Όταν ο σταθμός «Παπάφη» τού μετρό Θεσσαλονίκης ανοίξει τις πόρτες του μόνιμα, ένας συρμός χωρητικότητας 450 επιβατών θα διέρχεται κάθε ενάμισι λεπτό ανά κατεύθυνση από αυτόν, σε ώρες αιχμής. Το Σαββατοκύριακο, όμως, οι επισκέπτες που θα υποδεχτεί δεν θα βιάζονται να φτάσουν στον προορισμό τους. Κι αυτό διότι θα πρόκειται για συμμετέχοντες στη διοργάνωση προβολής αρχιτεκτονικής «Open House Thessaloniki 2022», στο πλαίσιο της οποίας ο σταθμός θα ανοίξει για το κοινό από τις 10 το πρωί μέχρι τις 3 μετά το μεσημέρι.
Ο τριώροφος σταθμός «Παπάφη», στον οποίο κυριαρχεί αισθητικά ο γυαλισμένος ή κατεργασμένος γκρι γρανίτης, με στοιχεία αλουμινίου και γυαλιού, είναι ο έβδομος στη σειρά τής βασικής γραμμής τού μετρό Θεσσαλονίκης στην κατεύθυνση των συρμών προς τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό. Κατασκευάστηκε επί του οικοπέδου ιδιοκτησίας τού Παπαφείου Ιδρύματος, όπου εδρεύει και το ιστορικό ίδρυμα της πόλης, στη συμβολή τής λεωφόρου Κωνσταντίνου Καραμανλή και των οδών Παπάφη και Συμεωνίδη.
Όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της «Αττικό Μετρό» ΑΕ, Νίκος Ταχιάος, πρόκειται για τον έναν από τους δύο σταθμούς (ο άλλος είναι το αμαξοστάσιο της Πυλαίας), με τον οποίον η εταιρεία μετέχει στο Open House Thessaloniki 2022. Οι βασικοί στόχοι τής συμπερίληψης εγκαταστάσεων του μετρό στη φετινή, 11η διοργάνωση του διεθνούς γεγονότος προβολής τής αρχιτεκτονικής είναι, κατά τον κ.Ταχιάο, δύο: πρώτον, «να προβληθεί το έργο των αρχιτεκτόνων τής ‘Αττικό Μετρό’, οι οποίοι, εκτός από τη δύσκολη άσκηση του σχεδιασμού φιλικών και λειτουργικών σταθμών και άλλων εγκαταστάσεων που αποτελούν μέρη ενός εξαιρετικά περίπλοκου δικτύου, έχουν εκπαιδευτεί να συνεργάζονται με πλειάδα ειδικοτήτων μηχανικών και επιστημόνων, που ως σύνολο έχουν αποκτήσει τεράστια τεχνογνωσία και έχουν καλλιεργήσει δεξιότητες που τους επιτρέπουν να δίνουν άμεσες και ευέλικτες λύσεις στα απρόβλεπτα προβλήματα που, εκ των πραγμάτων, εμφανίζει ένα υπόγειο έργο». Και, δεύτερον, να εξοικειωθούν οι πολίτες τής Θεσσαλονίκης με την αρχιτεκτονική των σταθμών και τη λειτουργικότητα αυτού του νέου μέσου, που στο τέλος τού 2023 θα μπει στην καθημερινότητά τους.
Ο αρχαιολογικός ορίζοντας και οι θύρες αποβαθρών
Οι σταθμοί τής Θεσσαλονίκης διαθέτουν από δύο μέχρι και τέσσερα υπόγεια επίπεδα, αναλόγως με το βάθος κατασκευής τής σήραγγας. Οι σταθμοί που προσεγγίζουν την πυρίκαυστο είναι οι βαθύτεροι, καθώς μία από τις σημαντικότερες προδιαγραφές τού έργου ήταν ο αρχαιολογικός ορίζοντας να παραμείνει ανέπαφος από τη διέλευση των δύο TBM (μετροποντίκων).
Στον σταθμό «Παπάφη», με τρία υπόγεια επίπεδα, το βάθος τροχιών είναι στα 20,50 μέτρα από τη στάθμη τού εδάφους. Όπως και όλοι οι σταθμοί τού μετρό Θεσσαλονίκης, διαθέτει πετάσματα-θύρες αποβαθρών για μεγιστοποίηση της ασφάλειας των επιβατών, αύξηση του ωφέλιμου χώρου των αποβαθρών, μείωση των αναγκών αερισμού και απαγωγής καπνού, βελτίωση της απόδοσης του συστήματος ανακοινώσεων και δυνατότητα μελλοντικού κλιματισμού όλων των δημόσιων χώρων τού σταθμού. Πρακτικά, η σημαντικότερη συμβολή των θυρών αυτών είναι ο αποκλεισμός κάθε πιθανότητας να βρεθεί οποιοσδήποτε χρήστης στις ράγες τού μετρό ή να αποκτήσει πρόσβαση στις σήραγγες.
Η πρόσβαση στον σταθμό
Ο σταθμός «Παπάφη» διαθέτει δύο κύριες προσβάσεις, χωροθετημένες εκατέρωθεν της λεωφόρου Καραμανλή, στο ύψος τής Παπάφη. Η δυτική πρόσβαση, στη συμβολή τής λεωφόρου Καραμανλή και Παπάφη, περιλαμβάνει μια σταθερή κλίμακα πλάτους 2,10 μέτρων και ένα ζεύγος κυλιόμενων κλιμάκων (μία σκάλα ανόδου, μία σκάλα καθόδου). Η ανατολική πρόσβαση, στο πεζοδρόμιο της λεωφόρου Καραμανλή (προς το Παπάφειο Ίδρυμα), περιλαμβάνει ένα ίδιας λειτουργίας ζεύγος από κυλιόμενες σκάλες.
Κοντά στη ανατολική πρόσβαση βρίσκεται και ο ανελκυστήρας, που εξυπηρετεί τις ανάγκες τού σταθμού και συνδέει το επίπεδο οδού (0) με το επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων (-1). Τέλος, υπάρχουν δύο έξοδοι κινδύνου, που συνδέουν το επίπεδο της αποβάθρας (-3) μέσω του επιπέδου ηλεκτρομηχανολογικών χώρων (-2) και του επιπέδου έκδοσης εισιτηρίων (-1) με το επίπεδο οδού. Οι απολήξεις των εξόδων κινδύνου βρίσκονται στα δύο άκρα του σταθμού, στον αύλειο χώρο τού Παπάφειου Ιδρύματος.
Οι προσβάσεις στον σταθμό θα καλυφθούν με γυάλινα στέγαστρα αποτελούμενα από μεταλλικό σκελετό, προφίλ αλουμινίου και υαλοπίνακες πάχους 22 χιλιοστών, τα οποία (για λόγους προστασίας τους από φθορές) δεν έχουν τοποθετηθεί ακόμη. Επίσης, στο επίπεδο της οδού τοποθετήθηκε φωταγωγός που καλύπτεται με γυάλινη κατασκευή αντίστοιχη με αυτήν των στεγάστρων και επιτρέπει το φως τής ημέρας να εισέρχεται στον χώρο κυκλοφορίας των επιβατών, στο πρώτο υπόγειο επίπεδο. Όπως και όλοι οι υπόλοιποι, ο σταθμός «Παπάφη» έχει σχεδιαστεί σύμφωνα με την προβλεπόμενη νομοθεσία, ώστε να είναι προσβάσιμος από άτομα με αναπηρία (ΑμΕΑ).
Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν
Όλα τα δάπεδα στους χώρους κοινού επενδύθηκαν με πλάκες γκρι, γυαλισμένου γρανίτη. Οι οδεύσεις ΑμΕΑ είναι πλάκες κόκκινου γρανίτη με εγκοπές, ενώ στις επισημάνσεις κινδύνου θα τοποθετηθούν κίτρινες πλάκες τεχνητού γρανίτη με φολίδες (μια πρόσφατη κανονιστική πρόβλεψη που επέβαλε την αντικατάσταση των τυπικών πλακών που είχαν ήδη τοποθετηθεί, σύμφωνα με τις γενικές προδιαγραφές τής «Αττικό Μετρό»). Οι τοίχοι επενδύθηκαν με αναρτημένες πλάκες γυαλισμένου ή κατεργασμένου γκρι γρανίτη, τυπικών διαστάσεων. Πάνω από αυτές υπάρχουν αναρτημένα πάνελ αλουμινίου τυπικών διαστάσεων.
Ο κεντρικός πυρήνας του σταθμού επενδύθηκε με αναρτημένα πάνελ αλουμινίου τυπικών διαστάσεων, διαφορετικού χρώματος ανά σταθμό. Όλα τα στηθαία γύρω από τον κεντρικό πυρήνα είναι γυάλινα, με ανοξείδωτα στηρίγματα και με ανοξείδωτο χειρολισθήρα. Την προμελέτη τού σταθμού «Παπάφη» εκπόνησε η αρχιτέκτων Χρυσούλα Κουστένη και την οριστική μελέτη, όπως και τη μελέτη εφαρμογής η αρχιτέκτων Μαρία Μαγγιώρου.
Σύμφωνα με τους κανόνες των διοργανωτών, δεν γίνονται κρατήσεις, η είσοδος είναι ελεύθερη για όλους και η λήψη φωτογραφιών και βίντεο ελεύθερη.
