Το ταξίδι στον χρόνο είναι κάτι που οι περισσότεροι θα θέλαμε να μπορούμε να κάνουμε, δυστυχώς όμως, μέχρι στιγμής, είναι αδύνατο — και αμφιβάλουμε αν θα καταστεί ποτέ εφικτό.
Οι Θεσσαλονικείς πάντως μπορούν να κάνουν ένα ταξίδι στην πόλη τού χθες, χωρίς να φύγουν από το παρόν. Το μόνο που χρειάζεται είναι να ανεβούν ώς το Τσινάρι. «Τσινάρι» ονομάζεται η περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα στην οδό Ολυμπιάδος και στα δυτικά βυζαντινά τείχη, στη βορειοδυτική πλευρά τής τρίτης δημοτικής ενότητας Θεσσαλονίκης. Παρότι βρίσκεται πολύ κοντά στο πολύβουο κέντρο της, καταφέρνει να έχει την ησυχία (και τη ζωή) μιας επαρχιακής πόλης.
Από τους Οθωμανούς στους πρόσφυγες
Γρήγορο μάθημα για τους επισκέπτες και τους φοιτητές (που θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη βαρύτητα στο κείμενο, επειδή τους αφορά). Η τουρκική λέξη «çinar» αποδίδεται στα Ελληνικά ως «πλατάνι». H ονομασία τής περιοχής, που δόθηκε επί τουρκοκρατίας, δεν είναι τυχαία, αφού λέγεται πως κάποτε ήταν πράγματι γεμάτη από πλατάνια. Σήμερα είναι, δυστυχώς, πολύ λίγα στον αριθμό. Την εποχή εκείνη, στο Τσινάρι ζούσαν κυρίως μουσουλμανικές οικογένειες της πόλης, αλλά και αρκετοί Ντονμέδες (εξισλαμισμένοι Εβραίοι). Μάλιστα, ακόμη και σήμερα μπορούν να εντοπιστούν στοιχεία από εκείνη την περίοδο, όπως για παράδειγμα διάφορες οθωμανικές κρήνες.
Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΓΛΙΤΩΣΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΟΥ 1917, ΠΟΥ ΚΑΤΕΚΑΨΕ ΣΧΕΔΟΝ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, ΠΑΡΟΤΙ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΑΠΟ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΞΕΚΙΝΗΣΕ, ΣΤΗΝ ΟΔΟ ΟΛΥΜΠΙΑΔΟΣ. ΕΥΤΥΧΩΣ ΓΙΑ ΤΟ ΤΣΙΝΑΡΙ (ΚΑΙ ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΠΟΛΗ), ΟΙ ΑΝΕΜΟΙ ΠΟΥ ΦΥΣΟΥΣΑΝ ΕΣΤΕΙΛΑΝ ΤΙΣ ΦΛΟΓΕΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ. ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ, Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΤΟΙΚΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΠΟΥ ΕΦΤΑΣΑΝ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΠΟ ΤΙΣ ΧΑΜΕΝΕΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΠΟΥ ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕ.
Η περιοχή γλίτωσε από την καταστροφική πυρκαγιά τού 1917, που κατέκαψε σχεδόν ολόκληρο το κέντρο τής Θεσσαλονίκης, παρότι βρισκόταν εξαιρετικά κοντά στο σημείο από το οποίο ξεκίνησε, στην οδό Ολυμπιάδος. Ευτυχώς για το Τσινάρι (και δυστυχώς για την υπόλοιπη πόλη), οι άνεμοι που φυσούσαν έστειλαν τις φλόγες προς την πλευρά τής θάλασσας.
Αμέσως μετά τη μικρασιατική καταστροφή, η περιοχή κατοικήθηκε από πρόσφυγες που έφτασαν στη Θεσσαλονίκη από τις χαμένες πατρίδες, αλλά και στο πλαίσιο της ανταλλαγής πληθυσμών που επακολούθησε.
Εικόνα από το χθες
Το λιγότερο που θα μπορούσε να πει κάποιος για το Τσινάρι είναι ότι είναι εξαιρετικά γραφικό: πολυάριθμα χαμηλά, κεραμοσκεπή σπιτάκια που ξέμειναν από το παρελθόν, λιθόστρωτα καλντερίμια (τα οποία αποτελούν κυριολεκτικά μαρτύριο για τα οχήματα που διέρχονται από αυτά – οι ταξιτζήδες τα αποφεύγουν όπως ο διάβολος το λιβάνι) και, φυσικά, γιαγιάδες και… γατάκια, για να φωτογραφίσεις και να ανεβάσεις στο Instagram.
Αναφέραμε νωρίτερα τους φοιτητές — και όχι τυχαία: η περιοχή είναι ιδιαίτερα αγαπητή στη νεολαία, καθώς προσφέρει πληθώρα ενοικιαζόμενων δωματίων και διαμερισμάτων σε χαμηλές τιμές, αλλά και εξαιρετικά γραφικά μπαράκια για… low budget θαμώνες. Βλέπετε, το Τσινάρι είναι μία από τις πρώτες περιοχές που θα επισκεφθεί ο φοιτητής για να διασκεδάσει (μετά τα μαγαζάκια που υπάρχουν πέριξ της Ροτόντας και πριν αρχίσει να κατηφορίζει προς τη θάλασσα).
Κομμάτι ιστορίας
Σήμα κατατεθέν τής περιοχής είναι το «Τσινάρι», το φερώνυμο καφενείο-μεζεδοπωλείο που άνοιξε τις πόρτες του το 1885. Ξεκίνησε τη λειτουργία του ως καφενές, επί τουρκοκρατίας (με μουσουλμάνους ιδιοκτήτες), στο πέρασμα των ετών ωστόσο πήρε τη σημερινή του μορφή (ως ουζερί).
Βρίσκεται στη συμβολή των οδών Κλειούς και Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου και αξίζει (τουλάχιστον) μία επίσκεψη, έστω και απλώς για να το δείτε. Θα το αναγνωρίσετε αμέσως από το χρώμα με το οποίο είναι βαμμένο το εξωτερικό του, αλλά και, φυσικά, από το γέρικο πλατάνι που βρίσκεται στην αυλή του (λέγεται μάλιστα ότι χάρη σ’ αυτό παρέμεινε σε χρήση η τουρκική ονομασία τής περιοχής). Το εσωτερικό του είναι ένας μικρός, γραφικός χώρος. Εντύπωση θα σας προκαλέσει το σανιδένιο ταβάνι (σε γαλάζιο χρώμα) με τους ανεμιστήρες οροφής, ενώ οι τοίχοι είναι καλυμμένοι με γκραβούρες, φωτογραφίες και καθρέφτες. Καθίστε στα παραδοσιακά τραπέζια με τις ξύλινες καφέ καρέκλες και δοκιμάστε από τσιγεροσαρμάδες και ντολμαδάκια μέχρι σουτζουκάκια και τηγανιές.
Συμβουλή μας είναι να περπατήσετε οπωσδήποτε στην περιοχή και να «χαθείτε» για λίγο στα σοκάκια (μόνο μην το παρακάνετε, επειδή οι ανηφόρες είναι δύσκολες). Και μία συμβουλή προς τις κυρίες: μη διανοηθείτε να φορέσετε τακούνια, θα μαρτυρήσετε. Ένα φλατ παπούτσι ή ένα σταράκι είναι το καταλληλότερο υπόδημα.
