Κείμενο: Red Bull Media House/«Citymag».
Φωτογραφίες: Konstanin Reyer/Red Bull Content Pool.
Είναι ένα κρύο πρωινό στα τέλη Δεκεμβρίου και ο Σέρζιο Κόσμε στέκεται στο παράθυρο του υπνοδωματίου του, ρουφώντας μερικές γουλιές από τον εσπρέσο του, χαμένος στις σκέψεις… Χαζεύει το σημείο στη θάλασσα όπου παρά λίγο να χάσει τη ζωή του το 2017.
Το σπίτι τού Κόσμε βρίσκεται στην άκρη ενός γκρεμού, με θέα την αμμώδη, στο χρώμα τής ώχρας παραλία τού Ναζαρέ, ενός μικρού θέρετρου 100 χιλιόμετρα βόρεια της Λισαβόνας, όπου κάθε χρόνο παρατηρείται ένα θεαματικό παιχνίδι τής φύσης. Αυτό είναι το σημείο όπου, από τον Οκτώβριο ώς τον Μάρτιο, μερικά από τα μεγαλύτερα κύματα στον κόσμο σκάνε στην ακτή τού Ατλαντικού: σκοτεινοί, γκρίζοι γίγαντες ύψους έως και 30 μέτρων, καθένας από τους οποίους ζυγίζει χιλιάδες τόνους.
Αυτό είναι το «γραφείο» τού Κόσμε.
«ΝΑ ΠΑΙΡΝΕΙΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΣΕ ΝΑΝΟΔΕΥΤΕΡΟΛΕΠΤΑ: ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΠΟΛΛΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ…» ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ Ο ΑΝΤΙ ΚΟΤΟΝ, ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑΣ ΣΕΡΦΕΡ ΜΕ ΠΡΟΤΙΜΗΣΗ ΣΤΑ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΑ ΚΥΜΑΤΑ, Ο ΟΠΟΙΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΚΕ ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΕ ΣΤΟ ΝΑΖΑΡΕ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΩΝ ΤΡΙΩΝ ΕΤΩΝ. «Ο ΣΕΡΖΙΟ ΤΟ ΚΑΝΕΙ ΑΠΕΙΡΕΣ ΦΟΡΕΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ. ΕΙΝΑΙ ΣΕΡΦΕΡ, ΕΙΝΑΙ ΟΜΩΣ ΑΚΟΜΗ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΕΝΑΣ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΑΦΟΣΙΩΜΕΝΟΣ ΟΔΗΓΟΣ. ΔΕΝ ΗΡΘΕ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΩΣ ΕΙΔΙΚΟΣ: ΩΣΤΟΣΟ, ΣΕ ΒΑΘΟΣ ΠΕΝΤΕ ΕΤΩΝ ΕΧΕΙ ΓΙΝΕΙ ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΑΛΥΤΕΡΟΥΣ ΑΝΔΡΕΣ ΕΔΩ – ΚΙ ΑΥΤΟ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΑΝΤΑΠΟΔΟΣΗ».
Ο Σέρζιο είναι 39 ετών και ζυγίζει 60 κιλά (φορώντας την αδιάβροχη στολή του…). Ως ένας από τους πλέον έμπειρους πιλότους τζετ σκι στο Ναζαρέ, δουλειά του είναι να προσέχει τους ελάχιστους, ελίτ σέρφερς, οι οποίοι καβαλάνε τα κύματα όταν αυτά βρίσκονται στο μέγιστο ύψος τους, σκάζοντας αδιάκοπα, το ένα μετά το άλλο, στην παραλία τού πορτογαλικού θέρετρου.
Η κύρια δουλειά των πιλότων τζετ σκι στο Ναζαρέ είναι οδηγοί ταξί. Η δεύτερη δουλειά τους εμπεριέχει όμως πολύ μεγαλύτερο ρίσκο…
Ο χρόνος από τη στιγμή που ένα θηριώδες κύμα σκάει στην παραλία τής περιοχής και μέχρι να έρθει το επόμενο δεν ξεπερνά τα 10 με 15 δευτερόλεπτα. Μέσα στο διάστημα αυτό, ο πιλότος πρέπει να εντοπίσει τον σέρφερ που έπεσε από τη σανίδα του μέσα σε έναν θηριώδη όγκο νερού, να σπεύσει προς το μέρος του με τη μέγιστη ταχύτητα του οχήματός του, να τον ανασύρει με τη βοήθεια του διασωστικού ελκήθρου που είναι προσαρμοσμένο στην πίσω πλευρά τού τζετ σκι και να τον βγάλει σε ασφαλή νερά, πριν φτάσει το επόμενο κύμα.
Στην περίπτωση που ο σέρφερ δεν καταφέρει να αναδυθεί αμέσως, το χρονικό «παράθυρο» για τη σωτηρία του είναι ακόμη μικρότερο… Τότε, ο πιλότος έχει στη διάθεσή του κυριολεκτικά κλάσματα του δευτερολέπτου, για να πάρει μια καθοριστικής σημασίας απόφαση: να συνεχίσει την προσπάθειά του να φτάσει τον σέρφερ ή να επιστρέψει σε ασφαλέστερο σημείο και να κοιτάει προς το μέρος του για να τον εντοπίσει, έως ότου περάσει και το επόμενο κύμα; Αυτή είναι και η μεγαλύτερη πρόκληση την οποία παρουσιάζει η συγκεκριμένη δουλειά: να μπορείς να κρατάς ψύχραιμη τη σκέψη σου, έτσι ώστε κάποιοι άλλοι να καταφέρουν να επιβιώσουν.
Προετοιμάσου για το χειρότερο…
«Δεν είναι αρκετά ισχυρό, ούτε κατά διάνοια…» λέει ο Κόσμε, σκύβοντας πάνω από τη μπαταρία ενός πράσινου Yamaha VX, το οποίο έχει μέγιστη ταχύτητα 100 χιλιομέτρων την ώρα, ζυγίζει 300 κιλά και αποδίδει 100 ίππους.
Είναι νωρίς το πρωί και βρισκόμαστε στο λιμάνι τού Ναζαρέ, εκεί όπου ο Κόσμε νοικιάζει ένα γκαράζ, το οποίο μοιάζει με κάτι ανάμεσα σε κατάστημα με είδη για σέρφερ από δεύτερο χέρι και χώρο όπου φιλοξενούνται μπάτσελορ πάρτι: μουσκεμένες στολές, μισοφαγωμένα πακέτα με κρακεράκια και ένα ντους που στάζει σε μια γωνία. «Έξω, στην ανοιχτή θάλασσα», συνεχίζει, «χρειάζεσαι διακόσιους ίππους – ή ακόμη περισσότερους».
ΑΡΓΟΤΕΡΑ ΤΟ ΒΡΑΔΥ ΠΟΥ ΤΟΝ ΣΥΝΑΝΤΗΣΑΜΕ, Ο ΚΟΣΜΕ ΚΑΝΕΙ ΜΕΡΙΚΕΣ ΓΥΡΕΣ ΜΕ ΤΗ ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΣΤΟΥΣ ΓΚΡΕΜΟΥΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΛΠΟ ΤΟΥ ΝΑΖΑΡΕ, ΕΚΕΙ ΟΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΤΟ ΟΜΩΝΥΜΟ ΟΧΥΡΟ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ Ο ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΦΑΡΟΣ – ΕΚΕΙ ΟΠΟΥ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΝΟΝΤΑΙ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΑ ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ, ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΚΥΜΑΤΩΝ. ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΟ ΓΚΑΡΑΖ ΤΟΥ, ΜΟΥΣΚΕΜΕΝΟΣ ΩΣ ΤΟ ΚΟΚΚΑΛΟ ΚΑΙ ΧΑΜΟΓΕΛΑΣΤΟΣ. ΑΥΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΑΝΔΡΑΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΠΟΤΕ ΤΟΣΟ ΔΙΑΣΗΜΟΣ ΟΣΟ ΕΚΕΙΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΡΙΣΚΑΡΕΙ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ. ΚΑΙ, ΠΡΑΓΜΑΤΙ, ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΠΑΡΑ ΝΑ ΑΝΑΡΩΤΙΕΣΑΙ ΜΕ ΤΙ ΜΟΙΑΖΕΙ Η ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΣΑΝ ΚΙ ΑΥΤΟΝ: «ΜΑ, ΦΥΣΙΚΑ, ΟΛΟΙ ΟΙ ΣΕΡΦΕΡΣ, ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΕΧΩ ΕΓΩ ΕΥΘΥΝΗ, ΝΑ ΚΑΘΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ ΣΩΟΙ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΣΤΟ ΓΚΑΡΑΖ ΜΟΥ…», ΑΠΑΝΤΑ.
Τα θηριώδη κύματα του Ναζαρέ μπορούν να εκτινάξουν τα τζετ σκι στον αέρα κυριολεκτικά σαν πλαστικά παιχνιδάκια, σκίζοντας τα καθίσματά τους και κομματιάζοντας την πλαστική τους επένδυση. Έτσι, λίγο πριν μπει στο νερό ο Κόσμε ξεβιδώνει όλα εκείνα τα εξαρτήματα που προεξέχουν από το σώμα τού τζετ σκι, όπως, για παράδειγμα, οι πίσω καθρέπτες.
Εκτός από τη δυσοίωνη προοπτική να συνθλιβείς από ένα κύμα που ζυγίζει πολλούς τόνους, υπάρχει δυστυχώς και το γεγονός ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο για έναν πιλότο να οδηγήσει το τζετ σκι του πάνω στον αφρό τού νερού. Το εσωτερικό τού κόλπου τού Ναζαρέ καλύπτεται, εξαιτίας τού αέναου χτυπήματος των κυμάτων, από έναν «αφρό», ο οποίος δεν επιτρέπει στο τζετ σκι να παραγάγει την απαραίτητη ώθηση. «Είναι σαν να οδηγείς το αυτοκίνητό σου τον χειμώνα…», εξηγεί ο Κόσμε. «Αν πατήσεις υπερβολικά τα πεντάλ με το πόδι σου σε ένα παγωμένο τμήμα τού δρόμου, οι τροχοί ‘σπινιάρουν’». Η διαφορά βέβαια σ’ αυτήν την περίπτωση είναι ότι ακριβώς πίσω σου σε περιμένει και μια «χιονοστιβάδα»…
Τελειώνοντας με τη μπαταρία τής Yamaha του, ο Κόσμε φοράει ένα φουσκωτό γιλέκο πάνω από τη φόρμα του. Εξοπλισμένο με φυσίγγια διοξειδίου τού άνθρακα, το συγκεκριμένο γιλέκο μπορεί να φουσκώσει σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, αν ο οδηγός τού τζετ σκι βρεθεί παγιδευμένος κάτω από το νερό και χρειαστεί να αναδυθεί στην επιφάνεια εξαιρετικά γρήγορα. Εκτός από το γιλέκο, ο Κόσμε φορά και μια ζώνη με πτερύγια κολύμβησης – ένα τελευταίο «καταφύγιο» στην περίπτωση που χτυπηθεί από ένα κύμα και απομακρυνθεί από το τζετ σκι του. Για κάποιον που είναι έτοιμος να μπει σε μια κατάσταση ζωής και θανάτου, είναι αξιοσημείωτα χαρούμενος. Χαμογελά διαρκώς και νοστιμίζει τις φράσεις του με ένα μάγκικο «Yeah, brother!». Η χαρά αυτή μάλλον συμβαδίζει με το επάγγελμα: «Ειλικρινά, δεν μπορώ να φανταστώ μια δουλειά» λέει, «που να είναι καλύτερη από το να σώζεις τις ζωές άλλων ανθρώπων…».
…παράμεινε, ωστόσο, πάντοτε ήρεμος
Ο Κόσμε, που μεγάλωσε στη Λισαβόνα, την πρωτεύουσα της Πορτογαλίας, και περνούσε τα Σαββατοκύριακά του στη Σάντα Κρουθ, μια παραθαλάσσια πόλη περίπου μία ώρα νότια του Ναζαρέ, άρχισε να οδηγεί μοτοσικλέτες όταν ήταν μόλις τριών χρόνων. Δεν ξεκίνησε το σέρφινγκ πριν από την ηλικία των δεκατεσσάρων ετών, ενώ μόλις το 2013 αποφάσισε να συνδυάσει το πάθος του για τον ωκεανό και τη μοτοκίνηση, όταν πήρε το πρώτο του μάθημα ως πιλότου τζετ σκι. «Είχα εκατοντάδες ώρες εμπειρίας στο τζετ σκι», ομολογεί, «και είχα, παράλληλα, καλή αίσθηση χρόνου και απόστασης από το διάστημα που είχα περάσει οδηγώντας μοτοσικλέτες».
«Να παίρνεις αποφάσεις που αφορούν τη ζωή και τον θάνατο σε νανοδευτερόλεπτα: δεν έχουν πολλοί άνθρωποι αυτήν την ικανότητα…» σημειώνει ο Άντι Κότον, επαγγελματίας σέρφερ με προτίμηση στα πολύ μεγάλα κύματα, ο οποίος εργάστηκε με τον Κόσμε στο Ναζαρέ στη διάρκεια των τελευταίων τριών ετών. «Ο Σέρζιο το κάνει άπειρες φορές καθημερινά. Είναι σέρφερ, είναι όμως ακόμη περισσότερο ένας εξαιρετικά αφοσιωμένος οδηγός. Δεν ήρθε στην περιοχή ως ειδικός: ωστόσο, σε βάθος πέντε ετών έχει γίνει ένας από τους καλύτερους άνδρες εδώ – κι αυτό χωρίς να λαμβάνει ιδιαίτερη ανταπόδοση».
Μέσα σε έναν χρόνο ο Κόσμε είχε μετακομίσει στο Ναζαρέ, σώζοντας σέρφερς, τραβώντας τους σώους και αβλαβείς μακριά από τεράστια κύματα. Και τότε, το 2017, ήταν που κατάφερε να διασώσει τον Βραζιλιάνο Ροντρίγκο Κόξα από το μεγαλύτερο κύμα πάνω στο οποίο είχε σερφάρει πότε – έναν γίγαντα 24,38 μέτρων.
Η ημέρα που ο Κόσμε παραλίγο να χάσει τη ζωή του είχε ξεκινήσει με μιαν αίσθηση επιτεύγματος. Ήταν 4 Ιανουαρίου 2017 και είχε μόλις μεταφέρει τον Βραζιλιάνο σέρφερ Φαμπιάνο Τισό κοντά σε ένα γκριζωπό κύμα ύψους 7 μέτρων. Ο Τισό τα κατάφερε εξαιρετικά: σέρφαρε με χάρη στον απότομο, κάθετο «τοίχο» τού κύματος, μακριά από τη ζώνη κινδύνου – τουλάχιστον όπως νόμιζαν ο Τισό και ο Κόσμε… Τελειώνοντας με το κύμα, έκανε σήμα στον Κόσμε να πλησιάσει, για να τον παραλάβει. Ήταν ακριβώς εκείνη τη στιγμή που όλα πήγαν στραβά.
«Όταν γύρισα για να κοιτάξω τον Φαμπιάνο, ο αφρός τού κύματος τον είχε ήδη καταπιεί…» θυμάται ο Κόσμε. Πλέον, βρισκόταν και ο ίδιος στη διαδρομή τού κύματος. Πάτησε το γκάζι, όμως το τζετ σκι άρχισε να ρολάρει, χτύπησε σε μια ανωμαλία, έγειρε προς τη μία πλευρά και μετά ντεραπάρισε. Ο Κόσμε εκτοξεύτηκε στη θάλασσα. Καθώς το νερό τον παράσερνε προς τη μία και προς την άλλη κατεύθυνση κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, ο Σέρζιο χτυπήθηκε στο κεφάλι και τον θώρακα από το τζετ σκι του. Δευτερόλεπτα πριν χάσει τις αισθήσεις του από την έλλειψη οξυγόνου, τράβηξε το κορδόνι τού φουσκωτού γιλέκου του. Σύντομα όμως στον δρόμο του βρέθηκε ακόμη ένα κύμα. Και εκείνος βυθίστηκε ξανά κάτω από την επιφάνεια του νερού.
Ευτυχώς γι’ αυτόν, ανακάλεσε γρήγορα στο μυαλό του όλα όσα είχε μάθει για τη διάσωση στη διάρκεια της εκπαίδευσής του και έτσι κατάφερε να αποκλείσει από το μυαλό του κάθε σκέψη που του προκαλούσε φόβο και πανικό. Αν τον ρωτήσεις σήμερα πώς είναι δυνατόν να κάνει κάτι τέτοιο σε μια κατάσταση τόσο έντονη όσο αυτή που βίωσε, θα σου απαντήσει απλά: «Μένοντας ήρεμος». Έκανε ακριβώς τούτο, γι’ αυτό και τόσο ο ίδιος όσο και ο Τισό κατάφεραν να βγουν από τον ωκεανό – ταλαιπωρημένοι, αλλά ζωντανοί.
Αργότερα το βράδυ που τον συναντήσαμε, ο Κόσμε κάνει μερικές γύρες με τη μηχανή του στους γκρεμούς γύρω από τον κόλπο τού Ναζαρέ, εκεί όπου βρίσκεται το ομώνυμο οχυρό, αλλά και ο κόκκινος φάρος – το σημείο με την ανυπέρβλητη θέα, εκεί όπου συγκεντρώνονται τηλεοπτικά συνεργεία, δημοσιογράφοι, αλλά και τουρίστες την περίοδο των μεγάλων κυμάτων. Αμέσως μετά επιστρέφει στο γκαράζ του στο λιμάνι, μουσκεμένος ώς το κόκκαλο και χαμογελαστός. Αυτός είναι ένας άνδρας που δεν θα γίνει ποτέ τόσο διάσημος όσο εκείνοι για τους οποίους ρισκάρει τη ζωή του. Και, πράγματι, δεν μπορείς παρά να αναρωτιέσαι με τι μοιάζει η επιτυχία για έναν άνθρωπο σαν κι αυτόν.
«Μα, φυσικά, όλοι οι σέρφερς, για τους οποίους έχω εγώ ευθύνη, να κάθονται στο τέλος τής ημέρας σώοι και ασφαλείς στο γκαράζ μου…», απαντά.
