Με μια σειρά μεγάλων έργων να έχουν ολοκληρωθεί ή να βρίσκονται σε εξέλιξη, το ερώτημα με ποιους ακόμη τρόπους θα μπορούσε να βελτιωθεί η καθημερινότητα στη Θεσσαλονίκη είναι σήμερα πιο επίκαιρο παρά ποτέ. Το Citymag δίνει τον λόγο σε δεκαεννέα νέους αρχιτέκτονες (είκοσι μαζί με την πρόταση για την παλιά Βιαμύλ της στήλης Greece Next του Citymag), αποφοίτους του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΑΠΘ, οι οποίοι μοιράζονται μαζί μας τις οραματικές ιδέες τους.
01/ Ένας νέος πυρήνας υγείας στην οδό Λαμπράκη
Τα νοσοκομεία της νεότερης ιστορικής περιόδου αποτελούν μια σημαντική κατηγορία κτηρίων δημόσιας χρήσης, η οποία δεν έχει αναδειχθεί ισάξια συγκριτικά με κτήρια άλλων δημόσιων χρήσεων. Βασικό συμπέρασμα που προέκυψε από την έρευνα για τα ιστορικά νοσοκομεία [στο πλαίσιο διπλωματικής εργασίας με τίτλο «Ολιστική αποκατάσταση, επανάχρηση και επέκταση του πρώην Ιταλικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης ‘Βασίλισσα Μαργαρίτα’» από τις φοιτήτριες (Ιούλιος 2024) στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΑΠΘ Ευδοξία Μούμου και Λεμονιά -Δέσποινα Τσιμοπούλου, με επιβλέποντα τον επίκουρο καθηγητή Σοφοκλή Κωτσόπουλο] είναι ότι η εφαρμογή της τυπολογίας των πτερύγων δεν έχει εντοπιστεί σε άλλα δημόσια κτήρια του βορειοελλαδικού χώρου κατά τα τέλη του 19ου ώς τις αρχές του 20ού αιώνα. Παράλληλα, αποδείχτηκε ως η πλέον προσαρμόσιμη στο πέρασμα του χρόνου, καθώς τα νοσοκομεία που αναπτύχθηκαν με αυτήν την τυπολογία αποτελούν τα μόνα παραδείγματα που διατήρησαν τη χρήση υγείας μέχρι και σήμερα.
Το ανενεργό σήμερα Νοσοκομείο Ειδικών Λοιμωδών Παθήσεων Θεσσαλονίκης (πρώην Ιταλικό Νοσοκομείο «Βασίλισσα Μαργαρίτα») αποτέλεσε επίκαιρο θέμα συζήτησης κατά την περίοδο της πανδημίας, καθώς η κοινή γνώμη απαιτούσε την επαναλειτουργία του. Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με την αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης των διατηρητέων κτισμάτων του οικοπέδου, προτείνεται η αποκατάσταση, η επανάχρηση και η επέκτασή τους, για να καλύψουν σύγχρονες ανάγκες.
Η πρόταση
Βασικούς στόχους του νέου κτηριολογικού προγράμματος αποτέλεσαν η διατήρηση του χαρακτήρα του κτηρίου ως κτηρίου υγείας και η επανένταξή του στον αστικό ιστό. Για τον λόγο αυτόν, εξετάστηκαν χρήσεις συμβατές με τον ιατρικό τουρισμό, με το κέντρο αποκατάστασης να αποτελεί μία από τις πλέον διαδεδομένες εξ αυτών (στην Ελλάδα υπάρχουν αυτήν τη στιγμή πάνω από είκοσι ιδιωτικά κέντρα αποκατάστασης που σχετίζονται και με την ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού – από αυτά, τέσσερα βρίσκονται στη Θεσσαλονίκη).
Φιλοδοξώντας να διαφοροποιηθεί σε σχέση με τα υπόλοιπα κέντρα, η νέα χρήση που προτείνεται να αναλάβει το κτήριο αφορά σε αυτήν ενός δημόσιου κέντρου αποθεραπείας και αποκατάστασης (Α-Α) κλειστής νοσηλείας για παιδιά με νευρολογικές παθήσεις, σε συνδυασμό με ξενώνες. Στο νέο κέντρο Α-Α θα υπάρχει δυνατότητα για θεραπεία συνολικά 50 ασθενών ημερησίως και για περίθαλψη 18 ατόμων σε κλειστή μονάδα νοσηλείας, μαζί με τους συνοδούς τους. Παράλληλα, προβλέπονται 15 ξενώνες για εξωτερικούς ασθενείς, όπου θα μπορούν να φιλοξενηθούν και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Ο χρόνος διαμονής ορίζεται με βάση τις ανάγκες κάθε περιστατικού και μπορεί να κυμαίνεται από λίγες εβδομάδες ώς και μήνες.
Δείτε και διαβάστε περισσότερα εδώ:
02/ Σύγχρονοι χώροι πανεπιστημίου στις παλιές καπναποθήκες
Η διπλωματική εργασία σχεδιασμού «Από αποθήκες καπνού σε χώρους του πανεπιστημίου: Ο επανασχεδιασμός των καπναποθηκών Καραμανλή και Χατζηγεωργίου» της Αθηνάς Δημητρούσηκαι της Φωτεινής Ντέκα [Τμήμα Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ (Ιούλιος 2024)], με επιβλέπουσα την αναπληρώτρια καθηγήτρια Μαρία Δούση, αποσκοπεί στον επανασχεδιασμό και την αξιοποίηση των μεταπολεμικών καπναποθηκών Καραμανλή και Χατζηγεωργίου, στην περιοχή της Τερψιθέας.
Η Θεσσαλονίκη, όπως και άλλες πόλεις στον βορειοελλαδικό χώρο, υπήρξε από τον 19ο ώς και το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα κέντρο επεξεργασίας και εμπορίου του καπνού. Στην πόλη εγκαταστάθηκαν τεράστια κελύφη καπναποθηκών, που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, αλλά και στη διαμόρφωση του αστικού τοπίου της Θεσσαλονίκης. Η περιοχή της Τερψιθέας σηματοδότησε την ύστερη ανάπτυξη της καπνικής βιομηχανικής κληρονομιάς της πόλης. Η μείωση της καλλιέργειας καπνού στη χώρα οδήγησε στη σταδιακή εγκατάλειψη ενός τεράστιου κτηριακού αποθέματος, που ώς και σήμερα παραμένει ανεκμετάλλευτο.
Η πρόταση
Η πρόταση της Αθηνάς Δημητρούση και της Φωτεινής Ντέκα εστιάζεται στον ανασχεδιασμό και την επανάχρηση των Καπναποθηκών Καραμανλή και Χατζηγεωργίου ως χώρων του πανεπιστημίου, ως φοιτητικών εστιών και ως χώρων διοικητικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Επίσης, περιλαμβάνει τη συνολική αναβάθμιση της γειτονιάς και τη δημιουργία χώρων κοινωνικοποίησης και αλληλεπίδρασης μεταξύ των φοιτητών και των κατοίκων της περιοχής.
Για την αστική αναζωογόνηση της περιοχής, ο κενός χώρος ανάμεσα στις δύο καπναποθήκες αναδεικνύεται με λιτούς χειρισμούς, με τη δημιουργία ζωνών πρασίνου, παιχνιδιού και αθλητισμού. Η μελέτη προτείνει τη συνολική ενίσχυση του πρασίνου στην περιοχή, με τη δημιουρ- γία πράσινων ακάλυπτων χώρων, αλλά και με τη δημιουργία ζωνών ήπιας κυκλοφορίας με ποδηλατοδρόμους, ώστε το σημείο να καταστεί συνολικά πιο φιλικό προς τον περιπατητή.
Η Καπναποθήκη Καραμανλή προτείνεται να επαναχρησιμο- ποιηθεί ως κτήριο που θα φιλοξενήσει φοιτητικές εστίες στους υψηλότερους ορόφους, καθώς και χρήσεις εμπορίου και πολιτισμούστην πρώτη και δεύτερη στάθμη του κτηρίου. Η Καπναποθήκη Χατζηγεωργίου, από την άλλη, προτείνεται να επαναχρησιμοποιηθεί ως χώρος διοικητικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.
Δείτε και διαβάστε περισσότερα εδώ:
03/ Παναγία: ένα νέο κέντρο αποκατάστασης στο όριο με το νερό
Η διπλωματική εργασία της Σταυρούλας (Σύλιας) Λεούδη με τίτλο «Σχεδιάζοντας για την ολιστική υγεία: κέντρο αποκατάστασης στο όριο με το νερό» (Ιούλιος 2023), με επιβλέποντα καθηγητή τον Σοφοκλή Κωτσόπουλο, αφορά στην επανάχρηση του παλαιού νοσοκομείου «Παναγία» ως κέντρου αποκατάστασης με στόχο την ολιστική θεραπεία του ατόμου και στον ανασχεδιασμό του περιβάλλοντος χώρου, ώς και το παραλιακό όριο.
Έπειτα από εκτενή έρευνα, διαπιστώθηκε ότι η αρχιτεκτονική των χώρων υγείας είναι ένα πολυ- παραγοντικό σχεδιαστικό ζήτημα. Απαιτεί ταυτοχρόνως την ικανοποίηση λειτουργικών, αισθητικών, κατασκευαστικών και ψυχολογικών απαιτήσεων. Βασικοί στόχοι της εργασίας είναι όχι μόνον η δημιουργία ενός περιβάλλοντος ολιστικής θεραπείας, αλλά και η ένταξη των αρχών του Planetree Model, η δυνατότητα για θεραπεία και με εναλλακτικές μεθόδους (πέραν των συμβατικών) και –το βασικότερο όλων– η προσπάθεια για αποστιγματοποίηση της ασθένειας.
Η πρόταση
Η σχεδιαστική προσέγγιση οργανώνει τον περιβάλλοντα χώρο σε τρεις ζώνες:
Το άλσος. Η πρώτη ζώνη περιλαμβάνει πλούσια φύτευση και καθιστικούς χώρους-ξέφωτα, τα οποία προσφέρουν ιδιωτικότητα και ηρεμία στους χρήστες. Τα μονοπάτια είναι από φυσικά και ανακυκλώσιμα υλικά, όπως το terrazzo, και οι επιλογές στη φύτευση βασίζονται στην ενίσχυση του τοπικού οικοσυστήματος, ενισχύοντας τη βιοφιλική εμπειρία. Η ζώνη αυτή σχεδιάστηκε ώστε να δημιουργεί μια διαβαθμισμένη μετάβαση από τον αστικό ιστό στη φύση, προάγοντας την αίσθηση της απομόνωσης και της χαλάρωσης.
Η ζώνη θεραπείας. Αυτή ξεκινά από το κτήριο και εκτείνεται ώς το «κέντρο τού είναι», ένα συμβολικό, κυκλικό δομικό στοιχείο. Το στοιχείο αυτό, μέσω πολυαισθητηριακού σχεδιασμού, προσφέρει στους χρήστες την ευκαιρία να αναζητήσουν την εσωτερική ισορροπία και αυτογνωσία. Η υλικότητα του κτίσματος είναι επηρεασμένη από το Bruder Klaus Field Chapelτου ελβετού αρχιτέκτονα Πέτερ Τσούμτορ, ενώ παράλληλα το φως εισβάλλει επιβλητικά στο εσωτερικό από το κυκλικό άνοιγμα στην οροφή, ενισχύοντας τον ενεργό διάλογο μεταξύ ουρανού και επισκέπτη. Τέλος, ο ήχος του νερού που εισέρχεται από την οπή και καταλήγει στον κυκλικό, υδάτινο πυρήνα του κτηρίου, σε συνδυασμό με την αίσθηση της υγρασίας στο δέρμα, ενισχύουν τη χαλάρωση και τη συγκέντρωση στο ταξίδι της αναζήτησης.
Η ζώνη του νερού. Περιλαμβάνει καθιστικούς χώρους και μικρές νησίδες νερού, που λειτουργούν ως φυσικοί συνδετικοί κρίκοι ανάμεσα στο κτήριο και τη θάλασσα. Η ζώνη αυτή έχει σχεδιαστεί για να ενισχύει τη βιοφιλική εμπειρία και να προσφέρει στους χρήστες αίσθηση γαλήνης μέσω της οπτικής και ακουστικής επαφής με το νερό. Τα στοιχεία νερού ενσωματώνουν ανακλαστικές επιφάνειες, που επιτρέπουν την αντανάκλαση του ουρανού και των γύρω φυσικών στοιχείων, δημιουργώντας έναν χώρο εσωτερικής ηρεμίας.
Ένα μονοπάτι με ροϊκή διαδρομή διατρέχει και τις τρεις ζώνες, ενώνοντας την είσοδο του κτηρίου με την πόλη και τη θάλασσα. Αυτό το μονοπάτι έχει σχεδιαστεί ως εμπειρία εξερεύνησης και αναζήτησης, προσφέροντας διαφορετικά τοπία και ερεθίσματα. Η ροϊκότητα της διαδρομής είναι διττής φύσης, καθώς, πρωτίστως, ήταν απαραίτητη η προσβασιμότητα των ΑμΕΑ σε όλη τη διαδρομή, αλλά και επειδή είναι επηρεασμένη από την πορεία της θεραπείας της ψυχής – μια μη γραμμική διαδρομή, την οποία πρέπει να περπατήσουμε μόνοι, για να φτάσουμε στη λύτρωση.
Δείτε και διαβάστε περισσότερα εδώ:
04/ Ολικό remake στα Λατομεία Ασβεστοχωρίου
Την ανάδειξη και τη σημασία της αποκατάστασης των λατομικών χώρων, οι οποίοι έχουν διαταραχθεί σημαντικά όσον αφορά στο τοπίο και τη λειτουργία του οικοσυστήματος μιας περιοχής, πραγματεύεται –με σχεδιαστικές μεθόδους– η διπλωματική εργασία σχεδιασμού «Στα ίχνη του υπολειμματικού λατομικού τοπίου. Μια αφηγηματική πορεία ανάδειξης: η περίπτωση του Ασβεστοχωρίου Θεσσαλονίκης» του Γεώργιου Δημάκα και της Βιργινίας Παπαδοπούλου [Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΑΠΘ (Σεπτέμβριος 2022)], με επιβλέπουσα τη Μαρία Δούση.
Συγκεκριμένα, εξετάζει το ανενεργό λατομείο ασβέστη που βρίσκεται στην περιοχή του Ασβεστοχωρίου Θεσσαλονίκης, το οποίο έχει μεγάλη ιστορική και πολιτισμική αξία για την ευρύτερη περιοχή. Η περιοχή μελέτης επιλέχθηκε λόγω της βιωματικής εμπειρίας από τους τόπους καταγωγής του Γεώργιου Δημάκα και της Βιργινίας Παπαδοπούλου, αλλά και της χωροθέτησής της, καθώς ενώνει δύο οικισμούς της Θεσσαλονίκης (τα Πεύκα με το Ασβεστοχώρι). Επιπλέον, λόγω του μεγέθους του λαξευμένου τόπου, καθώς και του μεγάλου κτηριακού αποθέματος των βιομηχανικών εγκαταστάσεων σε αυτόν.
Η πρόταση
Σχεδιαστικό εργαλείο αποτέλεσε ο οργανωτικός κάναβος, ώστε, νοηματικά, να προσδίδει (με τα πλήρη και τα κενά) μεταγενέστερες προσθήκες και αρχιτεκτονικές επιλύσεις. Η οργάνωση επικεντρώθηκε στον άξονα Νότου-Βορρά, τονίζοντας τη σύνδεση της δασικής έκτασης του Κεδρηνού λόφου προς την περιοχή λατόμευσης, καθώς, με στόχο την εκμετάλλευση της ασβέστου, ο ανθρωπογενής παράγοντας προκάλεσε έντονη αντίθεση στο ανάγλυφο.
Πιο συγκεκριμένα, ένας κατακόρυφος άξονας με διαστάσεις 10×10 μέτρα περικλείει το κτηριακό απόθεμα του λατομείου, δημιουρ- γώντας διαφορετικές χωρικές ενότητες, οι οποίες θα αποτελέσουν μια συνεχή πορεία σύνδεσης και μνήμης, αναδεικνύοντας την ιστορία και την εξέλιξη του τόπου. Κύριο στοιχείο του σχεδιασμού αποτελεί η οριζόντια λατομική διαδρομή, που χωροθετείται στο κέντρο του οργανωτικού κανάβου και στοχεύει στη σύνδεση των δύο περιοχών, εκατέρωθεν της περιοχής του λατομείου. Αυτός ο άξονας συγκαταλέγει όλο το κτηριακό απόθεμα των βιομηχανικών εγκαταστάσεων των συνεταιρισμών και αποτελεί κομβικό σημείο τόσο της διαδρομής προς το νταμάρι όσο και της κάτω σύνδεσης με την περιοχή των ασβεστοκαμίνων Hoffman, η οποία μετατρέπεται σε χώρο πολιτισμού. Ο κύριος κατακόρυφος άξονας αποτελεί μια βιωματική πορεία μέσα στο εγκαταλελειμμένο λατομικό τοπίο, καθώς και μια πορεία-πλοηγό για τον προσανατολισμό του περιπατητή στον χώρο του λατομείου. Στη συνέχεια, σχεδιάστηκε (σε 450του κεντρικού άξονα) ένας δευτερεύων κάναβος, προσδίδοντας νοηματικό χαρακτήρα με τον τονισμό της σύνδεσης των παλιών, πέτρινων ασβεστοκαμίνων με το νταμάρι. Ο σχεδιασμόςεκτείνεται και οργανώνεται σε τέσσερα επεισόδια, συγκαταλέγοντας το κτηριακό απόθεμα και δημιουργώντας μια ιστορία, μια βιωματική πορεία μέσα στο εγκαταλελειμμένο τοπίο.
Δείτε και διαβάστε περισσότερα εδώ:
05/ Μια καινούργια, ενιαία στέγη για τη Σχολή Καλών Τεχνών
Η διπλωματική εργασία σχεδιασμού «Από αποθήκες καπνού σε χώρους του πανεπιστημίου: ο ανασχεδιασμός δύο καπναποθηκών στη Σταυρούπολη σε Σχολή Καλών Τεχνών» του Αλέξανδρου-Γεώργιου Χεχτ [Τμήμα Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ (Φεβρουάριος 2021)], με επιβλέπουσα την καθηγήτρια Μαρία Δούση, αποσκοπεί στον ανασχεδιασμό και την αξιοποίη- ση των μεταπολεμικών καπναποθηκών Χατζηγεωργίου και Λάτση, στην περιοχή της Τερψιθέας.
Η διπλωματική εργασία πραγματεύεται τη δυνατότητα μεταφοράς της Σχολής Καλών Τεχνών, με παράλληλη συνένωση της πλειονό- τητας των τμημάτων της σε ένα ενιαίο κτηριακό συγκρότημα. Το συγκρότημα περιλαμβάνει τις κύριες εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις της σχολής, ένα κτήριο εστιών για τους φοιτούντες σε αυτήν, καθώς και ένα κτήριο με πολυχρηστικό χαρακτήρα. Για την εξυπηρέτηση του κτηριολογικού προγράμματος, η αρχιτεκτονική πρόταση εστιάζει στην επανάχρηση του κτηριακού κελύφους των καπναποθηκών Χατζηγεωργίου και Λάτση, στην περιοχή της Τερψιθέας, ενώ προτείνει και ένα νέο κτήριο.
Η πρόταση
Σήμερα η Σχολή Καλών Τεχνών αποτελείται από μια σειρά τμημάτων, οι εγκαταστάσεις των οποίων είναι διάσπαρτες σε ολόκληρο τον πολεοδομικό ιστό της Θεσσαλονίκης. Αυτός ο διασκορπισμός μίας κατά τα άλλα ενιαίας σχολής αποτέλεσε ένα πρώτο εφαλτήριο προβληματισμού, καθώς τα τμήματα δεν μπορούν να λειτουργήσουν συνεργατικά με ευκολία, περιλαμβάνοντας εγκαταστάσεις που, ως επί το πλείστον, δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες ενός πανεπιστημιακού ιδρύματος. Η άποψη αυτή επιβεβαιώνεται και από τις εξωτερικές αξιολογήσεις των τμημάτων της σχολής, που αποτέλεσαν και τη βάση του κτηριολογικού προγράμματος της εν λόγω αρχιτεκτονικής πρότασης.
Η σημερινή ανάλυση της περιοχής της Τερψιθέας αναδεικνύει μια περιοχή με πολλές προοπτικές, καθώς, πέρα από σαφείς οικιστικές χρήσεις, περιλαμβάνει εκσυγχρονισμένες εκπαιδευτικές δομές και αθλητικές εγκαταστάσεις, χώρους πολιτισμού (όπως η Μονή Λαζαριστών) και χώρους μνήμης (όπως τα συμμαχικά νεκροταφεία). Παράλληλα, γειτνιάζει με δύο τέως στρατόπεδα – και, κυρίως, αυτό του Παύλου Μελά, το οποίο μετατρέπεται ήδη σε πόλο πρασίνου και πολιτισμού. Χωρικά οριοθετείται από κύριους οδικούς άξονες, όπως η οδός Λαγκαδά, η οδός Ακριτών και η Ιατρού Γωγούση. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την πρόβλεψη για στάση μετρό σε μελλοντική επέκτασή του, αναδεικνύει την ευκολία προσβασιμότητας στην τοποθεσία όπου η μελέτη προβλέπει την εγκατάσταση της σχολής.
Δείτε και διαβάστε περισσότερα εδώ:
06/ Οι ιστορικοί Μύλοι Αλλατίνι ως σύγχρονος χώρος κατοικίας
Η διπλωματική εργασία σχεδιασμού «Αναβίωση του πρώην Βιομηχανικού Συγκροτήματος Μύλοι Αλλατίνι» της Χρύσας Καρανικόλα και της Σίλειας Λιάτση [από το Τμήμα Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ(Ιούλιος 2023)], με επιβλέπουσα τη Μαρία Δούση, αποσκοπεί στην επανάχρηση και επανένταξη του βιομηχανικού συγκροτήματος των Μύλων Αλλατίνι, ενός από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα διατηρητέα βιομηχανικά συγκροτήματα μύλων στην Ελλάδα, αλλά και ευρύτερα στη Μεσόγειο, στον ιστό της Θεσσαλονίκης, με σεβασμό προς τα διατηρητέα κελύφη και τις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής.
Η επανάχρηση και ο επανασχεδιασμός του συγκροτήματος αντιμετωπίζεται ως μια αστική ανάπλαση και ένταξη στα διατηρητέα κελύφη ποικίλων χρήσεων πολιτιστικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος, ενώ εστιάζει στην ένταξη της χρήσης της κατοικίας στο εμβληματικό κτήριο του κεντρικού κτηρίου του πρώην αλευρόμυλου, με τη μορφή διαμερισμάτων τύπου λοφτ.
Η πρόταση
Αξιολογώντας την υφιστάμενη κατάσταση του βιομηχανικού συγκροτήματος των Μύλων Αλλατίνι, αλλά και τις άμεσες συνέπειες που επιφέρει στην ευρύτερη περιοχή (Ντεπώ Θεσσαλονίκης), τη χρόνια εγκατάλειψή του, καθώς και τη μεγάλη έκταση που καταλαμβάνει, προτείνονται η αναβίωση, ο ανασχεδιασμός και η επανένταξή του στον ιστό της πόλης. Η σχεδιαστική πρόταση περιλαμβάνει μια σειρά στρατηγικών επεμβάσεων, με στόχο την πλήρη ενεργοποίηση του συγκροτήματος και του περιβάλλοντος χώρου, με σεβασμό προς τα διατηρητέα κελύφη και τις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής, ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζει τη διαχρονικότητα και βιωσιμότητα των επεμβάσεων.
Ξεκινώντας από τη διαχείριση του περιβάλλοντος χώρου, προτείνεται ο διαχωρισμός του σε επιμέρους λειτουργικές ενότητες, προσβάσιμες απ’ όλους, δίχως αυστηρά όρια. Ο σχεδιασμός πλατειών, χώρων στάσης, υπαίθριων χώρων προβολών, εκθέσεων και αναψυχής, μεγάλων πράσινων εκτάσεων και πλήθους διαδρομών που ενθαρρύνουν και τη χρήση ποδηλάτουαποσκοπεί στην πλήρη ενεργοποίηση των Μύλων Αλλατίνι, ανάγοντας έτσι ένα αστικό κενό τού σήμερα σε πόλο έλξης τού αύριο. Στον κεντρικό αλευρόμυλο προτείνεται η χρήση του ως χώρου κατοικίας, ενώ στα υπόλοιπα κτήρια του συγκροτήματος αποδίδονται συμπληρωματικές ως προς την κατοικία χρήσεις, όπως μικροί συνεργατικοί χώροι, καλλιτεχνικά στούντιο, χώροι εστίασης,εμπορίου, αναψυχής, πολιτισμού και πλήθος ελεύθερων πράσινων χώρων.
Ο πρώην αλευρόμυλος ανακτά την αρχική του ογκοπλασία και μετατρέπεται σε συγκρότημα τριάντα τριών (33) κατοικιών τύπου λοφτ στο σύνολο των ορόφων του, ενώ στο ισόγειο δέχεται κοινόχρηστες χρήσεις. Προτείνονται, επίσης, η καθαίρεση του τελευταίου ορόφου του κτηρίου και η ανακατασκευή του με οδηγό την αρχική ογκοπλασία. Η ανάκτηση της αρχικής ογκοπλασίας (ολοκλήρωση της μορφής) υλοποιείται σύμφωνα με τις αρχές της Χάρτας της Βενετίας. Πρόκειται για ελαφριά, μεταλλική κατασκευή, επενδυμένη με διάτρητα μεταλλικά πάνελ, η οποία τοποθετείται σε εσοχή στο δώμα του διατηρητέου κελύφους. Η χρήση σύγχρονων υλικών, αλλά και η ελαφριά εσοχή από το περίγραμμα του διατηρητέου τμήματος ενισχύει τη διάκριση νέου-παλιού, ενσωματώνοντας ταυτόχρονα τη νέα δομή στη συνολική εικόνα του κτηρίου, χωρίς να αλλοιώνει την ιστορική ταυτότητα και την ακεραιότητά του.
Διαβάστε και δείτε περισσότερα εδώ:
07/ Η νέα εποχή της Νέας Αγοράς
Ο ανασχεδιασμός της Νέας Αγοράς, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, αποτέλεσε το αντικείμενο της φερώνυμης διπλωματικής εργασίας της Άννας Βατάλη, του Ελευθέριου Οικονόμου και του Νικόλαου Πλάσκα [Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ (Φεβρουάριος 2019)], με επιβλέπουσα την καθηγήτρια Μαρία Δούση.
Η πρόταση
Αναγνωρίζοντας τη διαχρονική εμπορική δραστηριότητα της περιοχής και το πολυπολιτισμικό της υπόβαθρο, η πρόταση της Άννας Βατάλη, του Ελευθέριου Οικονόμου και του Νικόλαου Πλάσκα, όπως διατυπώνεται στη διπλωματική τους εργασία, βασίζεται στη διατήρηση της χρήσης του κτηρίου ως αγοράς τροφίμων.
Η ενεργοποίηση της λειτουργίας του κτηρίου, που τα τελευταία χρόνια σημειώνει έντονη παρακμή, ενισχύει την υπάρχουσα σύνδεση των εμπορικών αγορών με τις οποίες γειτνιάζει και επαναφέρει τον αρχικό του χαρακτήρα. Ο έντονος πολυπολιτισμικός χαρακτήρας που κυριαρχούσε στο σημείο για μεγάλο χρονικό διάστημα αποτέλεσε το έναυσμα για την απόδοση πολυπολιτισμικού χαρακτήρα και στην αγορά. Με τον τρόπο αυτόν, επιτυγχάνεται η διαφοροποίηση της Νέας Αγοράς από τις υπόλοιπες, έχοντας ως αναφορά αυτό ακριβώς το ιστορικό υπόβαθρο. Παράλληλα, η προσθήκη σημείων εστίασης δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου οι καταναλωτές μπορούν να αγοράσουν και να δοκιμάσουν γεύσεις απ’ όλο τον κόσμο.
Η διατήρηση της τυπολογίας αποτελεί κυρίαρχη παράμετρο στην πρόταση. Η τυπολογία της Νέας Αγοράς (που ταυτίζεται με εκείνη της Αγοράς Μοδιάνο) αποτελεί αξιόλογο δείγμα ευρωπαϊκών προτύπων. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την πρόσφατη αποκατάσταση της Αγοράς Μοδιάνο, καθιστά επιτακτική τη διατήρηση της τυπολογίας της. Παράλληλα, επιδίωξη αποτελεί η απρόσκοπτη σύνδεση των δύο αγορών, ώστε να λειτουργούν ως ένα ενιαίο σύνολο που αλληλοτροφοδοτείται.
Δείτε και διαβάστε περισσότερα εδώ:
08/ Μια άλλη πρόταση για τα Κεραμεία Αλλατίνι
Η διπλωματική εργασία «Αποκατάσταση και επανάχρηση των Κεραμείων Αλλατίνι και σχεδιασμός μητροπολιτικού πάρκου στη Νοτιοανατολική Πύλη Θεσσαλονίκης» [του φοιτητή (Σεπτέμβριος 2023) του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΑΠΘ Απόστολου Αγγελούση, με επιβλέπουσα καθηγήτρια τη Μαρία Δούση] πραγματεύεται αρχικά την αξιολόγηση και, ακολούθως, τη δημιουργία πρότασης αναβάθμισης της Νοτιοανατολικής Πύλης της Θεσσαλονίκης, με επίκεντρο την αποκατάσταση και επανάχρηση του ιστορικού πρώην Κεραμοποιείου Αλλατίνι, με κύριο στόχο τη μετατροπή του σε τοπόσημο της ανατολικής περιοχής της πόλης.
Η πρόταση
Μέσα από την αναζήτηση της φυσικής οργανικότητας του χώρου και την ιστορικότητα του κεραμοποιείου, συντάσσονται προτάσεις αξιοποίησης, μέσα από τις οποίες αναζητείται η βελτίωση του επιβαρυμένου φυσικού περιβάλλοντος από τις υπάρχουσες ανθρωπογενείς δραστηριότητες, με στόχο οι καταπράσινες και κυματιστές εκτάσεις να καταστήσουν την περιοχή ένα μητροπολιτικό πάρκο-παράδειγμα αρμονικής συνύπαρξης αρχιτεκτονικής δημιουργίας και περιβάλλοντος.
Αυτός ο οραματικός χώρος αποτελεί την προσπάθεια συνδυασμού των ανθρωπογενών δομών με τον οργανικό κόσμο, καταφύγιο συνύπαρξης ανθρώπινων χειρισμών και φύσης. Το παλιό κεραμοποιείο, με τις φθαρμένες προσόψεις και τα έντονα σημάδια εγκατάλειψης, εντάσσεται μέσα σε αυτό το οργανικό τοπίο και αποτελεί μια ζωντανή μνημειακή παρουσία, που διαφωτίζει την εξέλιξη της περιοχής και τη βιομηχανική ιστορικότητά της. Αυτό το σύμβολο της βιομηχανικής ιστορίας της Θεσσαλονίκης αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του τόπου, η διατήρηση του τιμά το παρελθόν και σφυρηλατεί τη σύνδεση μεταξύ αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και καινοτομίας, που καθορίζει την ίδια την ουσία της συγκεκριμένης διπλωματικής εργασίας.
Δείτε και διαβάστε περισσότερα εδώ:
09/ Νέα πνοή ζωής στην παλιά λαχαναγορά
Την επανάχρηση της Παλιάς Λαχαναγοράς της Θεσσαλονίκης και τον ανασχεδιασμό των ελεύθερων χώρων που βρίσκονται σε γειτνίαση με αυτήν προτείνει η διπλωματική εργασία με τίτλο «Ώσμωσις: Διευρύνοντας τα όρια της αγοράς. Αναβίωση της Παλιάς Λαχαναγοράς στη Θεσσαλονίκη», η οποία εκπονήθηκε από τον φοιτητή στο τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΠΣ ΑΠΘ Στέλιο Κωτάκη (με επιβλέπουσα καθηγήτρια τη Μαρία Δούση) και παρουσιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2023.
Πιο συγκεκριμένα, προτείνεται η δημιουργία ενός κέντρου αγοράς σε επίπεδο γειτονιάς (με χρήσεις αγοράς, αναψυχής, πολιτισμού και εκπαίδευσης), αλλά και ενός πυρήνα αστικού πρασίνου εντός αυτής της αγοράς, ο οποίος θα αποτελεί συνέχεια του ελεύθερου, αλλά και αναξιοποίητου χώρου πρασίνου που βρίσκεται στα βορειοδυτικά τείχη. Παράλληλα, ανασχεδιάζεται η πλατεία Μουσχουντή, στο βόρειο τμήμα της αγοράς, ενώ προτείνεται και η διαμόρφωση του ελεύθερου χώρου πρασίνου στα βορειοδυτικά τείχη της πόλης, που βρίσκονται στον ίδιο άξονα με το κτήριο. Επιπλέον, οι δύο πλευρικές οδοί του κτηρίου, Φιλώτα και Μπουντώνα, μετατρέπονται σε πεζόδρομο και δρόμο ήπιας κυκλοφορίας, αντίστοιχα.
Η πρόταση
Εσωτερικά, η αγορά διαμορφώνεται σε τρία επίπεδα, για να μπορέσει να παραλάβει την κλίση των οδών περιμετρικά της και να γίνει εφικτή η πρόσβαση και από τις πλάγιες οδούς Φιλώτα και Μπουντώνα. Στο πρώτο επίπεδο βρίσκεται η είσοδος επί της Αγίου Δημητρίου: εδώ συναντάμε τα καταστή- ματα με τα λαχανικά, τα βιολογικά προϊόντα, τους ξηρούς καρπούς, τον φούρνο, το ζαχαροπλαστείο και τα ψιλικά είδη. Σε αυτό το επίπεδο ο χώρος πρασίνου της αγοράς καταλαμβάνει τον μικρότερο χώρο σε σχέση με την υπόλοιπη, καθώς λειτουργεί ως εκτόνωση του πεζοδρομίου και σημείο στάσης για τους διερχόμενους πεζούς και τους χρήστες της αγοράς.
Στο δεύτερο επίπεδο βρίσκονται τα καταστήματα ντελικατέσεν και τα μεζεδοπωλεία, με παραδοσιακά και διεθνή προϊόντα, αντίστοιχα. Το υπόλοιπο τμήμα του συγκεκριμένου επιπέδου αποτελεί χώρο πρασίνου, με πυκνή φύτευση και δυνατότητα για αναψυχή. Σε αυτό το επίπεδο δίνεται η δυνατότητα πρόσβασης και από τις πλευρικές οδούς.
Στο τρίτο και τελευταίο επίπεδο του ισογείου βρίσκονται οι πλευρικές είσοδοι της αγοράς, ενώ σε άμεση σχέση με αυτές τοποθετούνται οι άξονες κάθετης κυκλοφορίας, με τα κλιμακοστάσια και τους ανελκυστήρες. Οι χώροι σε αυτό το σημείο εξυπηρετούν τις ανάγκες των δραστηριοτήτων σε επίπεδο πολιτισμού και εκπαίδευσης, οι οποίες θα συμβάλουν στην πλήρη ένταξη του κτηρίου στην ευρύτερη περιοχή. Σε αυτό το επίπεδο βρίσκεται το μεγαλύτερο τμήμα του αστικού πρασίνουπου δημιουργείται και διαμορφώνεται αμφιθεατρικά, σε πέντε πλατώματα. Με αυτόν τον σχεδιασμό μπορεί να φιλοξενήσει υπαίθριες δράσεις για μικρές εκδηλώσεις και παραστάσεις.
Δείτε και διαβάστε περισσότερα εδώ:
10/ Ξυλάδικα: με νέο ρόλο στον αστικό ιστό
Μια νέα πρόταση για την περιοχή των Ξυλάδικων, στη Θεσσαλονίκη, θέτει στον δημόσιο διάλογο η διπλωματική εργασία «+οίκησις: Παρασιτικές αρχιτεκτονικές επεμβάσεις για την ανανέωση του ανενεργού αστικού ιστού στην περιοχή των Ξυλάδικων Θεσσαλονίκης» από τις φοιτήτριες (Ιούλιος 2024) στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΑΠΘ Δήμητρα-Μαρίνα Νικάνδρου και Ζηνοβία Χαλκιά, με επιβλέποντα τον επίκουρο καθηγητή Σοφοκλή Κωτσόπουλο. Η διπλωματική εργασία αποτελεί τη συνθετική συνέχεια της ερευνητικής εργασίας με τίτλο «+βίωσις», καθώς απαντά στα ερωτήματα που θέτουν οι παρασιτικές αρχιτεκτονικές διερευνήσεις. Ο όρος «Παρασιτική Αρχιτεκτονική» βασίζεται στις αρχές της συμβίωσης, ενός ευρύτερου όρου της επιστήμης της Βιολογίας, όπου το παράσιτο εγκαθίσταται εντός ή εκτός ενός οργανισμού-ξενιστή. Αναλογικά, τα «παράσιτα» στην Αρχιτεκτονική προσαρτώνται σε μεγαλύτερα, υφιστάμενα κτήρια, διακρίνονται από αυτά λόγω των ιδιαίτερων μορφολογικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών τους, ενώ η ύπαρξή τους εξαρτάται από το κτήριο-ξενιστή. Η εγκατάσταση του «παρασίτου» δημιουργεί μια νέα δυναμική για τον ξενιστή, καθώς τον μετατρέπει σε ένα νέο κτήριο. Μάλιστα, σε περιπτώσεις προηγούμενης εγκατάλειψης του υφιστάμενου κτηρίου, το «παράσιτο» φαίνεται να αντιστρέφει τους ρόλους εξάρτησης, αναζωογονώντας τον ξενιστή.
Με βάση αυτήν την ιδέα, η εργασία επιδιώκει να χρησιμοποιήσει τα αρχιτεκτονικά «παράσιτα» ως εργαλείο για την αντιμετώπιση σύγχρονων ζητημάτων, όπως η στεγαστική κρίση, η κλιματικήαλλαγή, η ύπαρξη πλήθους ανενεργών κτηρίων στα αστικά κέντρα, η αποξένωση και η ανεξέλεγκτη εξάπλωση του δομημένου αστικού χώρου.
Η πρόταση
Χρησιμοποιώντας την Παρασιτική Αρχιτεκτονική ως εργαλείο και ακολουθώντας μια περιβαλλοντικά βιώσιμη στρατηγική, επιδιώκεται η αστική πύκνωση του υφιστάμενου δομημένου χώρου, μέσω της δημιουργίας μιας συνεκτικής κοινότητας που εξυπηρετεί τις ανάγκες των κατοίκων και των χρηστών της. Αυτή η πρότυπη γειτονιά προτείνει τον ανασχεδιασμό των οικοδομικών τετραγώνων γύρω από την οδό Χρήστου Πίψου, με στόχο τη δημιουργία ενός superblock. Παράλληλα, οι οδοί της περιοχής πεζοδρομούνται και εμπλουτίζονται με αστικό εξοπλισμό και δενδροστοιχίες. Την ίδια στιγμή, απομακρύνονται αυθαίρετες κατασκευές και απορρίμματα από τα αδόμητα οικόπεδα, τα οποία ανασχεδιάζονται ως δημόσιοι χώροι και χώροι στάθμευσης. Τέλος, η πρόταση ολοκληρώνεται με την επαναχρησιμοποίηση ανενεργών βιομηχανικών κτηρίων, τα οποία θα λειτουργήσουν ως ξενιστές για τα αστικά «παράσιτα».
Δείτε και διαβάστε περισσότερα εδώ:
11/ Μια νέα χρήση για την παλιά ζυθοποιία Φιξ
Η διπλωματική εργασία σχεδιασμού της Θάλειας-Πελαγινής Κάλφα και της Σοφίας Μέρμηγκα-Αγγελή με τίτλο «Επανάχρηση της ιστορικής ζυθοποιίας ‘Κάρολος Φιξ’ στη Θεσσαλονίκη» [Τμήμα Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ (Φεβρουάριος 2024), με επιβλέπουσα καθηγήτρια τη Μαρία Δούση] αποτελεί μια πρόταση ενεργοποίησης του ιστορικού βιομηχανικού συγκροτήματος της ζυθοποιίας «Φιξ»στη Θεσσαλονίκη μέσω μιας προσέγγισης που εστιά- ζει αφενός στην ιστορική αξία του τόπου και της παρελθοντικής χρήσης του και, αφετέρου, στην πολυδιάστατη εμπειρία του σύγχρονου χρήστη.
Αναγνωρίζοντας τη βαθύτερη αλληλεπίδραση του χώρου με το κοινωνικό και πολιτισμικό πεδίο, η έμφαση δόθηκε στον ρόλο της αρχιτεκτονικής ως οργανικού μέρους του συνολικού πολιτισμικού γίγνεσθαι. Οι δύο φοιτήτριες στράφηκαν σε μια ανάγνωση της αρχιτεκτονικής πέραν της συμβατικής, εμπειρικής αντίληψης για τον κτισμένο χώρο, η οποία, εν δυνάμει, εγκλωβίζεται στη στείρα επίλυση ενός τεχνικού προβλήματος ή στην παραγωγή μιας αισθητικής φόρμουλας.
Η πρόταση
Το όραμα της Θάλειας-Πελαγινής Κάλφα και της Σοφίας Μέρμηγκα -Αγγελή βασίζεται σε τρεις προγραμματικούς άξονες που θα συνδέσουν την αξία του συγκροτήματος στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον: αυτοί είναι η διατήρηση της υλικής και άυλης κληρονομιάς (παρελθόν), η ενεργοποίηση του χώρου και η δημιουργία νέου τοποσήμου για την πόλη (παρόν) και η συμβολή και προώθηση των νέων τάσεων στη ζυθοποιία. Η πρόταση διέπεται και αποτελείται από τρεις αφηγήσεις με κοινό άξονα σχεδιασμού, που διαφοροποιείται σε σχέση με το είδος των χρηστών. Αυτές οι αφηγήσεις συνθέτουν ένα πλέγμα εμπειριών, οι οποίες συντελούν στη δημιουργία ενός συγκροτήματος αφιερωμένου στον ζύθο.
Δείτε και διαβάστε περισσότερα εδώ:
