Τα πρώτα μη επανδρωμένα αεροχήματα – UAVs (τα γνωστά μας drones) στην Ελλάδα κατάφερε να δημιουργήσει η Ομάδα Αεροδυναμικού Σχεδιασμού Mη Επανδρωμένων Αεροχημάτων τού ΑΠΘ, με την κυβέρνηση να δείχνει ήδη ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αξιοποίησή τους στον τομέα τής πολιτικής προστασίας.

«Όλα ξεκίνησαν από μία ιδέα που κατατέθηκε για χρηματοδότηση με μορφή ερευνητικής πρότασης το 2011, η οποία στόχο είχε την ανάπτυξη του πρωτότυπου, μη επανδρωμένου αεροχήματος ‘RX-1’», τονίζει, μιλώντας στη «Citymag», ο υποψήφιος διδάκτωρ και συντονιστής τής ομάδας, Παύλος Kαπαρός-Τσάφος. Η πρόταση, όπως συμπληρώνει, εγκρίθηκε το 2012 και μέσα σε τρία χρόνια το μοντέλο σχεδιάστηκε, κατασκευάστηκε και ολοκλήρωσε τις δοκιμαστικές του πτήσεις, το καλοκαίρι τού 2016.

Αυτόν τον καιρό, η ομάδα αναπτύσσει δύο μη επανδρωμένα αεροχήματα (UAVs). Το πρώτο είναι το «RX-3», το οποίο είναι μεγαλύτερο σε μέγεθος και πρωτοπαρουσιάστηκε στη ΔΕΘ το 2018. Το πρωτότυπο UAV «RX-3» μπορεί να μεταφέρει μεγάλο φορτίο (σε όγκο και βάρος), με μεγάλη ταχύτητα, σε περιοχές όπου υπάρχει ανάγκη. «Σε αυτές τις περιπτώσεις, το μη επανδρωμένο αερόχημα έρχεται και καλύπτει ένα κενό, έχοντας τη δυνατότητα να μεταφέρει ωφέλιμο φορτίο βάρους έως και 50 κιλών και να μένει στον αέρα έως και για 10 ώρες», εξηγεί ο κ. Kαπαρός-Τσάφος. «Το ‘RX-3’ φέρει τη γεωμετρία «blended wing body», όπου η πτέρυγα ενσωματώνεται ομαλά στο κεντρικό τμήμα, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της αεροδυναμικής αντίστασης, τη βελτίωση των πτητικών επιδόσεων και την αύξηση του ωφέλιμου όγκου στο εσωτερικό τού αεροχήματος.

Το δεύτερο UAV που αναπτύσσεται από την ομάδα είναι το ‘RX-4’, το οποίο παρουσιάστηκε στη ΔΕΘ το 2019. Πρόκειται για ένα μη επανδρωμένο αερόχημα σταθερής πτέρυγας με εκπέτασμα δύο μέτρων, βάρους τεσσάρων κιλών. Είναι εξοπλισμένο με πολλαπλούς αισθητήρες, καθώς και με κάμερα. Η καινοτομία τού «RX-4» είναι ότι μπορεί να απογειωθεί κάθετα και στη συνέχεια να πετάξει σαν κανονικό αεροπλάνο: «Αυτό σημαίνει ότι είναι ευέλικτο, όπως τα κοινά σε όλους μας drones, αλλά παράλληλα, λόγω του αεροδυναμικού σχεδιασμού του, μπορεί να επιχειρεί για δύο ώρες – αυτονομία πολύ μεγαλύτερη από εκείνη ενός κλασικού drone», υπογραμμίζει ο κ. Kαπαρός-Τσάφος.

Σε ό,τι αφορά την επιχειρησιακή του δράση, το «RX-4» μπορεί να απογειωθεί από ένα πλοίο για να κατευθυνθεί σε ένα ναυάγιο ή για να εντοπίσει κάποια ύποπτη κίνηση και στη συνέχεια να επιστρέψει και πάλι στο πλοίο. Επίσης, με δεδομένο το μέγεθος και τη φορητότητά του (μπορεί να αποθηκευτεί σε μια ειδική βαλίτσα διαστάσεων 1μ. x 0,6μ. x 0,6μ.), μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από ομάδες διάσωσης, με στόχο την έγκαιρη και γρήγορη μεταφορά πληροφοριών εικόνας, αλλά και σήματος από το σημείο τού συμβάντος. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα αεροχήματα ίπτανται είτε αυτόματα (με αυτόματο πιλότο) είτε με τηλεχειρισμό, με τον χειριστή τους να τα ελέγχει μέσω κάμερας, δίνοντας τα σχετικές εντολές.

Αναφερόμενος στο ενδιαφέρον από πλευράς κυβέρνησης για τα UAVs που δημιούργησαν, ο κ. Kαπαρός-Τσάφος σημειώνει ότι διατηρείται μια επικοινωνία για την αξιοποίηση της τεχνολογίας που παράγει το ΑΠΘ σε εθνικό επίπεδο: «Τα υπουργεία Ανάπτυξης και Εθνικής Άμυνας έχουν αντιληφθεί ότι αυτές οι κατασκευές μπορούν να υλοποιηθούν από εταιρείες και να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη της χώρας, με παράλληλη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για νέους επιστήμονες υψηλής κατάρτισης», εξηγεί – και προσθέτει: «Στόχος τής ομάδας μας στα επόμενα χρόνια είναι να σχεδιάζουμε συνεχώς νέα UAVs με καινοτόμα χαρακτηριστικά, ανταγωνιστικά στη διεθνή αγορά, καλύπτοντας το μεγαλύτερο δυνατό εύρος πολιτικών εφαρμογών ή εφαρμογών αμυντικού ενδιαφέροντος».

Πέραν τού σχεδιασμού μη επανδρωμένων αεροχημάτων, η ομάδα εργάζεται στην ανάπτυξη νέων, καινοτόμων τεχνολογιών, συναφών με την τεχνολογία των UAVs. Αυτές αφορούν, για παράδειγμα, νέες τεχνικές παθητικού και ενεργητικού ελέγχου ροής και τη βελτιστοποίηση της πτητικής συμπεριφοράς, καθώς και νέες τεχνολογίες υλικών, με δυνατότητα μειωμένης απόκρισης στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, για κατασκευή UAVs χαμηλής παρατηρησιμότητας.

Η ερευνητική ομάδα δημιουργήθηκε το 2011 και αριθμεί συνολικά 25 μέλη. Αποτελείται από διπλωματούχους μηχανολόγους μηχανικούς τού ΑΠΘ (κάποιοι από τους οποίους εκπονούν τις διδακτορικές τους διατριβές), διδάκτορες μηχανολόγους και ηλεκτρολόγους μηχανικούς, καθηγητές μηχανολόγους μηχανικούς και ηλεκτρολόγους μηχανικούς, με επικεφαλής τον καθηγητή τού Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών τού ΑΠΘ και διευθυντή τού Εργαστηρίου Μηχανικής Ρευστών και Στροβιλομηχανών, Κύρο Υάκινθο.

Τον πρώτο DNA υπολογιστή ικανό να προσδιορίσει ποιοτικά και ποσοτικά τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ DNA και πρωτεϊνών, «POSEIDON» (Programmable Orthogonal Systems Engineered Into DNA Oligo Networks) σχεδίασε και ανέπτυξε η φοιτητική ομάδα «iGEM Thessaloniki». Μάλιστα, γι’ αυτήν της την εφεύρεση η ομάδα κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό Συνθετικής Βιολογίας «iGEM» 2019.

«Έπειτα από την εξέταση αρκετών πολύ ενδιαφερόντων θεμάτων, που είχαν ως αντικείμενο τη συνθετική βιολογία, η ομάδα αποφάσισε να ακολουθήσει το κομμάτι τής εναλλακτικής πληροφορικής και τη δημιουργία ενός εργαλείου με υπολογιστική ισχύ φτιαγμένου εξ ολοκλήρου από DNA. Ήταν μια πορεία που μας συνεπήρε όλους και που έδωσε τη δυνατότητα σε όλα τα μέλη τής ομάδας να προσθέσουν το δικό τους στοιχείο στην υλοποίησή του – καθένας από τη δική του σκοπιά και τεχνογνωσία», αναφέρει, μιλώντας στη «Citymag», ο συντονιστής τής ομάδας, Πλάτων Μεγαγιάννης.

Στο πλαίσιο αυτό, η ομάδα σχεδίασε το «POSEIDON», το πρώτο λογικό υπολογιστικό σύστημα με δυνατότητες μελέτης συγκεκριμένων πρωτεϊνών στο μοριακό επίπεδο. Σύμφωνα με την υπάρχουσα βιβλιογραφία, πρόκειται για το πρώτο εργαλείο που μπορεί να προσφέρει ποσοτικά δεδομένα για τη σύνδεση μιας πρωτεΐνης με ένα κομμάτι DNA, στο μοριακό επίπεδο. «Έτσι δίνεται στην επιστημονική κοινότητα η δυνατότητα υπολογισμού διαφόρων παραμέτρων, οι οποίες δίνουν χρήσιμες πληροφορίες για αλληλεπιδράσεις που είναι καίριας σημασίας σε πολλαπλές παθολογικές καταστάσεις, αλλά και η δυνατότητα να προσεγγίσει από πιο κοντά τούς ιδιαίτερους τρόπους που επιτρέπουν στα κύτταρα τις λειτουργίες τους», εξηγεί ο κ. Μεγαγιάννης.

Οι πρωτεΐνες αποτελούν σημαντικά βιομόρια ιδιαίτερης σημασίας και ενδιαφέροντος για την επιστημονική έρευνα, τόσο για τη μελέτη διαφόρων βιοχημικών μονοπατιών όσο και για τη θεραπεία πληθώρας παθολογικών περιπτώσεων. Η ομάδα εστίασε την έρευνά της στον χαρακτηρισμό πρωτεϊνών που συνδέονται με τον καρκίνο τού μεταστατικού μελανώματος.

Αναφερόμενος στο ζήτημα της εξεύρεσης χρηματοδοτικών πόρων και της στήριξης που έλαβαν ως ομάδα για την υλοποίηση του εγχειρήματός τους, ο κ. Μεγαγιάννης τονίζει ότι η ανταπόκριση του πανεπιστημίου και συγκεκριμένων καθηγητών προς την ομάδα και την ιδέα ήταν ιδιαίτερα θερμή: «Γρήγορα μας δόθηκαν τα όποια μέσα υπήρχαν διαθέσιμα για την υλοποίηση της ιδέας μας. Αυτά όμως δεν ήταν αρκετά και γι’αυτόν τον λόγο η ομάδα χρειάστηκε να προχωρήσει σε εκτεταμένο crowdfunding, αναζητώντας πόρους σε εταιρείες και προμηθευτές, ώστε να επιτελέσει το έργο της. Η προσπάθεια αυτή δεν ήταν εύκολη – χρειάστηκε να αφιερώσουμε πολύ σημαντικό ποσοστό τού χρόνου μας στην αναζήτηση χρημάτων. Μετά από πολλές απορρίψεις, βρήκαμε τις εταιρείες και τα άτομα που πίστεψαν σ’ εμάς και μας παρείχαν τους απαραίτητους πόρους, ορισμένες φορές και τεχνογνωσία, με την κύρια εταιρεία που βρέθηκε δίπλα στην ομάδα να είναι η εταιρεία ‘RGCC’», υπογραμμίζει.

Επόμενος στόχος τής ομάδας «iGEM Thessaloniki» είναι η προσπάθεια διεύρυνσης του πρότζεκτ. Παράλληλα, γίνεται η επιλογή τής επόμενης ομάδας «iGEM Thessaloniki», όπως έγινε και τα προηγούμενα χρόνια, ώστε να λάβει μέρος στον διαγωνισμό τον ερχόμενο Οκτώβριο, στη Βοστόνη.

H πρωτοβουλία των ομάδων iGEM στη χώρα μας ξεκίνησε το 2017 από την iGEM Greece, την πρώτη ομάδα συνθετικής βιολογίας στην Ελλάδα, και από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Η ομάδα ήταν η πρώτη ελληνική που συμμετείχε στον διαγωνισμό από τη χώρα και από το πανεπιστήμιό μας. Στο τέλος κάθε διαγωνισμού, η συμμετέχουσα ομάδα διαλέγει την ομάδα που θα λάβει μέρος στον επόμενο, αποτελούμενη και αυτή από φοιτητές από το ΑΠΘ και από άλλα ιδρύματα.

Την ομάδα «iGEM Thessaloniki» απαρτίζουν η Σοφία Μωυσιάδου και η Κική Καραβά (Τμήμα Βιολογίας), ο Απόστολος Ιωαννίδης (Τμήμα Φαρμακευτικής), η Αλίκη Αθανασιάδου και ο Κωνσταντίνος Κοζαλάκης (Τμήμα Φυσικής), ο Χαράλαμπος Μαλαθούνης (Τμήμα Χημικών Μηχανικών), η Κριστίνε Χαναγκιάν (Τμήμα Βιοιατρικών Επιστημών ΔΙΠΑΕ), ο Ιωάννης Μαλιούρης (Τμήμα Πληροφορικής) και ο Πλάτων Μεγαγιάννης (Τμήμα Ιατρικής). Επιστημονικοί υπεύθυνοι της ομάδας είναι ο αναπληρωτής καθηγητής τού Τμήματος Ιατρικής τού ΑΠΘ Μιχαήλ Αϊβαλιώτης και ο καθηγητής τού Τμήματος Βιολογίας τού ΑΠΘ Γεώργιος Μόσιαλος.

Τη γρηγορότερη οπτική μνήμη RAM στον κόσμο, η οποία αποθηκεύει την πληροφορία με τη μορφή φωτός και όχι ηλεκτρικού ρεύματος, κατάφερε να δημιουργήσει η Ερευνητική Ομάδα Ασύρματων και Φωτονικών Συστημάτων και Δικτύων «ΕΡΑΦΩΣ» τού ΑΠΘ το 2019. Όπως αναφέρει, μιλώντας στη «Citymag», ένας εκ των ιδρυτών τής ομάδας, ο αναπληρωτής καθηγητής τού Τμήματος Πληροφορικής τού ΑΠΘ Νίκος Πλέρος, η μνήμη RAM που δημιούργησαν είναι πολύ πιο γρήγορη από τις αντίστοιχες ηλεκτρονικές RAM, καθώς λειτουργεί σε διπλάσια ταχύτητα. «Πλην των επιδόσεών της, όμως, η πρωτοπορία τής οπτικής μνήμης RAM βρίσκεται εξαρχής στον μηχανισμό λειτουργίας της, καθώς είναι η πρώτη μνήμη RAM που καταφέρνει να αποθηκεύσει, κατά κάποιον τρόπο, την πληροφορία με τη μορφή φωτός», εξηγεί.

Σύμφωνα με τον κ. Πλέρο, η συγκεκριμένη λειτουργία αποτελούσε για πάρα πολλά χρόνια κάτι σαν «άπιαστο όνειρο» για την επιστημονική κοινότητα της φωτονικής: «Στην ηλεκτρονική είναι αρκετά πιο εύκολο, καθώς το ηλεκτρικό φορτίο των ηλεκτρονίων τα βοηθά να συγκεντρώνονται σε πυκνωτές, τους οποίους χρησιμοποιούμε σαν την απλούστερη μονάδα αποθήκευσης πληροφορίας στις ηλεκτρονικές μνήμες RAM που έχουμε σήμερα στους υπολογιστές μας», συμπληρώνει.

Η τεχνική, την οποία αξιοποίησε η ομάδα για την αποθήκευση της πληροφορίας, βασίστηκε κυρίως στην αξιοποίηση του μήκους κύματος του φωτός ως διακριτικού στοιχείου μεταξύ 0 και 1 και στη σύζευξη δύο οπτικών διακοπτών (αντίστοιχων των ηλεκτρονικών τρανζίστορ), ώστε ο ένας διακόπτης να «παγιδεύει» πάντα τον δεύτερο σε κατάσταση αντίθετη από τη δική του. Η επίτευξη ταχύτητας με οπτική μνήμη RAM μεγαλύτερης από τις αντίστοιχες των ηλεκτρονικών –και μάλιστα διπλάσιας– δίνει για πρώτη φορά τη δυνατότητα ένας επεξεργαστής να μπορεί να ανταλλάσσει δεδομένα με τη μνήμη RAM σε ταχύτητα μεγαλύτερη και από την ταχύτητα του επεξεργαστή. Η μεταφορά δεδομένων μεταξύ επεξεργαστή και μνήμης RAM καθορίζεται πάντα από το πιο αργό από τα δύο, που στην ηλεκτρονική είναι η μνήμη RAM. Η διαφορά αυτή στην ταχύτητα και η επαγόμενη καθυστέρηση είναι γνωστά εδώ και 25 χρόνια στον χώρο των υπολογιστών ως «τείχος μνήμης» – οπότε, η επίδειξη μιας μνήμης RAM που δουλεύει πιο γρήγορα και από τον επεξεργαστή δίνει για πρώτη φορά μια πιθανή προοπτική να ξεπεραστεί αυτό το τείχος.

Πάντως, η οπτική μνήμη RAM που παρουσίασε πέρσι η ομάδα «ΕΡΑΦΩΣ» δεν είναι η πρώτη. Η αρχή έγινε περίπου 10 χρόνια νωρίτερα, το 2009: «Απλώς, οι διάφορες υλοποιήσεις που είχαμε καταφέρει να επιδείξουμε μέσα σε αυτά τα 10 χρόνια δεν ήταν σε θέση να παρέχουν ταχύτητες λειτουργίας μεγαλύτερες από αυτές των ηλεκτρονικών μνημών RAM, μολονότι η θεωρία που είχαμε αναπτύξει υποδείκνυε ότι είναι όντως εφικτή η λειτουργία σε υψηλότερες ταχύτητες», σημειώνει ο κ. Πλέρος. Όπως σπεύδει να προσθέσει, η τωρινή τους επιτυχία οφείλεται στην εργασία των μεταδιδακτορικών ερευνητών Χρήστου Βαγιωνά και Θεόνης Αλεξούδη, του υποψήφιου διδάκτορα Αποστόλη Τσακυρίδη, της επίκουρης καθηγήτριας του Τμήματος Φυσικής Αμαλίας Μήλιου και του ίδιου.

Επόμενος στόχος για την ομάδα είναι η κατασκευή μιας ολοκληρωμένης οπτικής κρυφής μνήμης (μνήμη cache), χρησιμοποιώντας ολοκληρωμένα φωτονικά κυκλώματα μνήμης RAM, σε συνδυασμό με καινοτόμες αρχιτεκτονικές οργάνωσης κρυφών μνημών για αποθήκευση και εγγραφή φωτός, όπως επίσης και η υλοποίηση οπτικών μνημών CAM που χρησιμοποιούνται στους δρομολογητές στα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα με αποθηκευτική δυνατότητα (χωρητικότητα) μεγαλύτερη των 10Gb/s. Πλην της έρευνας σε οπτικές μνήμες, η ομάδα δραστηριοποιείται και στην περιοχή των κινητών δικτύων 5ης γενεάς (5G), όπου επόμενος στόχος της είναι η πιλοτική δοκιμή συστημάτων οπτικών ινών και κεραιών 5G δικτύου σε συχνότητες 60GHz στο γήπεδο της Τούμπας, σε συνεργασία με τον ΠΑΟΚ. Παράλληλα, είναι εκ των πρωτοπόρων ανά τον κόσμο στον τομέα τής νευρομορφικής φωτονικής, όπου στοχεύει στην υλοποίηση φωτονικών νευρώνων για εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης.

Η ομάδα «ΕΡΑΦΩΣ» αριθμεί σήμερα περί τα 30 μέλη, στα οποία περιλαμβάνονται ο κ. Πλέρος, ο επίκουρος καθηγητής τού Τμήματος Φυσικής Κωνσταντίνος Βυρσωκινός, η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Πληροφορικής Αμαλία Μήλιου, 12 ερευνητές και μεταδιδάκτορες, 12 υποψήφιοι διδάκτορες και μεταπτυχιακοί φοιτητές τού ΑΠΘ και τρία άτομα ως επιστημονικό προσωπικό και προσωπικό διαχείρισης έργων. Η ερευνητική ομάδα συγκροτήθηκε το 2008, με την έναρξη της συνεργασίας μεταξύ του κ. Πλέρου, του κ. Βυρσωκινού και της κυρίας Μήλιου, ενώ το εργαστήριο άρχισε να δημιουργείται στα τέλη τού 2009.

Στους πυραύλους, τους νανοδορυφόρους και τα μη επανδρωμένα αεροχήματα εξειδικεύεται η φοιτητική ομάδα Aristotle Space & Aeronautics Team (ASAT) του ΑΠΘ, η οποία το 2019 αναδείχθηκε μεταξύ των δέκα καλύτερων ομάδων αεροναυτικής τού κόσμου στον διαγωνισμό τής EUROAVIA «Air Cargo Challenge», με το πρότζεκτ «Aeronautics».

«Ως άτομα με ιδιαίτερη αγάπη για την αεροναυπηγική, ήταν όνειρο όλων των ιδρυτικών μελών η κατασκευή και η μελέτη ενός αεροσκάφους. Το εγχείρημα ήταν δύσκολο, καθώς ήταν κάτι εντελώς καινούργιο για όλους. Έχοντας όμως την υποστήριξη του καθηγητή Κύρου Υάκινθου (του Εργαστηρίου Μηχανικής Ρευστών και Στροβιλομηχανών τού ΑΠΘ), αλλά και αρκετών εταιρειών, ο στόχος υλοποιήθηκε – και έτσι ακολούθησαν νέα πρότζεκτ, για να εμπλουτίσουν την αρχική ιδέα τής ομάδας», εξηγεί, μιλώντας στη «Citymag», ο πρόεδρος της ομάδας (και φοιτητής Μηχανολογίας-Μηχανικής) Δημήτρης Ασβεστάς.

Το «Aeronautics» αποτελεί το πρώτο πρότζεκτ το οποίο ανέπτυξε η ASAT, με στόχο τον σχεδιασμό και την κατασκευή καινοτόμων μη επανδρωμένων αεροχημάτων (UAVs), διαφορετικών γεωμετριών. Τον Αύγουστο του 2019 συμμετείχε με δύο αεροχήματα στον διαγωνισμό «Air Cargo Challenge» 2019, κατακτώντας την 1^η και τη 2^η θέση ανάμεσα στις ελληνικές συμμετοχές και την 10^η και 12^η θέση ανάμεσα σε ομάδες απ’ όλον τον κόσμο.

Τα UAVs, πάντως, δεν είναι το μοναδικό πρότζεκτ τής ομάδας. Οι ίδιοι σχεδιάζουν πυραύλους υψηλής ισχύος, αλλά και την κατασκευή νανοδορυφόρου, εντός του οποίου θα πραγματοποιηθεί ένα βιολογικό πείραμα, ενώ αυτός θα βρίσκεται σε τροχιά.

Συγκεκριμένα, το πρότζεκτ «Rocketry» μελετά, κατασκευάζει και εκτοξεύει πυραύλους υψηλής ισχύος, με βασικό μέλημα την ανάπτυξη και διάδοση της πυραυλικής επιστήμης στην Ελλάδα. «Απώτερο σκοπό της ομάδας αποτελεί η συμμετοχή μας στον μεγαλύτερο φοιτητικό διαγωνισμό πυραυλικής στον κόσμο, το ‘Spaceport America Cup 2021’ – συγκεκριμένα, στην κατηγορία των 10.000 ποδών με εμπορικό κινητήρα στερεού προωθητικού, υψόμετρο το οποίο πρέπει να προσεγγίσει ο πύραυλος με μεγάλη ακρίβεια και στη συνέχεια να επιστρέψει με ασφάλεια στη Γη», σημειώνει η επικεφαλής τού τμήματος Μάρκετινγκ της ομάδας (και φοιτήτρια χημικός μηχανικός) Παναγιώτα Πασσαλή.

Παράλληλα, το πρότζεκτ «AcubeSAΤ» μελετά, σχεδιάζει και πρόκειται να κατασκευάσει έναν νανοδορυφόρο τριών κυβικών μονάδων, εντός του οποίου θα φιλοξενηθεί ένα βιολογικό πείραμα, ενώ αυτός θα βρίσκεται σε τροχιά: «Η ομάδα μας φιλοδοξεί να πετύχει την ένταξή της στο πρόγραμμα ‘Fly Your Satellite!’ του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος. Αναμένουμε τον επόμενο μήνα τα αποτελέσματα της παρουσίασης του πρότζεκτ ‘AcubeSAT’, στο selection workshop τής ESA τον Δεκέμβριο, τα οποία θα κρίνουν τη συμμετοχή μας στο πρόγραμμα και την έναρξη των διαδικασιών που προβλέπονται απ’ αυτό για την κατασκευή τού δορυφόρου», προσθέτει η κυρία Πασσαλή.

Σε κάθε περίπτωση, τα μέλη τής ASAT δεν επαναπαύονται στις δάφνες τους, συνεχίζοντας την έρευνα και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών: «Σκοπεύουμε να εμπλουτίσουμε ακόμη περισσότερο το εύρος μελέτης μας, αυξάνοντας και μεγιστοποιώντας την έρευνα και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών στα υπάρχοντα πρότζεκτ, ώστε να είμαστε σε θέση να δημιουργήσουμε ενεργειακά αυτόνομα αεροσκάφη, πυραύλους ικανούς για την επίτευξη ποικίλων υψομέτρων και για τη στέγαση ωφέλιμων φορτίων διαφόρων ειδών, δορυφόρους με ποικίλες ερευνητικές αποστολές, αλλά και επιπλέον αντικείμενα με εφαρμογή στο διάστημα», εξηγεί ο κ. Ασβεστάς.

Με δεδομένο ότι πρόκειται για ενεργούς φοιτητές, τα μέλη τής ομάδας δεν θα μπορούσαν να μην αναφερθούν στο απαιτητικό πρόγραμμα που ακολουθούν μεταξύ των υποχρεώσεων των σχολών τους και των υποχρεώσεων της ομάδας: «Οι εξειδικευμένες γνώσεις που απαιτούνται για τον συγκεκριμένο επιστημονικό κλάδο προαπαιτούν σημαντική προσωπική έρευνα και αφιέρωση χρόνου, γεγονός το οποίο δεν μπορεί να συμβαδίσει εύκολα με τις απαιτήσεις των σχολών και τις λοιπές υποχρεώσεις μας ως φοιτητών. Επιπλέον, για την υλοποίηση των πρότζεκτ μας είναι επιτακτική και η εξεύρεση των απαραίτητων οικονομικών πόρων, για την υποστήριξή τους. Με δεδομένη τη χαμηλή δυναμική που εμφανίζεται στη βιομηχανία τής Θεσσαλονίκης, αλλά και της Ελλάδας γενικότερα, κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο…», σημειώνουν.

Η ομάδα ASAT ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 2015 και είναι η πρώτη φοιτητική ομάδα Αεροδιαστημικής στη Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για μια διατμηματική φοιτητική ομάδα, με μέλη της φοιτητές, μεταξύ άλλων, των τμημάτων Μηχανολόγων Μηχανικών, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Χημικών Μηχανικών τού ΑΠΘ. Μάλιστα, ανά περιόδους γίνονται ανοικτά καλέσματα για φοιτητές στο πλαίσιο ενός Recruitment Day, στη διάρκεια του οποίου τα πρότζεκτ και οι δράσεις τής ομάδας παρουσιάζονται στο ευρύτερο φοιτητικό κοινό, ώστε να προσελκύσουν νέα μέλη.

Μη φαρμακολογικές, νέες θεραπείες και παρεμβάσεις βασισμένες στον έγκαιρο εντοπισμό κινδύνων και ιδέες για ολοκληρωμένη περίθαλψη, πρωτοβουλίες νοητικής και σωματικής ενδυνάμωσης, αλλά και βελτίωση της καθημερινότητας μέσω της χρήσης βοηθητικών τεχνολογιών για χρόνιους ασθενείς, την τρίτη ηλικία και άλλες ευπαθείς κοινωνικές ομάδες αναπτύσσει το Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής τής Σχολής Επιστημών Υγείας τού ΑΠΘ.

Συγκεκριμένα, το πρότζεκτ «CAPTAIN» αποσκοπεί στην υποστήριξη της ανεξάρτητης διαβίωσης ατόμων ηλικίας 60 ετών και άνω, που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να εκτελέσουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες στο σπίτι. Στοχεύει στην ανάπτυξη τεχνολογίας, η οποία θα λειτουργήσει ως προσωπικός βοηθός τους: «Κάθε κομμάτι τής τεχνολογίας ‘CAPTAIN’ σχεδιάζεται και δοκιμάζεται βήμα βήμα μαζί με τα άτομα που συμμετέχουν στην ανάπτυξη του έργου σε Ελλάδα, Κύπρο, Ιταλία, Ιρλανδία και Ισπανία», εξηγεί στη «Citymag» ο καθηγητής Πληροφορικής και Ιατρικής Εκπαίδευσης και μέλος ΔΕΠ τού εργαστηρίου, Παναγιώτης Μπαμίδης, εξηγώντας ότι αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Νοέμβριο του 2020.

Παράλληλα, το Σύστημα Φροντίδας Υγείας LLMCare στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ωφελουμένων του (όπως ηλικιωμένοι, άτομα με νοητικές αναπηρίες, σύνδρομο Down και νόσο Πάρκινσον και γυναίκες με καρκίνο τού μαστού), μέσω της άσκησης. Πρόκειται για ένα εργαλείο εξελιγμένης τεχνολογίας, το οποίο συνδυάζει τις νοητικές ασκήσεις με σωματική δραστηριότητα, με τη χρήση παιχνιδιών σοβαρού σκοπού, μέσα από ειδικά διαμορφωμένες εφαρμογές. «Το σύστημα αυτό αποτελεί μια μη φαρμακευτική παρέμβαση πρόληψης της νοητικής έκπτωσης, είτε λόγω γήρατος είτε εξαιτίας της ψυχολογικής κατάστασης των συμμετεχόντων. Ο συνδυασμός φυσικής και νοητικής άσκησης μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης κάποιων παθήσεων και παρατείνει τον χρόνο τής ανεξάρτητης και αυτόνομης διαβίωσης», σημειώνει ο κ. Μπαμίδης, προσθέτοντας ότι το πρόγραμμα αξιοποιείται ήδη από περισσότερους από 35 φορείς περίθαλψης και αποκατάστασης ευπαθών ομάδων σε Ελλάδα και Κύπρο.

Επιπλέον, το πρότζεκτ «Thessaloniki Active & Healthy Ageing Living Lab» (Thess-AHALL) αποτελεί ένα δίκτυο συνεργαζόμενων δομών που δραστηριοποιούνται σε καινοτόμες μεθόδους πιλοτικών δοκιμών με γνώμονα τον χρήστη και με εστίαση στην ενεργό και υγιή γήρανση. Αποτελεί πιστοποιημένο μέλος τού Ευρωπαϊκού Δικτύου Ζωντανών Εργαστηρίων (ENoLL) και πλήθος ευρωπαϊκών φορέων. Ηγείται των «Ζωντανών Εργαστηρίων» τού ευρωπαϊκού δικτύου, που δραστηριοποιούνται στους τομείς τής υγείας και της ευζωίας, ενώ τον περασμένο Σεπτέμβριο φιλοξένησε στη Θεσσαλονίκη το ετήσιο συνέδριο του ENoLL, τα «Open Living Lab Days», μια άκρως επιτυχημένη διοργάνωση με περισσότερους από 450 συνέδρους από όλο τον κόσμο.

Μέσω της κοινότητας συνεργασίας και έρευνας για την ανεξάρτητη διαβίωση του εργαστηρίου δίνεται η ευκαιρία σε ανθρώπους ηλικίας 60 ετών και άνω, όπως επίσης και σε άλλες πληθυσμιακές ομάδες να συμμετέχουν ενεργά στις δράσεις του. Παράλληλα, μέσα από ανάγκες και προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ίδια τα μέλη της σχεδιάζονται λύσεις για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την ενίσχυση της αυτονομίας τους.

Επόμενο βήμα για το εργαστήριο, σύμφωνα με τον κ. Μπαμίδη, είναι η υλοποίηση του προγράμματος «LifeChamps», το οποίο αφορά την υποστήριξη ασθενών με καρκίνο ηλικίας άνω των 50 ετών, των φροντιστών τους και των επαγγελματιών υγείας. Στόχος του είναι ο ακριβής προσδιορισμός των παραγόντων που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής ασθενών και φροντιστών κατά τη διάρκεια της θεραπείας, αλλά και μετά, προτείνοντας εξατομικευμένες υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης (δηλαδή, παρακολούθηση συμπτωμάτων, θεραπεία και αποκατάσταση). Αυτό θα γίνει με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης (AI) και βέλτιστης οπτικοποίησης αναλυτικών αποτελεσμάτων, εκτελούμενων στο υπολογιστικό νέφος (cloud), αλλά και σε κινητές συσκευές: «Με την ολοκλήρωση της προσπάθειας αυτής σε τρία χρόνια, το ‘LifeChamps’ αναμένεται να αποτελεί σημείο αναφοράς σχετικά με την εφαρμογή τής ιατρικής ακριβείας στη γηριατρική ογκολογία», υπογραμμίζει ο κ. Μπαμίδης.

Το εργαστήριο συμμετέχει στην πρωτοβουλία τού «European Joint Research Centre» για το μέλλον των ευρωπαϊκών πόλεων, στοχεύοντας στην ενίσχυση του ρόλου των πολιτών στην έρευνα, μέσα από συμμετοχικές δράσεις και ενέργειες με τοπικούς φορείς.

Το Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής ιδρύθηκε το 1964 και είναι το πρώτο εργαστήριο με αντικείμενο την ιατρική φυσική που λειτούργησε ποτέ στη χώρα μας. Αποτελείται από περίπου 45 μεταπτυχιακούς, διδακτορικούς φοιτητές και ερευνητές, διοικητικό προσωπικό και τρία μέλη ΔΕΠ.

Από workshops επιμόρφωσης δημοσιογράφων μέχρι και εφαρμογή για smartphones και tablets, σε συνεργασία με τη Google, δημιουργεί το Εργαστήριο Ειρηνευτικής Δημοσιογραφίας τού ΑΠΘ, με στόχο την αλλαγή τής νοοτροπίας παρουσίασης και πρόσληψης των ειδήσεων. Στόχος τής ομάδας είναι να αποδομηθεί το μοντέλο που επικρατεί σήμερα στον χώρο τής δημοσιογραφίας και που, σύμφωνα με τα μέλη της, πρεσβεύει ότι ο δημοσιογράφος δεν χρειάζεται να βγει από το γραφείο του για να καλύψει ένα γεγονός, αλλά αρκεί, διαβάζοντας διαφορετικές πηγές, να συνθέτει πληροφορίες και να καταγράφει τα γεγονότα. Παράλληλα, επιθυμούν να αλλάξει η λογική που θέλει στις διενέξεις ή στις συγκρούσεις να δίδεται φωνή μόνο στους πρωταγωνιστές ή στην πλευρά που μας αρέσει, διεκδικώντας να γίνονται αναφορές και στα άτομα που δεν είναι πρωταγωνιστές, που πλήττονται από την κρίση και που έχουν κάτι να πουν για την ειρηνική επίλυση των διαφορών. Επιπλέον στόχος είναι και η ενημέρωση επαγγελματιών και κοινού σχετικά με τις ψευδείς ειδήσεις, εκπαιδεύοντάς τους ώστε να τις αναγνωρίζουν και να τις αποφεύγουν.

Κάθε χρόνο το εργαστήριο διοργανώνει το «Thessaloniki International Media Summer Academy», μια διεθνή θερινή ακαδημία που συγκεντρώνει 40 άτομα από 15 χώρες όλου του κόσμου. Σήμερα, στο «Thessaloniki International Media Summer Academy» συμμετέχουν οργανισμοί όπως η Deutsche Welle, το Πανεπιστήμιο του Πεκίνου, το Πανεπιστήμιο «Temple» τής Αμερικής και το Πανεπιστήμιο «Hallym» τής Νότιας Κορέας. «Το δίκτυο έχει διευρυνθεί – πλέον συμμετέχουν οργανισμοί και πανεπιστήμια απ’ όλον τον κόσμο, κάτι που δείχνει τη δυναμική του. Ταυτόχρονα, έχει αναγνωριστεί ως μέρος τού δημοσιογραφικού προγράμματος σπουδών τού Πανεπιστημίου «Temple», κάτι που είναι πάρα πολύ δύσκολο να γίνει», αναφέρει, μιλώντας στη «Citymag», ο ένας εκ των επικεφαλής τού εργαστηρίου, επίκουρος καθηγητής τού Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ τού ΑΠΘ Νίκος Παναγιώτου.

Το 2019 ξεκίνησε και το σχολείο για πολεμικούς ανταποκριτές «Journalists’ Field Safety», από κοινού με το Πολυεθνικό Κέντρο Εκπαίδευσης Επιχειρήσεων Υποστήριξης της Ειρήνης (ΠΚΕΕΥΕ). Πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στο Κιλκίς, ενώ στόχος είναι να διεξάγεται κάθε χρόνο. Παράλληλα, το εργαστήριο έχει διοργανώσει πολλά workshops με στόχο την επιμόρφωση των δημοσιογράφων και την ενίσχυση του έργου τους. Πρόκειται για μιαν ανάγκη που καλείται να καλύψει το Εργαστήριο, καθώς σήμερα παρατηρείται αδυναμία τού δημοσιογραφικού κόσμου και των δημοσιογραφικών οργανισμών να εξεύρουν τους απαραίτητους πόρους για την επιμόρφωση των επαγγελματιών τής ενημέρωσης.

«Η σπουδαιότητα ύπαρξης των workshops σχετίζεται με δύο ανάγκες: πρώτον, οι ειδήσεις σε όλον τον κόσμο έχουν μιαν υπεραπλουστευμένη οπτική ως προς τις ρίζες και την επίλυση των σημερινών προβλημάτων. Και δεύτερον, το πώς θα μπορούσαν όλες οι εξελίξεις των τελευταίων 30 χρόνων σε επίπεδο τεχνολογιών, ενημέρωσης και πληροφόρησης να χρησιμοποιηθούν με στόχο να ενισχύσουν το έργο τού δημοσιογράφου. Υπάρχει ανάγκη επιμόρφωσης των επαγγελματιών τού χώρου – και αυτήν καλύπτουμε. Αν θέλεις να είσαι ουσιαστικός, οφείλεις να εξελίσσεσαι, αλλιώς μπορείς να παραμείνεις στο copy-paste», εξηγεί ο έτερος επικεφαλής τού εργαστηρίου, καθηγητής Χρήστος Φραγκονικολόπουλος.

Προς αυτήν την κατεύθυνση κινείται και η δημιουργία στη Θεσσαλονίκη τού Κέντρου Έρευνας και Καινοτομίας Νοτιοανατολικής Ευρώπης στην Ψηφιακή Επικοινωνία. Το κέντρο υποστηρίζεται από το Facebook και το «Atlantic Council», ενώ σκοπός τής συνεργασίας είναι η ενίσχυση του τομέα τής ψηφιακής επικοινωνίας, είτε μέσω έρευνας είτε μέσω training είτε μέσω της καινοτομίας.

Σημαντικό βήμα για το εργαστήριο ήταν και η διεξαγωγή τής καμπάνιας κινητοποίησης της νέας γενιάς για τις εκλογές τού Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το 2019. Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιήθηκε και εκπαιδευτική επίσκεψη στο εργαστήριο του Center for Strategic & International Studies (CSIS), στην Ουάσιγκτον των ΗΠΑ, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Προϊόν αυτής της επίσκεψης ήταν η μελέτη σχετικά με την παραπληροφόρηση και τις εκλογές τού Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Το εργαστήριο δημιουργήθηκε το 2012. Την ομάδα απαρτίζουν επιστημονικοί συνεργάτες και φοιτητές τού Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ, κυρίως από τα μεταπτυχιακά προγράμματά του. Στα μελλοντικά σχέδια περιλαμβάνεται η περαιτέρω ανάπτυξη εφαρμογής που σχεδίασε το εργαστήριο, σε συνεργασία με τη Google, για smartphones και tablets σχετικά με το νέο περιβάλλον ειδήσεων και το πώς μπορεί να διευκολυνθεί ο χρήστης, ώστε να έχει καλύτερη πρόσβαση σ’ αυτές. Τέλος, σύντομα αναμένεται να διοργανωθεί και workshop σε συνεργασία με το Ίδρυμα Μποδοσάκη σχετικά με την ενίσχυση της ερευνητικής δημοσιογραφίας.

Ιδιαίτερα περήφανος για τις πολλές ερευνητικές ομάδες που δραστηριοποιούνται σε πληθώρα τομέων στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης δηλώνει, μιλώντας στη «Citymag», ο πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καθηγητής Νικόλαος Γ. Παπαϊωάννου, σημειώνοντας ότι οι πρυτανικές αρχές τού ιδρύματος στηρίζουν πάντοτε και με όλα τα διαθέσιμα και δυνατά μέσα τούς φοιτητές του.

«Οι ομάδες αυτές παράγουν αξιόλογο έργο, το οποίο ξεπερνά τα όρια του πανεπιστημίου, αλλά και της ίδιας τής χώρας, καθώς οι φοιτητές μας συμμετέχουν σε διεθνείς διαγωνισμούς. Μάλιστα, διακρίνονται, κερδίζοντας σημαντικά βραβεία ανάμεσα σε πολυπληθείς συμμετοχές από μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού – π.χ., η «iGEM Thessaloniki», η «Aristurtle», η «Aristotle Racing Team» και άλλες», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Παπαϊωάννου. «Αυτό δείχνει ότι οι φοιτητές μας δεν επαναπαύονται, αλλά διαλέγουν τον δρόμο τής συνεχούς μάθησης και του διαρκούς αγώνα, θυσιάζοντας τον προσωπικό τους χρόνο, στοχεύοντας όλο και υψηλότερα. Η θέληση και ο ζήλος που δείχνουν για την έρευνα θα τους καταστήσουν τους επιστήμονες του αύριο, που χρειάζονται το πανεπιστήμιο, η κοινωνία, η χώρα μας».

Σύμφωνα με τον κ. Παπαϊωάννου, το πανεπιστήμιο αποδεικνύει συνεχώς τη δυναμική και την εξωστρέφειά του: «Οι φοιτητές των ερευνητικών ομάδων τού πανεπιστημίου μας αποτελούν τους καλύτερους πρεσβευτές –μαζί με τους καθηγητές μας– της διεθνούς ακτινοβολίας τού Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης», τονίζει ο πρύτανης, συμπληρώνοντας ότι το υψηλό επίπεδο σπουδών που τους παρέχει το Αριστοτέλειο αποτελεί βασικό εφόδιο των φοιτητών για τη συμμετοχή τους σε διεθνείς διαγωνισμούς με πολύ μεγάλες απαιτήσεις, αλλά και εχέγγυο των διακρίσεων που κερδίζουν.

Αναφερόμενος στους πόρους που διατίθενται για την χρηματοδότηση αυτών των ομάδων, ο πρύτανης του ΑΠΘ σημειώνει ότι, δεδομένων των περιορισμένων μέσων από τη μία και των μεγάλων αναγκών τού πανεπιστημίου από την άλλη, οι πρυτανικές αρχές καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την εξασφάλιση των απαραίτητων χρημάτων, ώστε να βοηθήσουν τους φοιτητές και να ενισχύσουν το ερευνητικό τους έργο. «Μέσω του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) του ΑΠΘ, το πανεπιστήμιό μας ενισχύει την έρευνα και τη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για καινοτομία, στο οποίο οι ερευνητικές ομάδες μπορούν να αναπτύξουν τις δραστηριότητές τους. Το ποσό που διατίθεται αλλάζει σύμφωνα με τα διαθέσιμα του ΕΛΚΕ, όμως σε κάθε περίπτωση βαίνει αυξανόμενο κάθε χρόνο», εξηγεί ο κ. Παπαϊωάννου.

Παράλληλα, υπογραμμίζει ότι οι πρυτανικές αρχές τού Αριστοτελείου βρίσκονται πάντα δίπλα στις προσπάθειες των φοιτητών που έχουν στόχο την πρόοδο, την προαγωγή τής έρευνας και την προσφορά των αποτελεσμάτων της στο κοινωνικό σύνολο: «Στηρίζουμε με όλα τα διαθέσιμα μέσα τους φοιτητές μας, τόσο με το ανθρώπινο δυναμικό τού πανεπιστημίου, που βρίσκεται πάντα δίπλα τους, αρωγός σε κάθε τους προσπάθεια, όσο και με τις υποδομές που διαθέτει το Αριστοτέλειο. Είμαστε συμπαραστάτες σε κάθε τους βήμα, έτσι ώστε η έρευνά τους να προοδεύει διαρκώς και να μπορέσει να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Με το ειδικό Γραφείο Μεταφοράς Τεχνολογίας συμβάλλουμε και στην άμεση προώθηση νέων επιστημόνων στην αγορά εργασίας, προσπαθώντας να κάνουμε πράξη το ‘brain gain’», καταλήγει.