Ξεκινώ τη συνέντευξή μας από το τέλος, δηλαδή από το μέλλον. Πώς σας ήρθε να ασχοληθείτε με την προόραση (foresight); Kαι, βασικά, τι είναι αυτό;
Η ασχολία μου με την προόραση ήταν σχεδόν φυσική εξέλιξη. Με ενδιέφερε πάντοτε να κοιτάω πέρα από το σήμερα, να εξαντλώ τη δημιουργικότητά μου και να κάνω διαφορετικά πράγματα. Έτσι λοιπόν, όταν με κάλεσαν σε μια συνάντηση για να στήσουμε τον κόμβο του Millennium Project στην Ελλάδα, ενθουσιάστηκα.
Η προόραση, η έρευνα του μέλλοντος, είναι ο επιστημονικός τομέας που μελετά τα διάφορα δυνατά μέλλοντα, δίνει τα εργαλεία για να αξιοποιηθεί αυτή η πληροφορία από τους οργανισμούς, ενώ, με ειδικά σχεδιασμένα συμμετοχικά εργαστήρια, παιχνίδια ή ακόμη και καλλιτεχνικές εκθέσεις, προσπαθεί να αλλάξει τον τρόπο σκέψης μας. Σκοπός είναι να προετοιμαζόμαστε και να διαμορφώνουμε το μέλλον μας αντί να το αφήνουμε απλώς να συμβεί.
Αυτήν τη διαδικασία που εφαρμόζετε μπορούμε να την ακολουθήσουμε και στην προσωπική μας ζωή; Να προβλέψουμε τα μελλούμενα;
Καταρχάς, να διευκρινίσω ότι δεν υπάρχει οποιαδήποτε επιστημονική μέθοδος που υπόσχεται ότι μπορεί να προβλέψει το μέλλον. Ακόμη και τον καιρό, του οποίου τον μηχανισμό γνωρίζουμε πλήρως, δεν μπορούμε να τον προβλέψουμε για διάστημα μεγαλύτερο από μερικές ημέρες. Πώς είναι δυνατόν, λοιπόν, να θεωρούμε ότι μπορούμε να προβλέψουμε τι θα συμβεί στο μέλλον;
Όμως, μπορούμε να γίνουμε ανθεκτικότεροι και σε προσωπικό επίπεδο! Χρησιμοποιούμε εργαλεία που βοηθούν να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας, να αντιλαμβανόμαστε και να αποδεχόμαστε τις αλλαγές, να τις αγκαλιάζουμε χωρίς φόβο και, τελικώς, να τις αξιοποιούμε προς όφελός μας.
Δεν είναι εύκολο. Είναι στη φύση μας να προτιμάμε τη σιγουριά και τη βεβαιότητα, αυτό όμως δεν υπάρχει. Είναι μια ουτοπία.
Και λοιπόν; Τι μας κρύβει το μέλλον; Από τους κλιματικούς πρόσφυγες μέχρι την αυτοματοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης, υποθέτω ότι οι αλλαγές που έρχονται είναι ώς έναν βαθμό απρόβλεπτες.
Το μέλλον αποτελεί πάντοτε μια περιπέτεια. Προσπαθούμε να προετοιμαστούμε, πάντοτε ωστόσο θα κρύβει εκπλήξεις. Στην πραγματικότητα, ουδείς γνωρίζει με ποιον ακριβώς τρόπο θα εξελιχθεί, μπορούμε όμως να κάνουμε υποθέσεις για μια σειρά από προκλήσεις. Οι κλιματικοί πρόσφυγες, η αυτοματοποίηση, η τεχνητή νοημοσύνη – όλα αυτά αποτελούν τεράστιες προκλήσεις, αλλά και ευκαιρίες.
Σήμερα όλοι μιλούν για την τεχνητή νοημοσύνη, αυτή όμως θα φέρει πολύ σύντομα εξίσου μεγάλες αλλαγές και σε άλλους τομείς, όπως η γενετική μηχανική. Την επόμενη δεκαετία περιμένω να δούμε πολλές νέες θεραπείες για ανίατες ασθένειες, μεταβολικές διαταραχές, νέα υβρίδια φυτών, την παραγωγή βιοκαυσίμων… Το μέλλον θα μοιάζει με επιστημονική φαντασία, αυτό είναι βέβαιο.
Έμαθα ότι, πρόσφατα, ήσασταν ο μόνος έλληνας ομιλητής στο ετήσιο συνέδριο του μέλλοντος στο Ντουμπάι, το οποίο μάλιστα πραγματοποιήθηκε στο πολύ εντυπωσιακό Μουσείο του Μέλλοντος. Τι είδατε εκεί; Τι φέρατε πίσω στις αποσκευές σας;
Tο Dubai Future Forum ήταν και φέτος μια απίστευτη εμπειρία. Φέρνω πίσω μαζί μου έμπνευση και ενθουσιασμό για το τι μπορεί να φέρει το αύριο. Νέες θεραπείες, βάσεις στη Σελήνη και εξόρυξη πολύτιμων ορυκτών στο διάστημα, αλλά και δυνατότητες για καλύτερη αξιοποίηση της ανθρώπινης δημιουργικότητας. Σε κάθε περίπτωση, το εμιράτο ήταν και μια ηχηρή υπενθύμιση ότι πρέπει να τρέξουμε γρηγορότερα στην Ελλάδα, να πειραματιστούμε, να μη φοβηθούμε να τα αλλάξουμε όλα πριν να είναι αργά.
Το Μουσείο του Μέλλοντος είναι απλώς μία από τις πρωτοβουλίες του Dubai Future Foundation, το οποίο υλοποιεί, επίσης, εκπαιδευτικά προγράμματα, «τρέχει» θερμοκοιτίδα για εξαιρετικά καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις, φέρνει την πρωτοπορία στο προσκήνιο και χτίζει τη μελλοντοστραφή σκέψη στους πολίτες του εμιράτου.
Από τότε που αναλάβατε το MOMus, το 2022, ο οργανισμός έχει αυξήσει την εξωστρέφεια και τις δράσεις του, πολλές από τις οποίες έχουν κοινωνικό πρόσημο, όπως πρόσφατα με τις «Αποδράσεις» στο Θεαγένειο. Πώς τα καταφέρατε; Τι είδους προκλήσεις αντιμετωπίσατε;
Το MOMus ήταν μια τεράστια πρόκληση, αλλά και μια υπέροχη ευκαιρία. Το αγάπησα με πάθος – είμαι πολύ τυχερός που βρίσκομαι σε έναν τέτοιο χώρο. Οι προκλήσεις είναι πολλές και σε προσωπικό επίπεδο – είναι πολύ εύκολο να συμβιβαστείς και να σε απορροφήσει το DNA ενός οργανισμού.
Λοιπόν… Ήταν εύκολο να ενισχύσουμε την εξωστρέφεια και τη σχέση με την κοινωνία, οι ιδέες υπήρχαν ήδη, όπως και οι άνθρωποι να τις υλοποιήσουν. Αυτό που έλειπε ήταν, νομίζω, μια ώθηση. Όταν ανέλαβα, συζητήσαμε το τρίπτυχο «προκλητικότητα – κοινωνία – μέλλον» και, στο πλαίσιο αυτό, ζήτησα να πειραματιζόμαστε με νέες πρωτοβουλίες, χωρίς να φοβόμαστε αν αποτύχουν. Το μουσείο οφείλει να φέρνει το τολμηρό, να προτείνει νέους δρόμους, να δίνει το πλαίσιο ώστε να δούμε τη ζωή μας, την πόλη, το μέλλον μας μέσα από μια διαφορετική οπτική γωνία.
«ΤΟ MOMUS ΗΤΑΝ ΜΙΑ ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΥΠΕΡΟΧΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ. ΤΟ ΑΓΑΠΗΣΑ ΜΕ ΠΑΘΟΣ – ΕΙΜΑΙ ΠΟΛΥ ΤΥΧΕΡΟΣ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΜΑΙ ΣΕ ΕΝΑΝ ΤΕΤΟΙΟ ΧΩΡΟ. ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΛΕΣ ΚΑΙ ΣΕ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ – ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΕΥΚΟΛΟ ΝΑ ΣΥΜΒΙΒΑΣΤΕΙΣ ΚΑΙ ΝΑ ΣΕ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΕΙ ΤΟ DNA ΕΝΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ».
Τι άλλο να περιμένουμε από το MOMus; Υπάρχει κάτι στα σκαριά;
Έχουμε πολλά σχέδια. Αυτά στα οποία θα μπορούσα να αναφερθώ είναι μια σειρά ειδικών δράσεων που θα ξεκινήσουν άμεσα και αφορούν ηλικιωμένους με προβλήματα όρασης, καθώς και το εμβληματικό πρόγραμμα πολιτιστικής συνταγογράφησης, που αφορά ανθρώπους με προβλήματα ψυχικής υγείας.
Παράλληλα, δουλεύουμε αθόρυβα τη διεθνή μας παρουσία. Τώρα είμαστε στη Μπιενάλε της Σαγκάης με 50 έργα της Συλλογής Κωστάκη. Ετοιμάζουμε μια τεράστια έκθεση στην Ισπανία, που θα ανοίξει τον Ιούνιο, και επεξεργαζόμαστε άλλες ιδέες συνεργασίας στην Κίνα και αλλού. Τέλος, ετοιμάζουμε μουσικές εκδηλώσεις, βελτιώνουμε τα πωλητήρια, προσπαθούμε να λειτουργήσουμε τα καφέ μας και σύντομα θα ανακοινώσουμε έναν στρατηγικό σχεδιασμό για την κλιματική κρίση.
Τι σας αρέσει να κάνετε στη Θεσσαλονίκη; Ποιες είναι οι αγαπημένες σας συνήθειες;
Αχ, η Θεσσαλονίκη! Όσο την αγαπάμε άλλο τόσο πληγωνόμαστε καθημερινά. Λοιπόν… Αν και είναι το κλασικό στερεότυπο της πόλης, λατρεύω τις χαλαρές βόλτες για καφέ ή για φαγητό. Όταν όμως έχω χρόνο, απολαμβάνω να προσπαθώ να ανακαλύπτω –κυρίως περπατώντας– όμορφους δρόμους, άγνωστα μέρη, περίεργα νέα μαγαζιά ή κουτούκια ξεχασμένα σε απόμερα στενά, τυροπιτάδικα με ταμπέλες του ‘70 ή σουβλατζίδικα με καλτ εμφάνιση. Όσο πιο περίεργο, άγνωστο και διαφορετικό τόσο το καλύτερο.
Καμιά φορά, το μόνο που χρειάζεται είναι να πάρουμε μία λάθος στροφή ή να αλλάξουμε λίγο τη συνηθισμένη διαδρομή μας, για να ανακαλύψουμε νέα μέρη. Με το που θα μπουν σε κάποια λίστα ή θα πάρουν κάποιο βραβείο, συνήθως χάνω το ενδιαφέρον μου και πρέπει να ανακαλύψω καινούργια. Πρόσφατα ξεκίνησα την αναζήτηση στις δυτικές συνοικίες.
Αν εκεί όπου κάνετε μπάνιο, στην Επανωμή, βρίσκατε ένα λυχνάρι στην άμμο, ποιες θα ήταν οι τρεις ευχές σας για τη Θεσσαλονίκη;
Στον Ποταμό, στην Επανωμή, κάνω ψυχοθεραπεία όλο τον χειμώνα – μόλις ξεμυτίσει ο ήλιος, προσπαθώ να βρω τρόπο να πάω να βουτήξω. Απόλυτη ηρεμία, ο χιονισμένος Όλυμπος απέναντι και η θάλασσα.
Τώρα, αν έβρισκα λυχνάρι, θα ζητούσα για τη Θεσσαλονίκη να γίνει η πόλη-ηγέτης στη βιώσιμη ανάπτυξη, να είναι ένας τόπος που θα ενώνει τους ανθρώπους και τις κουλτούρες, διατηρώντας την ιστορική της ταυτότητα, ενώ θα ήθελα και νέα, εμβληματικά μουσεία τέχνης.
«ΣΤΟΝ ΠΟΤΑΜΟ, ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΩΜΗ, ΚΑΝΩ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΟΛΟ ΤΟΝ ΧΕΙΜΩΝΑ – ΜΟΛΙΣ ΞΕΜΥΤΙΣΕΙ Ο ΗΛΙΟΣ, ΠΡΟΣΠΑΘΩ ΝΑ ΒΡΩ ΤΡΟΠΟ ΝΑ ΠΑΩ ΝΑ ΒΟΥΤΗΞΩ. ΑΠΟΛΥΤΗ ΗΡΕΜΙΑ, Ο ΧΙΟΝΙΣΜΕΝΟΣ ΟΛΥΜΠΟΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΚΑΙ Η ΘΑΛΑΣΣΑ».
Τελικώς, με τούτα και μ’ εκείνα, αστρολόγους συμβουλεύεστε; Μήπως πάτε σε χαρτορίχτρες;
Αστρολόγους; Χαρτορίχτρες; Όχι, δεν τα κάνω αυτά – και με ενοχλεί να φιλοξενούνται σε δημόσια μέσα. Ακουγα τα Χριστούγεννα στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΑ γνωστό αστρολόγο να αναλύει επί μία ώρα το μέλλον της χώρας και του πλανήτη. Με ενοχλεί να έχουμε αναλύσει τον μικροκόσμο, να έχουμε απαντήσει σε τόσα μυστικά του σύμπαντος, να έχουμε ταξιδέψει στο διάστημα και, την ίδια στιγμή, να δίνουμε ακόμη βήμα σε σαμάνους. Πιστεύω στην ορθή σκέψη, στο να δημιουργούμε το μέλλον μας με σκληρή δουλειά και προορατική σκέψη, όχι να το αφήνουμε στην τύχη.
