Φωτογραφία: Σάκης Γιούμπασης.
Η κατασκευή μουσικών οργάνων είναι αναμφισβήτητα μια τέχνη. Πώς αποφασίζει κάποιος να μάθει αυτήν την τέχνη;
Σε κάποιες περιπτώσεις αγαπάει τη μουσική και αποφασίζει να περάσει στην κατασκευή οργάνων. Σε κάποιες άλλες την κληρονομεί. Στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν σήμερα οργανοποιοί τρίτης και τέταρτης γενιάς, οι οποίοι ακολουθούν την τέχνη τού πατέρα τους. Ο δικός μου πατέρας ήταν ξυλουργός, οπότε ακολούθησα μια τέχνη κατά το ήμισυ. Όντας ήδη ξυλουργός, όταν «έμπλεξα» με τη μουσική μού γεννήθηκε το ενδιαφέρον για κατασκευή οργάνων. Θεώρησα ότι ήταν πιο κοντά σ’ αυτά που μου αρέσουν και που κατέχω, ώστε να περάσω σε αυτήν την τέχνη. Πήγα σε μια σχολή οργανοποιίας στην Καστοριά, πήρα τα πρώτα ερεθίσματα και προχώρησα πολύ γρήγορα σε σχέση με τους συμφοιτητές μου, επειδή ήξερα να δουλεύω το ξύλο ως υλικό.
Το γεγονός ότι γνωρίζατε πώς να παίζετε μουσική σάς βοήθησε και στη δουλειά σας;
Φυσικά. Όταν ξέρεις να παίζεις ένα όργανο, έχεις καλύτερη αντίληψη του τι θέλεις να φτιάξεις. Αυτό όμως δεν είναι ο κανόνας. Υπάρχουν οργανοποιοί που κληρονόμησαν την τέχνη χωρίς να ξέρουν πώς να παίζουν κάποιο όργανο. Φαντάζομαι ότι είναι πιο δύσκολο γι’ αυτούς να εκτιμήσουν ένα όργανο ή να βγάλουν ένα δικό τους ύφος πάνω σ’ αυτό.
«ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΘΕΛΩ ΝΑ ΔΑΙΜΟΝΟΠΟΙΗΣΩ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ, ΠΟΥ ΜΑΣ ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΤΕΡΑΣΤΙΕΣ ΕΥΚΟΛΙΕΣ, ΕΝΑ ΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΟ ΟΡΓΑΝΟ ΧΡΗΖΕΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗ. ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΝΑ ΦΤΙΑΧΝΕΙΣ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ ΕΝΑ-ΔΥΟ ΟΡΓΑΝΑ ΑΠ’ Ο,ΤΙ ΝΑ ΦΤΙΑΧΝΕΙΣ ΕΚΑΤΟ. ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΟΥ, ΤΟ ΠΡΟΣΕΧΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙΣ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΒΓΑΛΕΙ ΤΟΝ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ. ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΧΑΝΕΤΑΙ Η ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΡΑΚΙ».
Η οργανοποιία δεν είναι και η πλέον διαδεδομένη δουλειά στον πλανήτη… Πώς είναι ως δουλειά; Πέρασε κρίση;
Ως δουλειά έχει κι αυτή τα καλά και τα άσχημά της. Φυσικά και πέρασε κρίση. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα… Ο κόσμος δυσκολεύεται να πάει στην ταβέρνα. Έτσι, ο ταβερνιάρης δύσκολα θα βάλει ζωντανή μουσική. Αν δεν πάρει μεροκάματο ο μουσικός, δύσκολα θα φτιάξει το όργανό του ή θα αγοράσει καινούργιο. Μια αλυσίδα είναι όλα.
Πιστεύετε ότι, με τη δημιουργία βιομηχανικών οργάνων, χάνεται η χειροποίητη κατασκευή;
Χωρίς να θέλω να δαιμονοποιήσω την τεχνολογία και τα μηχανήματα, που μας προσφέρουν τεράστιες ευκολίες, ένα χειροποίητο όργανο χρήζει μεγαλύτερης προσοχής από τον κατασκευαστή. Είναι διαφορετικό να φτιάχνεις ταυτόχρονα ένα-δύο όργανα απ’ ό,τι να φτιάχνεις εκατό. Σε όλα τα στάδια της κατασκευής του, το προσέχεις και το παρακολουθείς, ώστε να βγάλει τον καλύτερο εαυτό του. Στη βιομηχανία χάνεται η φροντίδα και το μεράκι. Βέβαια, τα μηχανήματα μας έχουν λύσει τα χέρια – και, κάποιες φορές, μπορούν να κάνουν και καλύτερη δουλειά απ’ ό,τι μπορείς να κάνεις χειροποίητα.
«ΤΙΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ, ΠΟΥ ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΧΕΙ ΕΞΕΛΙΧΘΕΙ, ΜΠΟΡΕΙΣ ΠΛΕΟΝ ΝΑ ΒΡΕΙΣ ΞΥΛΑ ΑΠΟ ΤΡΟΠΙΚΑ ΜΕΡΗ, ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΣΕΣ ΝΑ ΤΑ ΒΡΕΙΣ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΑ. ΚΑΠΟΤΕ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΟΝΤΑΝ ΑΠΟ ΞΥΛΑ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΑΜΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ή ΣΤΙΣ ΓΕΙΤΟΝΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ, ΟΠΩΣ ΚΑΡΥΔΙΑ ΚΑΙ ΣΦΕΝΔΑΜΙΑ. ΠΛΕΟΝ, ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΒΡΕΙΣ ΞΥΛΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΙΑ, ΟΠΩΣ Η ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑ, Ο ΠΑΛΙΣΑΝΔΡΟΣ, ΤΟ ΠΑΝΤΟΥΚ, Ο ΕΒΕΝΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΝΑΜΠΟΥΚΟ. ΚΑΠΟΙΩΝ ΑΠΟ ΑΥΤΑ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΑΜΕ ΚΑΝ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΤΟΥΣ. ΤΩΡΑ ΤΑ ΕΧΟΥΜΕ ΣΤΗ ΔΙΑΘΕΣΗ ΜΑΣ».
Πόσος καιρός χρειάζεται για την κατασκευή ενός χειροποίητου οργάνου;
Αυτό εξαρτάται από τον τρόπο που δουλεύει καθένας. Αν κάποιος αποφασίσει να βγάζει παραγωγή, μπορεί να μειώσει δραματικά τον χρόνο. Εμένα, με τον τρόπο που εργάζομαι, μπορεί να μου πάρει κι έναν ολόκληρο μήνα για να τελειώσω ένα όργανο.
Φαντάζομαι ότι, πλέον, ο αγοραστής έχει περισσότερες επιλογές αγοράς σε σχέση με το παρελθόν – ας πούμε, σε ό,τι αφορά την ποικιλία των ξύλων…
Τις τελευταίες δεκαετίες, που το εμπόριο έχει εξελιχθεί, μπορείς πλέον να βρεις ξύλα από τροπικά μέρη, που δεν μπορούσες να τα βρεις παλαιότερα. Κάποτε τα όργανα κατασκευάζονταν από ξύλα που βρίσκαμε στην Ελλάδα ή στις γειτονικές χώρες, όπως καρυδιά και σφενδάμια. Πλέον, μπορείς να βρεις ξύλα από την Αφρική και την Ασία, όπως η τριανταφυλλιά, ο παλίσανδρος, το παντούκ, ο έβενος και το περναμπούκο. Κάποιων από αυτά δεν γνωρίζαμε καν την ύπαρξή τους. Τώρα τα έχουμε στη διάθεσή μας.
Σε ποια τιμή θα μπορούσε να φτάσει ένα χειροποίητο όργανο;
Την τιμή την ορίζει ο κατασκευαστής. Υπάρχουν κατασκευαστές που πουλάνε ένα όργανο για πολλές χιλιάδες ευρώ. Εξαρτάται πάντα από τον χώρο όπου είσαι. Στην κλασική μουσική –ειδικά αν μιλάμε για παλιά βιολιά– μπορείς να ζητήσεις 30.000 και 40.000 ευρώ. Στον δικό μου τον χώρο, μια μέση τιμή είναι τα 1.000 ευρώ, αλλά μπορεί να φτάσει και τα 4-5 χιλιάρικα.
…και μάλλον δεν είναι τα όργανα με τα οποία θα αρχίσει να μαθαίνει κιθάρα ένα παιδί…
Όχι. Όταν ένα παιδί αρχίσει να μαθαίνει μουσική, θα του αγοράσουν κάποιο οικονομικό όργανο. Δεν ξέρεις αν θα συνεχίσει. Υπάρχουν πολλοί μάστορες που φτιάχνουν μαθητικά-φασόν όργανα, σε χαμηλές τιμές. Όταν θα φτάσει όμως σε ένα επίπεδο που θα αυξηθούν οι δεξιότητές του και θα μπορεί να το εκτιμήσει, θα πάει και σ’ ένα χειροποίητο.
