Πότε θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα που γνωρίζαμε; Μας αφήνει έστω και ένα καλό η περιπέτεια της πανδημίας; Η Citymag ρωτά 44+1 Θεσσαλονικείς από τους χώρους της πολιτικής, του επιχειρείν, του πολιτισμού, της εκπαίδευσης και της κοινωνίας των πολιτών, ζητώντας τις δικές τους απαντήσεις.

01

Τώρα, που η επόμενη ημέρα τής πανδημίας βρίσκεται πιο κοντά μας, πόσο γρήγορα βλέπετε να επανερχόμαστε σε αυτό που είχαμε συνηθίσει ως κανονικότητα; Από τι θα εξαρτηθεί το πόσο γρήγορα θα επανέλθουμε στις ζωές μας, όπως τις γνωρίζαμε;

Η ζωή μας άλλαζε με αδιανόητα γρήγορους ρυθμούς – τόσο γρήγορους, που δεν είχαμε τον χρόνο να τους αντιληφθούμε. Η παύση τού χρόνου μάς έδωσε την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε πώς ταξιδεύαμε, πώς διασκεδάζαμε, πώς εργαζόμασταν, πώς ζούσαμε. Το 1976, ως φοιτητής, χρειαζόμουν 55 ώρες για να φτάσω στην Τουλούζη, χρησιμοποιώντας πολλά μέσα μεταφοράς. Θυμάμαι να είμαι μέσα στο τρένο –όταν ταξίδευα μόνο με τρένο– πάνω από δύο ολόκληρες ημέρες, να βλέπω ανθρώπους να ανεβαίνουν και να κατεβαίνουν κι εγώ μέσα, να συνεχίζω. Γράφαμε γράμματα και στέλναμε κάρτες, μιλούσαμε από τα καρτοτηλέφωνα σπάνια, αναζητούσαμε τρόπους οι κλήσεις να μη χρεώνονται (επειδή τα κέρματα έπεφταν με ασύλληπτη ταχύτητα), όταν έφτανε εφημερίδα από την Ελλάδα τη μοιραζόμασταν, ταξιδεύαμε με πλοία για τα νησιά, κοιμόμασταν στο κατάστρωμα, ατέλειωτες ώρες ταξιδιού – στην Αιγιάλη τής Αμοργού το καράβι σε άφηνε ανοιχτά και μια βάρκα σε πήγαινε μέχρι το νησί. Όταν ήταν νύχτα, με έκπληξη διαπίστωνες ότι μισή ώρα μετά έσβηναν τα φώτα, μια γεννήτρια έδινε το φως. Αυτά τα γράφω εγώ, που έχω ζήσει μόνον 64 χρόνια. Τι θα έγραφε η μητέρα μου, που διανύει τα 102 και που έκανε το ταξίδι Ηράκλειο-Θεσσαλονίκη το 1948 με το «Καδιώ» (το όνομα του πλοίου), μαζί με ανθρώπους και εμπορεύματα, ένα ταξίδι που κράτησε μία ολόκληρη εβδομάδα;

Τώρα, που σταμάτησε ο χρόνος, έχουμε μια μεγάλη ευκαιρία: να αναλογιστούμε πού πάμε, ποια κανονικότητα θέλουμε – επειδή, αν βγούμε αλώβητοι, αν συνέλθουμε απ’ αυτήν τη σύγκρουση (με την Πόρσε τρακάραμε), θα πρέπει να βάλουμε ένα «στοπ» στις μεγάλες ταχύτητες. Ο κόσμος μας πρέπει να ανασάνει και μαζί του κι εμείς. Δεν είναι τυχαίο που η φύση, οι θάλασσες, οι αγροί περνούν τον μήνα τού μέλιτος. Μήπως δεν πρέπει να επανέλθουμε στις ζωές μας, όπως τις γνωρίζαμε;

02

Υπάρχει κάτι από αυτά που άλλαξαν στη ζωή μας στη διάρκεια της πανδημίας που θα άξιζε, ίσως, να κρατήσουμε; Κάποιο μάθημα που πήραμε; Κάποιες συνήθειες που χρειάστηκε να αλλάξουμε;

Η πανδημία μάς δίδαξε ότι τα πάντα δεν είναι δυνατά, ότι υπάρχουν όρια. Μας προσγείωσε ανώμαλα. Μας είπε «Μένουμε Σπίτι» και αυτό σήμαινε πολλά – ποιο είναι το σπίτι; Μπορούμε να μείνουμε σπίτι; Πόσο μπορούμε να μείνουμε σπίτι χωρίς να ξεφύγουμε; Μας είπε «δεν έχει καφέ και εστιατόρια», ενώ εμείς γενικά ήμασταν του καφέ και του έτοιμου φαγητού. Πέσαμε με τα μούτρα στα ντελίβερι – μέχρι και τον καφέ ντελιβερίσαμε! Μας είπε «βόλτα μόνο σε ανοιχτούς χώρους» – πού να μας χωρέσει μια Νέα Παραλία; Στριμωχτήκαμε, δυσανασχετήσαμε, εξεγερθήκαμε… Οι πόλεις μας είναι αφιλόξενες, έχουν ελάχιστους δημόσιους χώρους και ακόμη πιο λίγο πράσινο. Αυτό το λίγο πράσινο συστηματικά καρατομείται από τις αρμόδιες υπηρεσίες, που εκτελούν διαταγές υμών των ιδίων, δεν αντιστέκονται πια. Εμείς που μιλάμε για πράσινο, εμείς που διεκδικούμε πράσινο, εμείς οι ίδιοι δεν το θέλουμε στις αυλές μας, δεν το θέλουμε μπροστά στο σπίτι μας, δεν θέλουμε τα φύλλα του ούτε τα πουλιά του. Εμείς κόψαμε τα τελευταία δέντρα στους ακάλυπτους του κέντρου, χτίσαμε παντού για να κερδίσουμε ακόμη πιο πολλά, υπερεκμεταλλευτήκαμε τη γη μας, τον χώρο μας, την πόλη μας, την ύπαρξη μας.

Ένα αδιάκοπο σαφάρι εκμετάλλευσης – το κοινό καλό μακριά από εμάς. Μας αρέσουν τα διατηρητέα, φτάνει να μη μας ανήκουν. Μας αρέσει το πράσινο, τα άδεια οικόπεδα, φτάνει να μην είναι δικά μας! Μας ενοχλούν τα αυτοκίνητα, εκτός από το δικό μας. Εννοείται ότι θα βάλουμε λυτούς και δεμένους για να μην πάει το καμάρι μας στα σύνορα, να φτάσουμε γρηγορότερα στο ταμείο, να πάρουμε δίπλωμα χωρίς εξετάσεις, πάντοτε εις βάρος άλλων – τελικά, κάποιες φορές οι άλλοι είμαστε εμείς.

Δημιουργήσαμε πόλεις στενάχωρες, στριμωγμένες – δύσκολο να πάρεις ανάσα. Μια πόλη με 54 χιλιόμετρα παραλία έχει διαμορφώσει μόλις τα 3,5 χιλιόμετρα της Νέας Παραλίας. Την καπελώσαμε με τρεις ή τέσσερις επιπλέον ορόφους και, όταν κάποια παλιά κτίρια σώθηκαν από τη λαίλαπα της αντιπαροχής, ανακαλύψαμε τα πανωσηκώματα. Καπελώσαμε με όλους τους δυνατούς τρόπους τις ζωές μας, το οξυγόνο μας. Τώρα χρειαζόμαστε επειγόντως οξυγόνο. Ο δήμος μας ανακοινώνει ασφαλτοστρώσεις, η υπουργός μας ανακοινώνει μουσεία, η πλατεία Ελευθερίας πήγε φυλακή, απέκτησε λαμαρινένια δεσμά, και όλοι εμείς που τους ψηφίσαμε δυσανασχετούμε. Σε ποιον κόσμο θα περπατάμε, σε ποια πόλη θα θέλαμε να απολαύσουμε τη ζωή μας; Πολλά πρέπει να αλλάξουν για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να περπατάμε, να ανακαλύπτουμε την πόλη μας, να αναζητούμε τη φύση στις πόλεις μας, να αναπνεύσουμε καθαρό αέρα. Κάτι τελευταίο: σκεφτείτε να μην υπήρχε η θάλασσα, ο θησαυρός μας!