταφές των νεκρών και άλλα τέτοια), διόριζαν ως δημογέροντες και προκρίτους κάποιους ντόπιους, που ήταν πρόσωπα γενικής αποδοχής. Αυτοί ήταν που ασκούσαν την τοπική αυτοδιοίκηση και αυτοί ήταν και οι πρώτοι που την πλήρωναν (ακόμη και με την ίδια τους τη ζωή), αν κάτι πήγαινε στραβά. Όπως συνέβη όταν ξέσπασε η επανάσταση του 1821: όλοι οι πρόκριτοι της Θεσσαλονίκης εκτελέστηκαν στο κέντρο τού Καπανίου και σήμερα οι δρόμοι που το διασχίζουν έχουν τα ονόματά τους: Μενεξές, Βλάλης, Μπαλάνος, Κυδωνιάτης, Πάικος και τόσοι άλλοι.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το κεφάλαιο που αφορά από το 1912 κι ύστερα, οπότε ακολουθεί μια μακρά σειρά με ονόματα δημάρχων που διοίκησαν τη Θεσσαλονίκη, από τους οποίους οι περισσότεροι είναι εκλεγμένοι, ενώ κάποιοι άλλοι είναι διορισμένοι (είτε από τα εκάστοτε δικτατορικά καθεστώτα είτε από τους Γερμανούς στην κατοχή είτε λόγω μεταβατικών, πολιτειακά, περιόδων). Πολλά τα ονόματα…
Το πιο ενδιαφέρον όμως, κατά τη γνώμη μου, κεφάλαιο του βιβλίου είναι η αναφορά στις δεξαμενές ψήφων στις δημοτικές εκλογές εδώ, στη Θεσσαλονίκη. Ο συγγραφέας αποδεικνύεται άνθρωπος με γενναιότητα, ρεαλισμό και ευθυκρισία. Και πολύ τακτ… Με τη σειρά, αναφέρει ως δεξαμενές ψήφων: 1. Τα πολιτικά κόμματα. 2. Τα συνδικαλιστικά σωματεία. 3. Τις επαγγελματικές ενώσεις. 4. Τους παντός είδους συλλόγους. 5. Τις επιστημονικές ενώσεις. 6. Τα αθλητικά σωματεία. 7. Τις θρησκευτικές οργανώσεις. Με αυτήν τη σειρά. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, η έκτη και η έβδομη δεξαμενές ψήφων θα έπρεπε να ήταν στην πρώτη και δεύτερη θέση. Και μάλιστα με διαφορά, λόγω υπέρμετρης ισχύος. Επειδή όποιος υποψήφιος θέλει οπωσδήποτε να εκλεγεί ποντάρει σε ΠΑΟΚ και Εκκλησία. Και θα βγει με τα τσαρούχια. Για να μην κοροϊδευόμαστε και μεταξύ μας. Θεσσαλονίκη είσαι, για…