Με μία ματιά:
Ο σταθμός «Βενιζέλου» θα εξυπηρετεί τις γραμμές 1 και 2 του μετρό της Θεσσαλονίκης. Έχει πάρει το όνομά του από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, πρώην πρωθυπουργό της Ελλάδας με το Κόμμα των Φιλελευθέρων και από τους πρωτοστάτες της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης το 1912.
Ο σταθμός βρέθηκε στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης λόγω της αποκάλυψης σημαντικών αρχαιοτήτων και της διαμάχης για την ορθή διαχείρισή τους, χωρίς να ακυρωθεί η κατασκευή του σταθμού. Οι αρχαιότητες αποκαλύφθηκαν το 2012 και σύντομα τέθηκε το δίλημμα «μετρό ή αρχαία». Η διαμάχη ήταν μακροχρόνια και οδήγησε στο να μη πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε σημαντική εργασία στον σταθμό ώς και το 2016.
Η κατασκευή καθυστέρησε σε μεγάλο βαθμό από τα αρχαιολογικά ευρήματα, ενώ η Ελληνικό Μετρό χαρακτήρισε τον αρχαιολογικό χώρο «υψηλής σημαντικότητας». Στο εργοτάξιο του σταθμού βρέθηκαν (σε βάθος 5,4 μ.) η ρωμαϊκή λεωφόρος Decumanus Maximus, μαζί με καταστήματα και σπίτια, τα οποία βρίσκονταν κατά μήκος της αρχαίας Εγνατίας οδού (η σημερινή οδός Εγνατία).
Η ανακάλυψη ήταν τόσο μεγάλη, που καθυστέρησε ολόκληρο το έργο για χρόνια. Ένας ιστορικός, μάλιστα, χαρακτήρισε την εποχή εκείνη την ανακάλυψη «βυζαντινή Πομπηία». Η Ελληνικό Μετρό πρότεινε την αποσυναρμολόγηση της οδού και, εν συνεχεία, την επανασυναρμολόγησή της εκτός αρχαιολογικού χώρου, ενώ το δημοτικό συμβούλιο ζήτησε να ανασχεδιαστεί το δίκτυο του μετρό, ώστε η ανακάλυψη να εκτεθεί επιτόπου (in situ). Τελικώς, το ζήτημα κατέληξε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, με την Ελληνικό Μετρό να αποφασίζει να κατασκευάσει τις σήραγγες σε βάθος τριάντα ενός και όχι δεκατεσσάρων μέτρων, όπως είχε αρχικά αποφασιστεί, και να διαμορφώσει τον σταθμό κατάλληλα, ώστε τα ευρήματα να εκτεθούν εντός αυτού (όπως συμβαίνει, κατ’ αναλογία, στον σταθμό «Σύνταγμα» του μετρό της Αθήνας).
Ο σταθμός «Βενιζέλου» περιλαμβάνει έναν ανοικτό αρχαιολογικό χώρο, τον πρώτο του είδους του στον κόσμο, ώστε η αρχαία Εγνατία οδός να παραμείνει στη θέση της (στον σταθμό «Αγίας Σοφίας», τον επόμενο της γραμμής, όπου βρέθηκε ο ίδιος δρόμος μαζί με μία δημόσια πλατεία, αυτός μετακινήθηκε εκτός του σταθμού).
Ο σταθμός «Βενιζέλου» υπήρχε σε όλες τις προγενέστερες μελέτες για τον μητροπολιτικό σιδηρόδρομο Θεσσαλονίκης με το όνομα «Αλκαζάρ», καθώς το φερώνυμο μνημείο βρίσκεται στο ίδιο σημείο με τον σταθμό, στη συμβολή της Βενιζέλου με την Εγνατία.
Οι δρόμοι της πόλης
Εντός του σταθμού «Βενιζέλου» αποκαλύπτεται ο κεντρικός οδικός άξονας της βυζαντινής πόλης, στρωμένος με χωμάτινα και χαλικόστρωτα καταστρώματα. Η λεωφόρος εντοπίζεται σε ολόκληρο το πλάτος της (5,50 μ.) και διασταυρώνεται με δύο κάθετους δρόμους. Γύρω από τους δρόμους εκτείνονται πυκνοδομημένα οικοδομικά τετράγωνα, που αποτελούν γειτονιές της βυζαντινής αγοράς της πόλης. Καταστήματα και εργαστήρια προσανατολίζονται με ανοιχτούς προς τον δρόμο χώρους, για την έκθεση των προς πώληση προϊόντων. Πληθώρα μικροαντικειμένων και κοσμημάτων (όπως επιστήθιοι σταυροί, γυάλινα και χάλκινα βραχιόλια, χάλκινα κυρίως και σπανιότερα ασημένια δακτυλίδια) μαρτυρούν τον διαχρονικά εμπορικό χαρακτήρα της περιοχής, με έμφαση κυρίως στον τομέα της αργυροχρυσοχοΐας.
