Φωτογραφίες: Σάκης Γιούμπασης.
Παγωμένα στον χρόνο μοιάζουν να είναι τα έργα στην πλατεία Ελευθερίας, με την ανάπλαση της περιοχής να έχει βγει εκτός χρονοδιαγράμματος και με αβέβαιη την ημερομηνία αποπεράτωσης των εργασιών. Σήμερα, το εργοτάξιο και οι λαμαρίνες που το οριοθετούν έχουν καταλάβει το άλλοτε γεμάτο ζωή πάρκινγκ κοντά στο λιμάνι τής Θεσσαλονίκης.
Το έργο, το οποίο ξεκίνησε τον περασμένο Φεβρουάριο, έπρεπε –βάσει του αρχικού σχεδιασμού– να ολοκληρωθεί και να παραδοθεί τον Φεβρουάριο του 2020. Ωστόσο, καθ’ όλο το διάστημα των περίπου 10 μηνών που μεσολάβησαν από την υπογραφή τής σύμβασης μεταξύ τού δήμου Θεσσαλονίκης (επί διοικήσεως Μπουτάρη) και της αναδόχου εταιρείας «Στέντωρ ΑΕ» οι εργασίες προχωρούσαν με ρυθμό χελώνας, ενώ σήμερα έχουν σταματήσει πλήρως.
«Το έργο έχει κολλήσει…»
«Όλο αυτό το διάστημα οι εργασίες παρουσιάζουν τρομερές καθυστερήσεις – η αλήθεια είναι πως το έργο σήμερα έχει κολλήσει και δεν προχωρά…», αναφέρει, μιλώντας στη «Citymag», ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων τού δήμου Θεσσαλονίκης, Μάκης Κυριζίδης. Μάλιστα, όπως υποστηρίζει, σε επικοινωνία τού δήμου με τη διοίκηση της εταιρείας ο εργολάβος έχει παραδεχθεί την αδυναμία από πλευράς του για ολοκλήρωση της ανάπλασης.
ΤΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΠΟΥ ΕΞΕΤΑΖΕΙ Ο ΔΗΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΡΙΑ: Η ΔΙΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ, Η ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΘΕΣΜΙΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΠΕΡΑΝ ΤΟΥ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ (ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΤΟΥ) ΚΑΙ Η ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΛΑΒΟΥ, ΜΕ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΑΝΑΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΣΤΟΝ ΕΠΟΜΕΝΟ ΜΕΙΟΔΟΤΗ. ΩΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΣΤΕΡΗ ΛΥΣΗ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΠΡΟΚΡΙΝΕΤΑΙ Η ΔΙΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ. ΜΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ, Ο ΔΗΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΑ ΕΠΙΔΙΩΞΕΙ ΝΑ ΕΡΘΕΙ ΣΕ ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΔΟΧΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΜΗΝ ΥΠΑΡΞΟΥΝ ΠΟΛΥΜΗΝΕΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΙΣ ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΠΙΘΑΝΩΝ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ.
Ενδεικτικό των προβλημάτων που φαίνεται να αντιμετωπίζει η εταιρεία είναι το γεγονός ότι πρόσφατα, σύμφωνα με δημοσιεύματα, ο δήμος Παλαμά Θεσσαλίας φέρεται να την κήρυξε έκπτωτη για το έργο «Βελτίωση και αντικατάσταση δικτύου ύδρευσης ΤΚ Φύλλου», ενώ από την Περιφέρεια Θεσσαλίας φέρεται να αποφασίστηκε η αντικατάστασή της με άλλη κατασκευαστική εταιρεία για το έργο «Βελτιώσεις σε ανοιχτά αθλητικά κέντρα τής ΠΕ Λάρισας».
Προβλήματα από την πρώτη ημέρα
Ωστόσο, τα προβλήματα με την ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας, όπως φαίνεται, δεν είναι μόνο τωρινά, καθώς από την πρώτη κιόλας ημέρα παρουσιάστηκαν δυσκολίες και καθυστερήσεις στην υλοποίησή της. Η αρχή έγινε στα τέλη Φεβρουαρίου τού 2019, όταν ο ιδιοκτήτης τού πάρκινγκ που λειτουργούσε επί χρόνια στον χώρο αρνήθηκε να αποχωρήσει, έτσι ώστε να ξεκινήσει το έργο. Τελικά, χρειάστηκε να προηγηθεί η διοικητική αποβολή τού ιδιοκτήτη τού πάρκινγκ, στις αρχές Μαρτίου, προκειμένου εκείνος να παραδώσει τον χώρο στα συνεργεία τού δήμου.
Οι εργασίες ξεκίνησαν, λοιπόν, με εβδομάδες καθυστέρησης, με τους αρχαιολόγους να έχουν τον πρώτο λόγο πριν αρχίσουν οι εργασίες διαμόρφωσης της πλατείας. Και όχι άδικα… Στα μέσα Μαΐου οι αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο φως τμήμα βυζαντινού τείχους, αλλά και μπετοσίδερα από παλαιό κτίσμα ταχυδρομείου – ευρήματα τα οποία θεωρήθηκαν ελάσσονος σημασίας, καθώς η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης αποφάσισε την κατάχωσή τους στα μέσα Ιουνίου. Όχι ότι αποφεύχθηκαν, ασφαλώς, οι καθυστερήσεις: παρότι οι αρχαιολογικές ανασκαφές ήταν προγραμματισμένο να ολοκληρωθούν τον Απρίλιο, τελικώς οι αρχαιολογικές υπηρεσίες έδωσαν την έγκρισή τους, ώστε να προχωρήσει το έργο, μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο. Μάλιστα, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Κωνσταντίνος Ζέρβας, ελάχιστες ημέρες αφότου ανέλαβε τη διοίκηση του δήμου, βρέθηκε προσωπικά στο εργοτάξιο, για να επιβλέψει την πορεία των έργων και να καταγράψει τα τυχόν προβλήματα που αντιμετωπίζονταν.
Και σήμερα;
Τρεις μήνες αργότερα, το έργο παραμένει στα σπάργανα. Σήμερα, η διοίκηση Ζέρβα στον δήμο Θεσσαλονίκης εξετάζει όλα τα ενδεχόμενα, ώστε το έργο να απεμπλακεί και να προχωρήσει η ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας. «Εξετάζουμε όλα τα σενάρια, προκειμένου να βρεθεί μια λύση είτε συμβιβαστική είτε δικαστική, η οποία δεν θα είναι ζημιογόνα για τον δήμο, αλλά κυρίως για την πόλη», υπογραμμίζει, μιλώντας στη «Citymag», ο κ. Κυριζίδης.
Σύμφωνα με πληροφορίες, τα σενάρια που εξετάζει ο δήμος είναι τρία: η διάλυση της σύμβασης, η παράταση της προθεσμίας τού έργου πέραν του Φεβρουαρίου (που είναι ο συμβατικός χρόνος παράδοσής του) και η έκπτωση του εργολάβου, με παράλληλη ανάθεση του έργου στον επόμενο μειοδότη. Η παράταση της προθεσμίας, αλλά και η έκπτωση του εργολάβου φαίνεται, σύμφωνα με πληροφορίες, πως απορρίπτονται από τη διοίκηση Ζέρβα: αφενός επειδή θεωρείται απίθανο η σημερινή ανάδοχος εταιρεία τού έργου να μπορέσει να το ολοκληρώσει (δεδομένων των προβλημάτων που αντιμετωπίζει) ακόμη κι αν λάμβανε παράταση, αφετέρου διότι οποιαδήποτε από τις προαναφερθείσες λύσεις θα σήμαινε πολύμηνη ή ακόμη και πολύχρονη καθυστέρηση σε ένα χρονοδιάγραμμα ήδη επιβαρυμένο.
ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΘΕΙ, Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΖΕΡΒΑ ΑΦΗΝΕΙ ΑΝΟΙΧΤΟ ΤΟ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ ΝΑ ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΤΕΙ ΚΑΙ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΥΠΟΓΕΙΟΥ ΠΑΡΚΙΝΓΚ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ – ΘΕΣΗ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΕΙ ΚΑΙ Ο ΙΔΙΟΣ Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΚΑΤΑ ΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΠΙ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ. «Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΑΡΚΙΝΓΚ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΥΠΗΡΧΕ ΠΑΝΤΟΤΕ ΩΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΜΑΣ. ΚΑΤ’ ΑΡΧΗΝ, ΩΣΤΟΣΟ, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΦΑΣΙΣΟΥΜΕ ΠΩΣ ΘΑ ΚΙΝΗΘΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΛΑΒΟΥ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΝΑ ΔΟΥΜΕ ΟΛΑ ΤΑ ΑΛΛΑ», ΕΞΗΓΕΙ, ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΗ «CT», Ο ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, ΜΑΚΗΣ ΚΥΡΙΖΙΔΗΣ.
Ως επικρατέστερη λύση, σύμφωνα με πληροφορίες, φαίνεται να προκρίνεται η διάλυση της σύμβασης. Με αυτόν τον τρόπο, ο δήμος Θεσσαλονίκης θα επιδιώξει να έρθει σε συμβιβασμό με την ανάδοχο εταιρεία, ώστε να μην υπάρξουν πολύμηνες καθυστερήσεις εξαιτίας πιθανών δικαστικών προσφυγών: «Σε κάθε περίπτωση, το θέμα θα συζητηθεί εκτενώς το προσεχές διάστημα σε επόμενο δημοτικό συμβούλιο, ώστε να αποφασιστεί ποιον δρόμο θα ακολουθήσουμε», σημειώνει ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων τού δήμου Θεσσαλονίκης.
Επανέρχεται η ιδέα για υπόγειο πάρκινγκ;
Δεδομένων των νέων συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί γύρω από την ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας, η διοίκηση Ζέρβα αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να επανεξεταστεί και η δημιουργία υπόγειου πάρκινγκ στον χώρο – θέση που έχει υποστηρίξει και ο ίδιος ο δήμαρχος κατά τις δημόσιες τοποθετήσεις του επί του θέματος.
«Η δημιουργία πάρκινγκ στην πλατεία υπήρχε πάντοτε ως πρόταση από την πλευρά μας. Κατ’ αρχήν, ωστόσο, πρέπει να αποφασίσουμε πώς θα κινηθούμε με το ζήτημα του εργολάβου και μετά να δούμε όλα τα άλλα», υποστηρίζει ο κ. Κυριζίδης.
Σε μια τέτοια περίπτωση, το επικρατέστερο σενάριο είναι η υιοθέτηση της λύσης τής μελέτης κατασκευής, καθώς ενδεχόμενος νέος διαγωνισμός θα συνεπαγόταν επιπλέον καθυστέρηση στις εργασίες ανάπλασης. Το ερώτημα ωστόσο που επανέρχεται στα χείλη πολλών, όταν γίνεται λόγος για την κατασκευή υπόγειου πάρκινγκ στην πλατεία Ελευθερίας, αφορά το τι θα αποκαλυφθεί στο μέτωπο των αρχαιοτήτων σε περίπτωση βαθύτερης ανασκαφής στο σημείο, καθώς, σύμφωνα με περιγραφές ιστορικών, πέραν του θαλάσσιου τείχους τής πόλης (που είναι γνωστό ότι διέρχεται από το υπέδαφος της πλατείας) στο σημείο είχαν απορριφθεί ρωμαϊκά γλυπτά, κολώνες κ.ά., στο πλαίσιο κατασκευής οχυρωματικών έργων, για να ανακοπούν οι σαρακηνοί επιδρομείς τον 10ο αιώνα μ.Χ. Προφανώς, ουδείς μπορεί να πει με βεβαιότητα τι θα συνεπαγόταν μια τέτοια αποκάλυψη όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα αποπεράτωσης του έργου…
Οφείλουμε να αναφέρουμε ότι η «Citymag» αναζήτησε τους υπευθύνους της ανάπλασης από πλευράς τής αναδόχου εταιρείας «Στέντωρ ΑΕ», για να σχολιάσουν τις εξελίξεις: ωστόσο, μέχρι και την ώρα που η εφημερίδα στάλθηκε προς εκτύπωση η επικοινωνία μαζί τους δεν κατέστη εφικτή.
Μια νέα πλατεία Διοικητηρίου;
Αξίζει να σημειωθεί ότι η σημερινή κατάσταση της πλατείας και οι τελευταίες εξελίξεις φέρνουν στο μυαλό των Θεσσαλονικέων μια άλλη πολύπαθη ανάπλαση – αυτήν της πλατείας Διοικητηρίου. Έχουν περάσει σχεδόν 30 χρόνια από την καταστροφή τής πάλαι ποτέ μαρμαρόστρωτης πλατείας Διοικητηρίου, με στόχο τη δημιουργία πάρκινγκ στο σημείο. Σήμερα, η εικόνα που παρουσιάζει το σημείο είναι αυτή της εγκατάλειψης, με αρχαία ευρήματα που χορταριάζουν…
Τι περιλαμβάνει η μελέτη ανάπλασης
Για τη βιοκλιματική ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας (συνολικού εμβαδού 10 στρεμμάτων) εκπονήθηκε μελέτη από τη σύμπραξη των μελετητών Θεμιστοκλή Χατζηγιαννόπουλου, Κωνσταντίνου Χαραλαμπίδη, Δημητρίου Μακρή και Παναγιώτας Κούλαλη, η οποία κατέκτησε το 1ο βραβείο στον σχετικό διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. Ο συνολικός προϋπολογισμός τού έργου ανέρχεται σε 2,5 εκατ. ευρώ και χρηματοδοτείται από δάνειο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων που εξασφάλισε για το συγκεκριμένο έργο ο δήμος Θεσσαλονίκης, αλλά και από το Πράσινο Ταμείο, το οποίο ενέκρινε κονδύλι ύψους περίπου 1 εκατ. ευρώ. Ανάδοχος εταιρεία τού έργου ανεδείχθη, όπως προαναφέρθηκε, η κατασκευαστική εταιρεία «Ανώνυμη Βιοτεχνική Κατασκευαστική & Εμπορική Εταιρεία Στέντωρ ΑΕ», προσφέροντας έκπτωση 52,65% στον προβλεπόμενο προϋπολογισμό, με ορίζοντα παράδοσης της ανάπλασης τον Φεβρουάριο του 2020.
Σύμφωνα με τη μελέτη, προβλέπεται η δημιουργία μιας ισχυρής συστάδας δέντρων σε θέση που θα ενισχύει τόσο το υφιστάμενο ψηλό πράσινο όσο και τους υπόλοιπους περιβαλλοντικούς συντελεστές, χωρίς να διασπά την ενότητα της πλατείας. Παράλληλα, θα υπάρξει ανάπτυξη με ενιαία δαπεδόστρωση από το μέτωπο των κτιρίων στα ανατολικά ώς τα δυτικά και από το βόρειο μέτωπο της πλατείας μέχρι τη θάλασσα. Η μελέτη προβλέπει, επιπλέον, την οργάνωση ζώνης καθιστικών κάτω από τα δένδρα, με διάταξη προς τη θάλασσα, στο βόρειο τμήμα τού χώρου, ενώ το κεντρικό τμήμα τής πλατείας προς τη λεωφόρο Νίκης θα παραμένει ελεύθερο από φυτεύσεις και θα ανοιχθεί με θέα προς τον Θερμαϊκό. Η δαπεδόστρωση θα καθίσταται πιο αραιή καθώς θα συγκλίνει προς το κέντρο, αφήνοντας περιοχές τής πλατείας με πράσινη εδαφοκάλυψη – σε κάθε περίπτωση, πάντως, βατές. Θα υπάρξει, επίσης, κατασκευή ενός κοσμικού ρολογιού κοντά στο θαλάσσιο μέτωπο, το οποίο θα αντανακλά στο δάπεδο της πλατείας ιστορικές ημερομηνίες, αποτελώντας έντονο χαρακτηριστικό σημείο, ενισχύοντας παράλληλα την ανάδειξη του εβραϊκού στοιχείου τής πόλης.
Το Μνημείο Ολοκαυτώματος (που φιλοξενείται και σήμερα στην πλατεία) θα μεταφερθεί από το νοτιοανατολικό άκρο τού υπαίθριου πάρκινγκ σε κεντρική θέση προβολής, ενώ προβλέπεται η ανάδειξή του και κατά τη διάρκεια της νύχτας, με την εγκατάσταση ειδικού φωτισμού. Ως υπόμνηση της παλαιάς πλατείας τού 1870, η μελέτη προβλέπει την τοποθέτηση επιδαπέδιων φωτιστικών σωμάτων, τα οποία θα ακολουθούν με ακρίβεια τις αρχικές χαράξεις της. Όλη η κατασκευή θα είναι διάτρητη, για να περνά το βρόχινο νερό. Τα πλατάνια που υπάρχουν ήδη περιμετρικά τής πλατείας θα διατηρηθούν, ενώ πέριξ τής νέας πλατείας θα φυτευτούν κερασιές.
Η ανάπλαση συνδέεται άρρηκτα με την προσπάθεια ανάδειξης του πολυπολιτισμικού παρελθόντος τής Θεσσαλονίκης, καθώς η πλατεία συνδέεται με σημαντικές στιγμές στην ιστορία τής πόλης. Μέχρι στιγμής έχει προβλεφθεί να τοποθετηθούν τρεις πλακέτες: μία για τη συντακτική συνέλευση των Νεότουρκων στο σημείο αυτό, το 1908, μια δεύτερη για την είσοδο του βασιλέα Γεωργίου Α’ στον χώρο τής πλατείας κατά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912 και μια τρίτη για τη συγκέντρωση του εβραϊκού πληθυσμού τής πόλης στην πλατεία Ελευθερίας από τα ναζιστικά στρατεύματα, τον Ιούλιο του 1942.
