Πορτραίτα: Σάκης Γιούμπασης.
Ποιο ήταν το ερέθισμα που σας ώθησε στη συγγραφή τού «Ερωτευμένου Καίσαρα»;
Ξεκίνησα να γράφω αυτό το μυθιστόρημα, έχοντας στο μυαλό μου τα λόγια τού Γκιστάβ Φλομπέρ στον πρόλογο του έπους τής «Σαλαμπώ»: «Η πένα μου είχε στομώσει από όσα έβλεπα γύρω μου, που μου προξενούσαν φρίκη και συχνά αηδία». Δεν ένιωθα ακριβώς έτσι, ήθελα όμως κι εγώ να αποδράσω από το σήμερα, από την οικονομική κρίση, τη θλίψη, την πανδημία και την καραντίνα. Έτσι, παραβίασα την πόρτα τής λογικής και έγινα δραπέτης κατά φαντασίαν. Όχι για να επιστρέψω στον… προπατορικό παράδεισο, αλλά για να ταξιδέψω στο αγαπημένο μου Βυζάντιο.
Ο καρπός αυτής της πνευματικής «Οδύσσειας», ο «Ερωτευμένος Καίσαρ», είναι το πρώτο μιας μεταμοντέρνας σειράς ιπποτικών μυθιστορημάτων με καταιγιστική δράση και επίκεντρο το ύστερο Βυζάντιο, λίγο πριν από την πτώση τής Πόλης. Ένα αφήγημα που –πιστέψτε με, σύμφωνα με όσα έχω βρει στις έρευνες και στις εξερευνήσεις μου– δεν έχει σε τίποτα να ζηλέψει από την αγγλοσαξωνική αριστουργηματική συρραφή τού Τζορτζ Μάρτιν στο «Game of Thrones».
Η δράση εκτυλίσσεται σε δύο χρονικές περιόδους: την ύστερη βυζαντινή περίοδο και την Ελλάδα τού 2023. Πώς συνδέονται δύο τόσο διαφορετικές εποχές;
Υπάρχει μια μικρή ιστορία πίσω από την… ιστορία. Εν έτει 2019 και ενώ έγραφα για το έπος τής Σηλυβρίας (μια εντελώς άγνωστη μυθιστορία, λίγα χρόνια πριν από την άλωση), διάβασα για ένα κάλεσμα συγγραφέων από την Εθνική Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών και την οργάνωση πολιτισμού «Culture4all» με θέμα «Μόρια (σ.σ.: της Λέσβου), 2.500 χρόνια ιστορίας». Βρήκα συναρπαστική την ιδέα να κάνω «pause» σε αυτό που γράφω και να γράψω κάτι άλλο: για ένα νησί (τη Λέσβο) και έναν τόπο (τη Μόρια) που «πολιορκείται» από κύματα απελπισμένων προσφύγων και μεταναστών. Και να τη συνδέσω με τη συνέχεια της μυθιστορίας που ήδη δούλευα και κόντευα να ολοκληρώσω.
Πήρα την τρελή απόφαση να το γράψω – και το έγραψα μέσα σε τρεις μήνες! Προς έκπληξή μου, το μυθιστόρημα (παρότι το αρχικό κείμενο είχε ορισμένες ατέλειες και λάθη, που στη συνέχεια διορθώθηκαν) διακρίθηκε ανάμεσα σε συνολικά 50 συμμετοχές. Βραβεύτηκε φέτος, σε μια εκπληκτική εκδήλωση, παρουσία των τοπικών αρχών και εκατοντάδων βιβλιόφιλων, στο ρωμαϊκό υδραγωγείο τής Μόριας, στη Λέσβο. Η αποδοχή τού κόσμου μού πρόσφερε τεράστια συγκίνηση και πολύ μεγάλη χαρά.
«ΠΕΝΤΑΚΟΣΙΑ ΕΒΔΟΜΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ, ΕΧΟΥΜΕ ΧΡΕΟΣ ΧΩΡΙΣ ΦΟΒΟ, ΠΑΘΟΣ, ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΗ, ΕΘΝΟΛΑΤΡΕΙΑ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΜΙΣΕΛΛΗΝΙΣΜΟ ΝΑ ΑΓΑΠΗΣΟΥΜΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΙΜΑΣΤΕ. ΝΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΟΥΜΕ ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΝ, ΝΑ ΤΑ ΒΡΟΥΜΕ ΚΑΙ ΝΑ ΤΑ ΑΠΟΚΑΛΥΨΟΥΜΕ, ΕΠΕΙΔΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΑΥΤΑ, ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟ ΠΡΟΓΟΝΙΚΟ ΜΑΣ ΠΑΡΕΛΘΟΝ, ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΒΡΟΥΜΕ ΤΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΠΝΕΥΜΑ, ΝΑ ΜΑΘΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ, ΓΙΑ ΕΜΑΣ, ΓΙΑ ΤΑ ΤΑΛΕΝΤΑ, ΤΑ ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΤΑ ΛΑΘΗ ΜΑΣ, ΝΑ ΤΑ ΑΠΟΚΑΛΥΨΟΥΜΕ ΚΑΙ –ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ;– ΝΑ ΤΑ ‘ΘΕΡΑΠΕΥΣΟΥΜΕ’. ΝΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΟΥΜΕ ΟΣΑ ΜΑΣ ΤΥΡΑΝΝΟΥΝ, ΜΑΣ ΒΛΑΠΤΟΥΝ ΚΑΙ ΜΑΣ ΠΟΝΑΝΕ».
Παρότι μιλάμε για ένα μυθιστόρημα, μια ιστορία τής φαντασίας σας, πόσο δύσκολη ήταν η ορθή αποτύπωση μιας συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου, όπως αυτή στα τελευταία χρόνια τού Βυζαντίου; Χρειάστηκε να περάσετε αρκετές ώρες πάνω από ιστορικά βιβλία ή και στο διαδίκτυο;
Χρόνια; Δεκαετίες θα έλεγα καλύτερα… Από την εποχή που φοιτούσα στο Πάντειο πανεπιστήμιο. Λόγω καταγωγής, αλλά και πνευματικής παρόρμησης, ένιωθα από τότε περισσότερο Ρωμιός παρά Νεοέλληνας. Για τον λόγο αυτό, για τον «Αετό», εξάλλου, αγάπησα και αγαπώ τον ΠΑΟΚ.
Άρχισα να μελετάω και να συλλέγω οτιδήποτε είχε σχέση με την ύστερη περίοδο της αυτοκρατορίας, την περίοδο της παρακμής της: από παλαιότερες και νεότερες πηγές, ιστορικά βιβλία, μαρτυρίες, περγαμηνές, βιογραφίες, στρατιωτικά, ναυτικά και αρχαιολογικά εγχειρίδια και λαογραφικά αφηγήματα μέχρι τουριστικά φυλλάδια και διαδικτυακές αναρτήσεις, αναλυτική ηλεκτρονική χαρτογραφία, παλαιότερους και σύγχρονους έντυπους χάρτες. Τότε, δεν ήξερα γιατί το έκανα. Τώρα ξέρω.
Όταν αποφάσισα να συγγράψω, ήταν ήδη για εμένα ένας κόσμος οικείος. Βιώνω με χαρά –λόγω της συγγραφής– τόσο έντονα το ύστερο Βυζάντιο, που όποιος διαβάσει το βιβλίο θα καταλάβει ότι ο συγγραφέας είναι σαν να ζει ή, έστω, σαν να έχει ζήσει εκεί.
Θεωρείτε ότι το Βυζάντιο ήταν μια ιστορικά «θολή» περίοδος, η οποία θα έπρεπε να μελετηθεί και να αναδειχθεί περισσότερο;
Ναι, το πιστεύω. Ιδιαίτερα για το ύστερο Βυζάντιο, από το 1204 και μετά. Είναι η πιο θολή περίοδος της ελληνικής ιστορίας, στο λυκαυγές τού δυτικού Μεσαίωνα και με την ολοκληρωτική υποδούλωση του έθνους στην οθωμανική αυτοκρατορία. Έχει τεράστιο ερευνητικό ενδιαφέρον, διότι εκείνη την περίοδο «ξεφλουδίζεται» όλη η δομή τής βυζαντινής κυριαρχίας και έρχονται στην επιφάνεια πάρα πολλά σημαντικά στοιχεία – σπουδαία, ασύλληπτα μυστικά.
Πεντακόσια εβδομήντα χρόνια μετά την πτώση τής Πόλης, έχουμε χρέος χωρίς φόβο, πάθος, προκατάληψη, εθνολατρεία, αλλά και μισελληνισμό να αγαπήσουμε αυτό που είμαστε. Να αναζητήσουμε τα μυστικά που μας περιμένουν, να τα βρούμε και να τα αποκαλύψουμε, επειδή μέσα από αυτά, μέσα από το μεσαιωνικό προγονικό μας παρελθόν, μπορούμε να βρούμε τη σύνδεση με το αρχαίο πνεύμα, να μάθουμε για το σήμερα, για εμάς, για τα ταλέντα, τα πάθη και τα λάθη μας, να τα αποκαλύψουμε και –γιατί όχι;– να τα «θεραπεύσουμε». Να περιορίσουμε όσα μας τυραννούν, μας βλάπτουν και μας πονάνε.
Πόσο ταλαιπωρήθηκε ο «Καίσαρας» λόγω της πανδημίας;
Πολύ – αλλά πόσο ερωτευμένος θα ήταν, αν δεν είχε ταλαιπωρηθεί; Το βιβλίο πηγαίνει αρκετά καλά, αν και, όπως όλοι οι νέοι τίτλοι, έχει περάσει λόγω της πανδημίας από σαράντα κύματα. Είμαι βέβαιος όμως ότι θα ταξιδέψει τελικά σε όλα τα λιμάνια του.
Με την ιδιότητα του δημοσιογράφου και σε μια περίοδο που ο έντυπος Τύπος δείχνει να πεθαίνει (με εξαίρεση, ίσως, τις κυριακάτικες εκδόσεις), πιστεύετε ότι το βιβλίο στην παραδοσιακή του μορφή θα συνεχίσει να μας συντροφεύει;
Ζούμε σε εποχές που όλα αλλάζουν με ρυθμούς τους οποίους συχνά αδυνατούμε να διαχειριστούμε. Πράγματι, η έντυπη δημοσιογραφία πέθανε, έχει μείνει μόνο το «φάντασμά» της. Το βιβλίο μοιάζει να αντέχει προσώρας, αλλά για πόσο; Σε 10, σε 20 χρόνια θα πεθάνει κι αυτό. Έτσι λέει η λογική…
Ωστόσο, η ιστορία, όλες οι ιστορίες δεν εξελίσσονται πάντοτε έτσι. Αν υπάρχει κάτι μαγικό, μοιραίο και ιερό στη ζωή, αυτό είναι, αναμφίβολα, η αλλόκοτη φύση της. Μια φύση που ανατρέπει όλα τα σενάρια και που συχνά συντελεί στο να κερδίζονται μάχες, οι οποίες, σύμφωνα με τη λογική, δεν θα έπρεπε να κερδηθούν.
