Πότε θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα που γνωρίζαμε; Μας αφήνει έστω και ένα καλό η περιπέτεια της πανδημίας; Η Citymag ρωτά 44+1 Θεσσαλονικείς από τους χώρους της πολιτικής, του επιχειρείν, του πολιτισμού, της εκπαίδευσης και της κοινωνίας των πολιτών, ζητώντας τις δικές τους απαντήσεις.
01
Τώρα, που η επόμενη ημέρα τής πανδημίας βρίσκεται πιο κοντά μας, πόσο γρήγορα βλέπετε να επανερχόμαστε σε αυτό που είχαμε συνηθίσει ως κανονικότητα; Από τι θα εξαρτηθεί το πόσο γρήγορα θα επανέλθουμε στις ζωές μας, όπως τις γνωρίζαμε;
Η επαναφορά θα εξαρτηθεί από τα επιδημιολογικά στοιχεία και τις ανάγκες τής οικονομίας – εκτιμώ ότι η διαδικασία θα απαιτήσει τουλάχιστον έναν χρόνο. Το ερώτημα όμως είναι τι εννοούμε με τον όρο «κανονικότητα». Κατά μία έννοια, θα επιστρέψουμε σε μια «νέα» κανονικότητα. Η πανδημία ανέδειξε τις αδυναμίες των κοινωνιών μας και την ανεπάρκεια των συστημάτων υγείας, αλλά, αν μη τι άλλο, μας οδήγησε σε ενδοσκόπηση και προβληματισμό. Η κοινωνία αντέδρασε ορισμένες φορές με υπομονή και κάποιες άλλες με αμφισβήτηση που έφτανε στην ανευθυνότητα. Σήμερα, λοιπόν, καλούμαστε να επανεξετάσουμε την κανονικότητα, να επαναπροσδιορίσουμε τις προτεραιότητές μας, τη σχέση μας με το περιβάλλον και τη φύση, συνεκτιμώντας τις τεχνολογικές εξελίξεις, την 4ηΒιομηχανική Επανάσταση και την επιστημονική πρόοδο. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την επιτυχία τής επιστημονικής κοινότητας, που κλήθηκε να δώσει άμεσες λύσεις και κατάφερε σε μόλις έναν χρόνο να αναπτύξει το εμβόλιο.
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, ήταν πολύ θετικό –και παράδοξο σε έναν βαθμό– ότι στο επίκεντρο των παγκόσμιων συζητήσεων βρέθηκαν οι προτεραιότητες των πολιτικών συστημάτων, η βιώσιμη ανάπτυξη, η προστασία τού περιβάλλοντος και η κλιματική αλλαγή. Κάποιες κοινωνίες εκμηδένισαν την ιδιωτικότητα για να ελέγξουν την πανδημία, ενώ σε άλλες επικράτησε η λογική τής προστασίας της. Είναι κι αυτό ένα κρίσιμο ερώτημα: ποια στοιχεία τής προσωπικής μας ζωής θα είναι αντικείμενο ελέγχου και ποια θα τεθούν εκτός.
Οι τάσεις, επίσης, καταγράφουν ότι οι ηγεσίες μεγάλων οργανισμών, κοινωνικών επιχειρήσεων και πολιτικών σχηματισμών αναζητούν τις διαδρομές για μια πιο ισορροπημένη και δίκαιη κοινωνία.
Πάντως, είναι εντυπωσιακό ότι για πρώτη φορά στην ιστορία μας επικρατεί ένας παγκόσμιος προβληματισμός για τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε ως κοινωνία, με δεδομένο ότι δεν έχουμε και πολλά χρονικά περιθώρια όσον αφορά στην κλιματική αλλαγή. Ό,τι γίνει θα πρέπει να γίνει μέσα σ’ αυτόν τον αιώνα. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε επειγόντως ένα restart.
02
Υπάρχει κάτι από αυτά που άλλαξαν στη ζωή μας στη διάρκεια της πανδημίας που θα άξιζε, ίσως, να κρατήσουμε; Κάποιο μάθημα που πήραμε; Κάποιες συνήθειες που χρειάστηκε να αλλάξουμε;
Η μεγαλύτερη αλλαγή είναι η εξοικείωση του μέσου ανθρώπου με την τεχνολογία, μια εξοικείωση που θα χρειαζόταν πιθανόν 10 χρόνια για να επιτευχθεί.
Ένας τομέας όπου θα δούμε αλλαγές είναι η τηλεργασία. Έγινε αντιληπτό ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η παραγωγικότητα παραμένει υψηλή και, συνεπώς, η έμφαση θα πρέπει να είναι στη βελτίωση της ποιότητας ζωής τού εργαζόμενου. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να προσμετρήσουμε την αρνητική επίπτωση που έχει η απομάκρυνση από τον φυσικό χώρο τής εργασίας και η απουσία διαπροσωπικής επαφής.
Στα θετικά τής περιόδου εντάσσεται σε ορισμένες περιπτώσεις και η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, με την καθιέρωση ηλεκτρονικών υπηρεσιών φιλικών προς τους πολίτες. Είναι πιθανόν η Πολιτεία να επιταχύνει αυτήν τη διαδικασία, που εκτιμήθηκε ιδιαίτερα. Μια άλλη τάση που δείχνουν οι παγκόσμιες έρευνες είναι η μείωση των επαγγελματικών ταξιδιών, στη λογική τού εξορθολογισμού των μετακινήσεων, αφού αποτυπώθηκε ότι η ηλεκτρονική επικοινωνία για επαγγελματικούς σκοπούς σε αρκετές περιπτώσεις λειτουργεί καλά. Τέλος, έχει ενδιαφέρον να δούμε αν θα υπάρξουν αλλαγές στις καταναλωτικές μας συνήθειες και στην καθημερινότητά μας. Η άσκηση και η επαφή με τη φύση θα μπορούσαν να ενισχυθούν.
Η εκπαίδευση επίσης πήρε πολλά και ενδιαφέροντα «μαθήματα». Το διδακτικό προσωπικό εξοικειώθηκε πολύ γρήγορα με την τηλεκπαίδευση, κάτι που ήταν εξ ορισμού πολύ δύσκολο να γίνει υπό κανονικές συνθήκες. Καθώς πιστεύουμε ότι η τηλεκπαίδευση θα είναι με κάποια μορφή παρούσα και στην επόμενη ημέρα, πρέπει να αποφασίσουμε κάθε πότε θα την εφαρμόζουμε, ποιους θα αφορά και πώς μπορεί να ωφελήσει, ώστε να μην επιβαρύνει τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς. Πιστεύω ότι πολλές υπηρεσίες θα συνεχίσουν να παρέχονται ψηφιακά, όπως είναι οι συναντήσεις γονέων και καθηγητών μέσω διαδικτυακών πλατφορμών. Είδαμε επίσης ότι διάφορα εκπαιδευτικά ιδρύματα, μεταξύ αυτών και το Κολλέγιο Ανατόλια, προσέφεραν στην κοινότητά τους και άλλες υπηρεσίες για τη σωματική και ψυχική ευεξία, τη συμβουλευτική γονέων και παιδιών. Αυτές οι υπηρεσίες, πιστεύω, θα διευρυνθούν σταδιακά.
Η ροπή προς τις σπουδές STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) θα συνεχίσει να είναι ισχυρή, ωστόσο η εκπαίδευση πρέπει να γίνει πιο διαθεματική, δίνοντας έμφαση και στις ανθρωπιστικές επιστήμες και στο στοιχείο τής ηθικής, ώστε να προετοιμάσει καλύτερα την κοινωνία για τις αλλαγές που φέρνει η νέα εποχή.
Η πανδημία μάς αποκάλυψε πόσο εκτεθειμένοι και ευάλωτοι είμαστε. Έγινε φανερό ότι η εκπαίδευση έχει έναν ιδιαίτερο ρόλο. Πρέπει συστηματικά να στηρίξει, να ευαισθητοποιήσει και να προετοιμάσει τους αυριανούς πολίτες γι’ αυτές τις αλλαγές και να τους εμφυσήσει το όραμα –την ανάγκη, θα έλεγα– για μια αειφόρο ανάπτυξη και μια πιο δίκαιη κοινωνία.
