Στην κεντρική φωτογραφία: Τα οχήματα κινούνται πλέον και στα έξι ρεύματα της Εγνατίας οδού (και στις δύο κατευθύνσεις), όπως επίσης και στα δύο ρεύματα της οδού Βενιζέλου. Θα μπορούσε αυτή η κυκλοφοριακή αποκατάσταση να δώσει το σήμα για μια ευρύτερη αλλαγή κατεύθυνσης στη Θεσσαλονίκη;
Στα τέλη Ιανουαρίου,
ένα ιστορικό γεγονός συνέβη στη Θεσσαλονίκη: αποκαταστάθηκε η κυκλοφορία στη διασταύρωση της Εγνατίας οδού με την οδό Βενιζέλου. Κι αν σκέφτεστε ότι η σημασία του γεγονότος εξαντλείται στην κυκλοφοριακή πλευρά του πράγματος (υπό την έννοια ότι τα οχήματα από τα ανατολικά προς τα δυτικά της πόλης και τούμπαλιν μπορούν πλέον να κινούνται ελεύθερα σε τρεις συν τρεις λωρίδες κυκλοφορίας – και, αντίστοιχα, τα τετράτροχα και τα δίτροχα να ανηφορίζουν τη Βενιζέλου και από τα δύο πάλαι ποτέ ρεύματα), ξανασκεφτείτε το.
Κατ’ αρχάς,
η αποκατάσταση του συγκεκριμένου κόμβου είναι γεγονός πράγματι ιστορικό τουλάχιστον για μία σημαντική μερίδα Θεσσαλονικέων – συγκεκριμένα, όλων όσοι είναι ώς και 20-21 χρόνων σήμερα, με δεδομένο ότι ένα παιδί 3-4 ετών (όσο, δηλαδή, ήταν αυτοί οι νεότεροι συμπολίτες μας την άνοιξη του 2006, όταν τα πρώτα εργοτάξια για την κατασκευή του μετρό στήνονταν στη συμβολή της Βενιζέλου με την Εγνατία) δύσκολα συγκρατεί λεπτομέρειες του αστικού ανάγλυφου. Πρακτικά, η απομάκρυνση των εργοταξίων από το οδόστρωμα της συγκεκριμένης διασταύρωσης προσέφερε σε χιλιάδες νεότερους Θεσσαλονικείς την ευκαιρία να δουν μια πρωτόγνωρη, γι’ αυτούς, πλευρά της πόλης.
Ταυτόχρονα,
όμως, η απομάκρυνση του μεγαλύτερου μέρους του εργοταξίου από τον τελευταίο σταθμό της βασικής γραμμής του μετρό Θεσσαλονίκης που παρέμενε σε εκκρεμότητα φέρνει πλέον σε απόσταση μηνών την εμπορική λειτουργία του πολύπαθου έργου. Ναι, υπάρχουν ακόμη τμήματα των εργοταξίων στη βόρεια και στη νότια έξοδο του σταθμού Βενιζέλου (και θα υπάρχουν μέχρι κάποια στιγμή στα τέλη Μαΐου με αρχές Ιουνίου, ώσπου να αποπερατωθούν οι προσβάσεις στον σταθμό). Ωστόσο, αυτή η εκκρεμότητα είναι πλέον σταγόνα στον ωκεανό – και σίγουρα αμελητέα, αν αναλογιστούμε τη μακρά διαδρομή υπομονής και εγκαρτέρησης που χρειάστηκε να διανύσουμε ως Θεσσαλονικείς τα τελευταία 18 χρόνια. Κάθε πιθανό ή απίθανο εμπόδιο που θα μπορούσε να διανοηθεί κάποιος (και ήταν, πράγματι, πολλά) έχει ξεπεραστεί, με τα πρώτα δρομολόγια του πρώτου μέσου σταθερής τροχιάς της Θεσσαλονίκης να τοποθετούνται πλέον με ασφάλεια κάποια στιγμή στις αρχές του ερχόμενου Νοεμβρίου, σε περίπου 9 μήνες από σήμερα. Χρειάστηκε πολλή υπομονή ώσπου να δούμε φως στην άκρη του τούνελ – πλέον όμως το βλέπουμε: είναι των συρμών που κάνουν ήδη δοκιμαστικά δρομολόγια στο σύνολο της βασικής γραμμής.
Ωρα για αλλαγή
Υπό αυτήν την έννοια, το 2024 είναι ένα έτος κομβικό για τη Θεσσαλονίκη. Η πόλη ανακτά σημαντικό μέρος του δημόσιου χώρου που είχε απωλέσει επί σχεδόν 20 χρόνια, διαθέτοντας πλέον και ένα μέσο που υπόσχεται να ανακουφίσει το κέντρο της από περισσότερα από 67.000 αυτοκίνητα ημερησίως, βελτιώνοντας ουσιαστικά τις συνθήκες κυκλοφορίας. Κάπως έτσι, ίσως πλέον όλα εκείνα τα πανό με το σύνθημα «Έγκλημα στη Βενιζέλου», τα οποία ακόμη κρέμονται από μπαλκόνια της Θεσσαλονίκης, να μοιάζουν ξεπερασμένα από τον χρόνο και τις εξελίξεις.
«Δεν έχει δικαίωμα κάποιος που διαφωνεί να δηλώνει τη διαφωνία του;» ίσως ρωτήσει κάποιος. Εννοείται – και δεν το λέω εγώ: το κατοχυρώνει το Σύνταγμα. Τότε;
Πολύ απλά, ίσως αυτή η συμβολική αποκατάσταση ενός από τα κεντρικότερα σημεία της πόλης να αποτελεί την ιδανική αφορμή για μια γόνιμη ενδοσκόπηση στο συλλογικό θυμικό μιας πόλης που στην πορεία των τελευταίων (πολλών) χρόνων δεν χάνει ευκαιρία να διαφωνεί με κάθε ευκαιρία για τα πολύ μεγάλα και τα πολύ μικρά, με τρόπο όχι γόνιμο και συμβιβαστικό, αλλά με απολυτότητα που ελάχιστα περιθώρια συναίνεσης επιτρέπει.
Σήμερα η Θεσσαλονίκη έχει πολλά στοιχεία που λειτουργούν υπέρ της, άμεσα ή δυνητικά. Στοιχεία που θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί στην προσπάθειά της για ένα καλύτερο μέλλον.
1. Ξεκινώντας με την επικείμενη αποπεράτωση του μετρό. Η οριστική απομάκρυνση εργοταξίων που στοίχειωναν τον δημόσιο χώρο επί σχεδόν δύο δεκαετίες, σε συνδυασμό με ένα μέσο σταθερής τροχιάς (το οποίο είχε πρωτοπροτείνει ήδη ο Ερνέστ Εμπράρ το μακρινό 1920!) που βελτιώνει άμεσα και έμμεσα τις συνθήκες κυκλοφορίας στο κέντρο, επιτρέπουν στη Θεσσαλονίκη να διεκδικήσει μια καθημερινότητα πολύ κοντύτερα σε αυτήν που απολαμβάνουν εδώ και πολλές δεκαετίες πόλεις συγκρίσιμου μεγέθους στην υπόλοιπη Ευρώπη. Αν συνυπολογίσει κάποιος και το αναμορφωμένο, μεγαλύτερο και με αυξημένη δυναμικότητα αεροδρόμιο «Μακεδονία», εύκολα αντιλαμβανόμαστε ότι πλέον μιλάμε για μια πόλη όχι απλώς περισσότερο βιώσιμη για τους κατοίκους της, αλλά και πολύ ελκυστικότερη για τους επισκέπτες της. Σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης, το 2023 σημειώθηκε άνοδος των διανυκτερεύσεων στην πόλη κατά 14,75% σε σχέση με το 2022 και οριακή μείωση (σε ποσοστό 0,13%,) σε σχέση με τη χρονιά-ρεκόρ 2019, την τελευταία πριν από την πανδημία. Σε απόλυτους αριθμούς, το 2023 καταγράφηκαν 2.438.842 διανυκτερεύσεις ελλήνων και αλλοδαπών επισκεπτών, ενώ το 2022 και το 2019 είχαν πραγματοποιηθεί 2.125.433 και 2.442.020 διανυκτερεύσεις, αντίστοιχα. Σε μια περισσότερο φιλική πόλη, με καλύτερες συνθήκες μετακίνησης και κυκλοφορίας, γιατί να μην ανεβεί κι άλλο αυτός ο αριθμός;
2. Η αλλαγή μετά τις πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές στα δημοτικά πράγματα δείχνει να καταγράφει ήδη κάποιες θετικές αλλαγές στην καθημερινότητα της πόλης.
Η Θεσσαλονίκη είναι ήδη ορατά πιο καθαρή. Παράλληλα, άμεσα δρομολογούνται εξελίξεις σε μια σειρά από εκκρεμότητες που χώλαιναν επί σειρά ετών. Για παράδειγμα, στο μέτωπο της πλατείας Ελευθερίας (μια «μαύρη τρύπα» πολλών χρόνων, που, ταυτόχρονα, αδικούσε την ιστορική μνήμη της πόλης, μετατρέποντας έναν πολύτιμο ανοιχτό χώρο στην καρδιά της, δίπλα στο θαλάσσιο μέτωπο, σε υπαίθριο πάρκινγκ) τα τεύχη δημοπράτησης επικαιροποιήθηκαν, εξασφαλίστηκε χρηματοδότηση ύψους 8,5 εκατ. ευρώ από το Πράσινο Ταμείο και άμεσα προχωρά η δημοπράτηση του έργου, ώστε –ει δυνατόν εντός του έτους– να ξεκινήσουν τα έργα ανάπλασης. Από κοντά και η πεζοδρόμηση του υπόλοιπου τμήματος της Αγίας Σοφίας (από την Τσιμισκή ώς τη λεωφόρο Νίκης), που επίσης προχωρά άμεσα.
Παράλληλα, συναντίληψη μεταξύ δήμου Θεσσαλονίκης και περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας υπάρχει ήδη (σε ό,τι αφορά και τη χρηματοδότηση) για άλλες τέσσερις μείζονες παρεμβάσεις που υπόσχονται να βελτιώσουν το αστικό τοπίο: την ανάπλαση της πλατείας Αριστοτέλους, την κατασκευή ξύλινου ντεκ στην Παλιά Παραλία, την ανάπλαση της πολύπαθης πλατείας Διοικητηρίου, αλλά και την αναβάθμιση της πλατείας Δημοκρατίας. Σε προχωρημένο στάδιο βρίσκεται και το σχέδιο και για την ολιστική ανάπλαση της Άνω Πόλης (ακόμη μίας επί μακρόν παραμελημένης γειτονιάς της Θεσσαλονίκης).
3. Κάτι δείχνει να κινείται και στο πεδίο του τουρισμού, με δεδομένο ότι σημαντικό μέρος του εισοδήματος της πόλης προέρχεται από τους επισκέπτες της (κάθε είδους επισκέπτες, αν αναλογιστεί κάποιος ότι, ακόμη και με την πρόσφατη κάθοδο αγροτών με τρακτέρ στη Θεσσαλονίκη, με αφορμή την Agrotica, τα εστιατόρια της πόλης γέμισαν –δεν έβρισκες τραπέζι ούτε με μέσον–, τα καταστήματα έκαναν τζίρους και η τοπική οικονομία πήρε μία σύντομη, αλλά βαθιά ανάσα). Η συνεχιζόμενη προσθήκη νέων κλινών (και μάλιστα της μεγάλης κατηγορίας) στο τοπικό ξενοδοχειακό δυναμικό δείχνει ότι οι μεγάλοι του τουρισμού (οι άνθρωποι που είναι έτοιμοι να επενδύσουν, αθροιστικά, δεκάδες εκατομμύρια για την κατασκευή νέων υποδομών) κάτι βλέπουν στην πόλη, γι’ αυτό και τοποθετούνται. Στα (πολλά) τετράστερα και πεντάστερα ξενοδοχεία που άνοιξαν τα τελευταία χρόνια (και τα οποία λειτουργούν με εντυπωσιακές πληρότητες) έρχονται να προστεθούν νέες μονάδες, όπως το ισραηλινών συμφερόντων Nyx, που κατασκευάζεται ήδη στη συμβολή της Τσιμισκή με την Κατούνη, και η νέα μονάδα του ομίλου Electra στο ακίνητο που μισθώθηκε από την Εκκλησία της Ελλάδος στη συμβολή της Τσιμισκή με την Εθνικής Αμύνης. Παράλληλα, σύμφωνα με πληροφορίες του Citymag, ο αθηναϊκός Όμιλος Λάμψα (με ένα χαρτοφυλάκιο που περιλαμβάνει ξενοδοχεία όπως η «Μεγάλη Βρεταννία», το «King George» και το «Athens Capital Hotel») φέρεται να έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για την ανάπτυξη ξενοδοχειακής μονάδας σε εμβληματικό ακίνητο στην πλατεία Αριστοτέλους, πιθανότατα σε σύμπραξη με ντόπιο συνεργάτη.
Χρειάζεται μια αφορμή
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ότι, όταν κάποια πράγματα προχωρούν, όταν κάποια πράγματα αλλάζουν προς το καλύτερο, όταν κάποιοι τρίτοι βλέπουν σ’ εμάς δυναμική και προοπτικές, θα ήμασταν ασυγχώρητοι αν μέναμε προσκολλημένοι σε έναν φαύλο κύκλο εσωστρέφειας. Είναι όλα καλά και ρόδινα; Ασφαλώς όχι. Είναι όλα μαύρα κι άραχλα; Ακόμη πιο σίγουρα όχι.
Συνήθως, χρειάζεται μια αφορμή, για να γίνει το «κλικ». Να δούμε τα πράγματα αλλιώς. Σε αυτό το πλαίσιο, ίσως η απομάκρυνση του τελευταίου εργοταξίου του μετρό Θεσσαλονίκης να αποτελεί την ιδανική αφορμή.
