Στην κεντρική φωτό: πανοραμική άποψη της 1^ης ΔΕΘ τού 1926, στο Πεδίον τού Άρεως. Διακρίνονται η πύλη τής Έκθεσης (σε σχέδιο των θεσσαλονικέων αδελφών Δημητριάδη), επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου, και στο βάθος το κτίριο του Γ’ Σώματος Στρατού.

---

 

Οι απαρχές τής Έκθεσης

Από τη θεωρία στην πράξη

Από το όραμα του Νικολάου Γερμανού στην πρώτη διοργάνωση του Οκτωβρίου 1926.

Πρώτο βήμα για την ίδρυση της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ) θεωρείται από πολλούς η σύσκεψη που οργανώθηκε από παράγοντες της Θεσσαλονίκης στις 25 Μαΐου 1926 – αν και, έκτοτε, τόσο ο Νικόλαος Γερμανός όσο και οι συνεργάτες του θα χρειαστεί να δώσουν πολλές ακόμη «μάχες» εναντίον της γραφειοκρατίας: αρκεί να αναλογιστεί κάποιος ότι οι ιθύνοντες στην Αθήνα ενέκριναν αρχικώς την πραγματοποίηση μόνο μίας διοργάνωσης.

Από τη στιγμή που ο πρωτοπόρος Νικόλαος Γερμανός (συνεπικουρούμενος από άλλους πέντε-έξι οξυδερκείς Θεσσαλονικείς) συνελάμβανε την ιδέα τής «εμποροπανηγύρεως» και μέχρι αυτή η ιδέα να πραγματωθεί, το όλο εγχείρημα κινδύνευσε τρεις φορές με «ναυάγιο». Πρόκληση αποτέλεσε ακόμη και η αποσαφήνιση του χαρακτήρα της, καθώς ο διάχυτος προβληματισμός έδειχνε να απειλεί τη βασική της στόχευση, που ήταν η σύσφιγξη των εμπορικών δεσμών μεταξύ Βορρά και Νότου, Ελλάδας και Βαλκανίων, ελληνικής και διεθνούς αγοράς.

Η ιστορική, πλέον, αίτηση για τη διοργάνωση της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης υποβλήθηκε στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας στις 28 Απριλίου 1925, επί πρωθυπουργίας τού συντηρητικού φιλελεύθερου πολιτικού Ανδρέα Μιχαλακόπουλου και με υπουργό Εθνικής Οικονομίας τον Κωνσταντίνο Σπυρίδη. Στις 29 του ίδιου μήνα (την επομένη τής σύνταξης της αίτησης από τον Γερμανό), ο στρατηγός Αλέξανδρος Οθωναίος, ένας από τους αφανείς συντελεστές στην προσπάθεια για ίδρυση της ΔΕΘ (και το πρόσωπο που της εξασφάλισε τον πρώτο, προσωρινό χώρο της), αναχωρούσε από τη Θεσσαλονίκη για την Αθήνα. Ίσως να μην επρόκειτο για σύμπτωση και ο στρατηγός να κόμιζε τη συνοδευτική επιστολή τού Νικολάου Γερμανού προς το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας… Σε κάθε περίπτωση, ο στρατηγός Οθωναίος (εκ των πρωτεργατών τού Κινήματος του 1909) υπήρξε πρόεδρος του στρατοδικείου στη δίκη των «Έξι», με αδιαμφισβήτητη επιρροή την εποχή εκείνη στον βενιζελογενή χώρο. Όπως κι αν έφθασε η αίτηση στα χέρια του, πάντως, ο Σπυρίδης την ενέκρινε χωρίς καθυστέρηση, στις 30 Απριλίου 1925.

Έναν μήνα αργότερα συνέρχεται η επιτροπή πρωτοβουλίας για τον θεσμό, για να συντάξει το επίσημο πρακτικό που υποβάλλει στην κυβέρνηση, ώστε να εκδοθεί η τελική άδεια για την Έκθεση. Η απάντηση έρχεται αμέσως και είναι θετική – αρκεί οι διοργανωτές να μπορέσουν να βρουν χρήματα και χώρο, διότι το ελληνικό κράτος δηλώνει πως δεν διαθέτει οτιδήποτε από τα δύο. Παρά ταύτα, η πρώτη Έκθεση προγραμματίζεται για την περίοδο 18-31 Οκτωβρίου 1925. Λίγες εβδομάδες αργότερα, ωστόσο, η κυβέρνηση της εποχής (στο μεταξύ, έχει επιβληθεί η δικτατορία τού Παγκάλου) την αναβάλλει, με το αιτιολογικό ότι αρκετοί πρεσβευτές στη χώρα δεν είχαν ενημερωθεί εγκαίρως.

Τον Νοέμβριο 1925 τα εγκαίνια της πρώτης Έκθεσης προγραμματίζονται εκ νέου, αυτήν τη φορά για τον Μάιο 1926. Ακόμη και τότε, όμως, πανίσχυροι βιομηχανικοί παράγοντες της Αθήνας επιχειρούν να πείσουν ότι η διοργάνωση της Έκθεσης στη Θεσσαλονίκη θα είναι επιζήμια για την ελληνική βιομηχανία. Μόλις δύο μήνες νωρίτερα, μέλη τής οργανωτικής επιτροπής είχαν βρεθεί στην Αθήνα, με στόχο να πείσουν όλους όσοι εναντιώνονταν στο εγχείρημα. Μάλιστα, ο τότε γενικός διοικητής Μακεδονίας δήλωνε ότι μια νέα αναβολή θα ήταν αδύνατη, καθώς πολλά εκθέματα είχαν πάρει ήδη την άγουσα προς τη Θεσσαλονίκη, ενώ αντιπρόσωποι των εκθετών βρίσκονταν κιόλας στην πόλη για συνεννοήσεις: «Δεν βλέπω το λόγον», έγραφε, «διότι μερικοί βιομήχανοι των Αθηνών και του Πειραιώς παρεμβάλλουν προσκόμματα εις την Έκθεσιν, ενώ δι’ αντιπροσώπων των άλλοτε εδήλωναν συμμετοχήν. Ίσως διότι δεν γίνεται εις Αθήνας. Εγώ, εν πάση περιπτώσει, μεταβαίνων εις Αθήνας θα επιμείνω να μην αναβληθή». Κι όμως: πριν καν ο γενικός διοικητής Μακεδονίας φτάσει στην Αθήνα, η ελληνική κυβέρνηση είχε αναβάλει για ακόμη μία φορά την Έκθεση, «ίνα ετοιμαστούν καλλίτερον οι έλληνες βιομήχανοι», σύμφωνα με το σκεπτικό τής σχετικής απόφασης που είχε εκδοθεί.

Ακολουθεί νέα σύσκεψη στη Θεσσαλονίκη, σε μια προσπάθεια εξεύρεσης νέας ημερομηνίας για τα εγκαίνια, με τη διελκυστίνδα μεταξύ Βορρά και Νότου να συνεχίζεται. Στις αρχές Μαρτίου 1926 κυκλοφορούν φήμες ότι η Έκθεση ματαιώνεται για ακόμη μία φορά. Τελικώς, τα εγκαίνια ορίζονται για το φθινόπωρο – και, πράγματι, στις 3 Οκτωβρίου 1926 πραγματοποιούνται.

Το ιδρυτικό συμβούλιο της Έκθεσης αποτέλεσαν ο Νικόλαος Γερμανός, ο διευθυντής τής Εθνικής Τραπέζης, Διομήδης Βαρλαμίδης, ο διευθυντής τού Ταχυδρόμου Βορείου Ελλάδος, Νικόλαος Δαρβέρης, ο διευθυντής τής Ηλεκτρικής Εταιρείας, Βασίλης Δημητρίου, ο δήμαρχος της πόλης, Πέτρος Συνδίκας, ο διευθυντής τής εφημερίδας «Μακεδονικά Νέα», Πέτρος Λούβαρης, και οι έμποροι Μικές Μαυροκορδάτος, Σ. Γεωργιάδης, Ζήσης Βέρος, Δημήτρης Kουκουμπάνης και Α. Kατσαρός.

Δύσκολη συγκυρία

Την περίοδο των εγκαινίων τής πρώτης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης στο πεδίο τής οικονομίας κυριαρχούσε η προσπάθεια των τότε ελληνικών κυβερνήσεων να επιλύσουν το πρόβλημα των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και του υψηλού πληθωρισμού (κάτι που αποτελούσε όρο των διεθνών κεφαλαιαγορών, προκειμένου να αποκατασταθεί η δημόσια πίστη τής χώρας, η οποία χρειαζόταν δάνεια από το εξωτερικό για να αποκαταστήσει τους περίπου 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες που είχαν εισρεύσει στη χώρα, εξισορροπώντας παράλληλα τον κρατικό προϋπολογισμό). Ενδεικτικό τής κατάστασης που επικρατούσε είναι και το γεγονός ότι ελάχιστους μήνες αργότερα (την άνοιξη 1927) η ελληνική κυβέρνηση προσέφυγε στην Κοινωνία των Εθνών (τον τότε Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών/ΟΗΕ), για να πετύχει την έκδοση δανείου υπό την εγγύησή της, αφού η πίστη τής χώρας στις ξένες αγορές ήταν (και) τότε χαμηλή.

Το εναρκτήριο λάκτισμα

Τα λαμπρά εγκαίνια της πρώτης ΔΕΘ, τα οποία πραγματοποιούνται στις 3 Οκτωβρίου 1926, συγκεντρώνουν την προσοχή των σημαντικότερων ελλήνων και ξένων επιχειρηματιών τής εποχής, ανοίγοντας ένα σημαντικό κεφάλαιο για την οικονομία τής περιοχής. Η πρώτη ΔΕΘ λειτούργησε στο πεδίο ασκήσεων του Γ’ Σώματος Στρατού (στο Πεδίον τού Άρεως), σε συνολική έκταση 37.500 τετρ.μ., εκ των οποίων η Έκθεση καταλάμβανε τα 7.000 τετρ.μ. Ο χώρος βρισκόταν ανάμεσα στις λεωφόρους Στρατού και Βασιλέως Γεωργίου, πίσω ακριβώς από το κτίριο της τότε Ηλεκτρικής Εταιρείας, το οποίο σήμερα δεν υφίσταται.

Η μοναδική είσοδος της Έκθεσης βρισκόταν επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου, είχε μήκος 15 μέτρων και ύψος 7 μέτρων. Το σχέδιό της ήταν των θεσσαλονικέων αδελφών Δημητριάδη, η καλλιτεχνική διακόσμηση του Σταμέρη και του εξ Αθηνών επιτελείου του, ενώ την κατασκευή είχε αναλάβει ο εργολάβος Αναγνωστόπουλος (ο ίδιος που είχε κατασκευάσει την αψίδα στην Ελληνοαιγυπτιακή Έκθεση της Αλεξάνδρειας, το 1912). Οι στεγασμένοι εκθεσιακοί χώροι περιελάμβαναν εννέα Περίπτερα για ελληνικές και ξένες συμμετοχές, ενώ υπήρχαν ακόμη περίπου 30 ανεξάρτητες προσωρινές κατασκευές, για μεμονωμένες ή ομαδικές συμμετοχές.

Δεσπόζουσα θέση κατείχε το προσφυγικό περίπτερο. Αριστερά τής κεντρικής εισόδου βρισκόταν το Περίπτερο του Εποικισμού, που ήταν μια καλύβα με πέντε υπερμεγέθη κολοκύθια στη στέγη της. Μέσα στην καλύβα εξετίθεντο γεωργικά προϊόντα, ενώ υπήρχε και ανάγλυφος χάρτης τής Μακεδονίας. Άλλα περίπτερα που ξεχώρισαν στην πρώτη διοργάνωση του 1926 ήταν εκείνα των ταπήτων ανατολής τής εταιρείας «Σπάρτα», του Οίκου Παπαγεωργίου (ο οποίος είχε χτίσει ως εκθετήριο μια εκκλησία βυζαντινού ρυθμού), των νωπών φρούτων και λαχανικών τής Εταιρείας Σακχαρόπηκτων Βόλου, του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού και το Καπνικό Περίπτερο, ενώ τραπεζικές υπηρεσίες σε εκθέτες και επισκέπτες προσέφερε η Τράπεζα Θεσσαλίας. Εντύπωση δημιουργούσε και το Περίπτερο του Οίκου Ζέο Λε Ζεν, το οποίο παρουσίαζε σαπούνια, αρώματα, οδοντόπαστες και πούδρες.

Από την πρώτη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης δεν θα μπορούσαν να λείπουν και τα αυτοκίνητα. Έτσι, συμμετοχή με τρία μοντέλα είχε η αμερικανική βιομηχανία Χούντσον Έσσεξ, δι’ αντιπροσώπου. Τα προαναφερθέντα μοντέλα είχαν εκτεθεί στις εκθέσεις των Παρισίων και του Λονδίνου και προβλεπόταν ότι θα ήταν διαθέσιμα στη χώρα μας από τις αρχές τού 1927 (το πολυτελέστερο εξ αυτών κόστιζε 2.100 δολάρια Αμερικής).

Εντυπωσιασμένος κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στη ΔΕΘ από τα μηχανήματα που παρουσίαζε η εταιρεία Ψωρούλα, ο τότε υπουργός Γεωργίας Νάκος κάλεσε τα στελέχη τού υπουργείου του, για να δουν τη μηχανή ακάθαρτου πετρελαίου τύπου «Σκάνδια», που παρήγαγε ρεύμα 4.500 κηρίων.

Ατραξιόν για τα μικρά παιδιά ήταν το μικρό ελβετικό σπιτάκι τής Nestlé, το οποίο φιλοξενούσε μιαν αγελάδα. Μάλιστα, σε όλα τα μικρά παιδιά η Nestlé μοίραζε δωρεάν γάλα. Μια όμορφη Ολλανδέζα με πράσινο φόρεμα και παραδοσιακό φακιόλι καλωσόριζε τους επισκέπτες στο περίπτερο της Nutricia, η οποία παρουσίαζε για πρώτη φορά γάλα σε σκόνη, ως βοήθεια του μητρικού θηλασμού. Στο περίπτερο της βελγικής εταιρείας φωτογραφικών προϊόντων Ζεβάερτ, όπου φιλοξενήθηκε, το κατάστημα Κούνιο διένειμε δωρεάν 8.000 καρτ ποστάλ τής πόλης, ενώ στο Περίπτερο των φαρμακευτικών προϊόντων τού Ε. Χριστοδούλου «Παστέρ» παρουσιαζόταν η ριζική θεραπεία τής συφιλίδος με το ελληνικό βισμούθιο Τ (salibsmol) και των ρευματισμών με τη ρευματόλη.

Όπως σημείωνε χαρακτηριστικά, μιλώντας στη «Μακεδονία», ο Αχιλλέας Καλευράς (μετέπειτα γενικός διοικητής Μακεδονίας και Ηπείρου την περίοδο 1927-1929 και εν συνεχεία διευθυντής τής Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης από το 1935 ώς και το 1952), «την ημέρα των εγκαινίων τής Εκθέσεως, την οποίαν ηυνόησεν το υπέροχο κυανούν τού ουρανού μας και το απαράμιλλον αίθριον της ατμόσφαιρας, όλοι οι Θεσσαλονικείς και επισκέπται Έλληνες ενεφανίσθησαν συνειδητά υπερήφανοι. Ο σεμνός στίβος τής ελληνικής παραγωγής και της ελληνικής ειρηνικότητος επαρουσίασεν εις τα όμματα των ξένων έναν μέγιστον βαθμόν αποδόσεως εργασίας. Ησθάνθημεν τον ελληνικόν παλμόν, ησθάνθημεν την Ελλάδα εις το Περίπτερον του Ελληνικού Καπνού, την Ελλάδα με το υπέρτερον δημιουργικόν της σφρίγος εις την έγερσιν της Θεσσαλονίκης, εις την σύγχρονον δημιουργικήν και εμπορικήν ενεργητικότητά της, εις το όλον κομψόν συγκρότημα της ‘μικράς πόλεως’ των 15 ημερών. Η επιτυχία τής Εκθέσεως ήτο τοιαύτη, ώστε να ημπορεί τις, χωρίς υπερβολήν, να χαρακτηρίσει αυτήν εθνική νίκη».

Οι εκθέτες ανέρχονταν στους εξακόσιους, ενώ το κόστος ενοικίασης εκθετήριου χώρου έφτανε τις 400 δρχ. ανά τετρ.μ. Υπήρχαν δύο επίσημες κρατικές συμμετοχές, αυτές της Βουλγαρίας και της Σοβιετικής Ένωσης, στο Περίπτερο της οποίας είχε διαμορφωθεί χώρος πλησίον τού κυρίως περιπτέρου, όπου το κρατικό εξαγωγικό τραστ τής Ουκρανίας παρουσίαζε ζώντα ζώα.

Off the record…

• Με την ευκαιρία τής Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, το 1926, ο Έλληνας της διασποράς Χρήστος Τσιγκιρίδης (που είχε φτάσει στη χώρα μας το 1925) παρουσιάζει τον πρώτο ραδιοφωνικό σταθμό.
• Τα καπνά Κομοτηνής παρουσιάστηκαν στο Περίπτερο του δήμου Κομοτηναίων και όχι στο Καπνικό Περίπτερο, θεωρούμενα ως ποιότητας ανώτερης σε σχέση με τα υπόλοιπα.
• Παράπονα εξέφρασαν τόσο οι διοργανωτές όσο και ο τοπικός Τύπος για την απουσία τής Σερβίας από την Έκθεση: παρά το γεγονός ότι η χώρα μας ήταν το 1926 η πέμπτη κατά σειρά στο εξαγωγικό τους εμπόριο, οι Σέρβοι προτίμησαν να μη συμμετάσχουν στην Έκθεση. Παρά ταύτα, τη ΔΕΘ επισκέφθηκε ο γενικός πρόξενος της τότε Γιουγκοσλαβίας Ναστασίεβιτς, εκφράζοντας τον θαυμασμό του για την Έκθεση και τη λύπη του για την απουσία τής χώρας του.
• Στο Περίπτερο του ΦΙΞ η μπίρα κόστιζε 1 δραχμή το ποτήρι.

Στη 2^η ΔΕΘ

Δεκαέξι ημέρες γεμάτες εμπειρίες

Η επιτυχής πρεμιέρα διπλασίασε σε μόλις έναν χρόνο τα μεγέθη τής Έκθεσης.

Μετά την επιτυχία τής πρώτης διοργάνωσης, η 2η ΔΕΘ μεγαλώνει σε έκταση, φήμη και ακτινοβολία. Οι επίσημες κρατικές συμμετοχές, που ήταν δύο στην προηγούμενη διοργάνωση, γίνονται πέντε, αφού –εκτός της Βουλγαρίας (που συμμετείχε και στην πρώτη διοργάνωση)– προστίθενται οι συμμετοχές τής Πολωνίας, της Ελβετίας, της Ρουμανίας και της Ουγγαρίας. Στη 2η ΔΕΘ δεν συμμετείχε η Σοβιετική Ένωση. Ο συνολικός αριθμός των εκθετών αυξήθηκε κατά 60% σε σχέση με την 1^η ΔΕΘ, αγγίζοντας τους χίλιους, εκ των οποίων οι 385 ήταν Έλληνες. Τα περίπου 7.000 τετρ.μ. των εκθετηρίων χώρων τής πρώτης διοργάνωσης αυξήθηκαν σε 10.500 τετρ.μ.

Τα Περίπτερα, περισσότερο εντυπωσιακά από την πρώτη διοργάνωση, καθίστανται πόλος έλξης για τους επισκέπτες. Ξεχωρίζουν το Προσφυγικό Περίπτερο (που ήταν μια καλύβα από άχυρα, όπου τα εκθέματα ήταν κυρίως γεωργικά προϊόντα), καθώς και το Περίπτερο της Ελληνικής Χειροτεχνίας, που επιμελήθηκε η βραβευμένη για την προσφορά της με το αργυρό μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών Αγγελική Χατζημιχάλη. Το ταβάνι τού Περιπτέρου ήταν μακεδονικού στιλ, ενώ μέσα είχε χτιστεί τζάκι, διακοσμημένο με μπακίρια κατασκευασμένα από τους μάστορες (καλαϊτζήδες) της Παναγίας Χαλκέων.

Στο Περίπτερο του Αγίου Όρους οι καλόγεροι πουλούσαν –εκτός από αγιογραφίες και διάφορα λάδια– μυριστικά χόρτα και μπαχαρικά, προωθώντας τα ως παυσίπονα και ιαματικά φάρμακα, ενώ στο ιδιωτικό Περίπτερο της αρωματοποιίας Geo Le Juene et Cie διανέμονταν δωρεάν δείγματα από σαπούνια, πούδρες, κρέμες, αρώματα και κολόνιες.

Στο Περίπτερο των Δήμων και Κοινοτήτων συμμετείχαν 28 νομοί, καθένας με τα τοπικά προϊόντα του. Αξιοσημείωτη ήταν η παρουσία των Σερρών, με εκθέματα καρπούζια τεράστιων διαστάσεων που ζύγιζαν 30 οκάδες το καθένα και κολοκύθια, με το βάρος καθενός να ανέρχεται σε 50 οκάδες.

Στη μορφή τού Λευκού Πύργου είχε κατασκευαστεί το Περίπτερο των μηχανοποίητων υποδημάτων τής εταιρείας «Θ.Λ. Πολατώφ». Στην είσοδο του Περιπτέρου της οινοποιητικής εταιρείας «Αχαΐα» υπήρχαν, ως τιμητική φρουρά, φουστανελοφόροι, ενώ στο περίπτερο 12 συμμετείχε η περίφημη επιπλοποιία «Δ. Αθηναίου & Θ. Βαράγκη».

Ο γενικός αντιπρόσωπος της αυτοκινητοβιομηχανίας Chrysler «Πέτρος Κυρκίνης» παρουσίασε στη ΔΕΘ τα νέα μοντέλα τής εταιρείας, τα μοντέλα 80, 70, 62 και 5Ζ Imperial, ενώ, για πρώτη φορά στην ελληνική αγορά, η καπνοβιομηχανία των Αδελφών Ματσάγκου παρουσίασε τα τσιγάρα «Άριστα».

Οι ξένες συμμετοχές

Το ρουμανικό Περίπτερο ήταν το μεγαλύτερο από τις ξένες συμμετοχές, παρουσιάζοντας κυρίως τρόφιμα, υφάσματα, πλεκτά είδη, δέρματα και ξυλεία. Το βουλγαρικό Περίπτερο περιελάμβανε γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα, ενώ στον διάκοσμό του υπήρχε ένα μικρό βαγόνι με κάρβουνο των μεταλλείων Πέρνικ. Στο ουγγρικό Περίπτερο, που είχε καταλάβει το Περίπτερο όπου φιλοξενούταν η Σοβιετική Ένωση κατά την αμέσως προηγούμενη διοργάνωση, υπήρχαν ραδιοτηλέφωνα, από τα οποία ο επισκέπτης μπορούσε να ακούσει παραδοσιακή ουγγαρέζικη μουσική. Το πολωνικό Περίπτερο είχε κυρίως βιομηχανικά εκθέματα, ενώ το ελβετικό (που ήταν το μικρότερο από τις ξένες συμμετοχές) παρουσίαζε μηχανήματα και σοκολάτες.

Τα βράδια, εντός τού εκθεσιακού χώρου λειτουργούσε βαριετέ, ενώ καθημερινά η στρατιωτική μπάντα έπαιζε κομμάτια – κυρίως εμβατήρια. Το μεγάφωνο λειτουργούσε όλα τα απογεύματα και μέχρι το πέρας λειτουργίας τής Έκθεσης, αναμεταδίδοντας κυρίως ευρωπαϊκά τραγούδια.

Οι επισκέπτες, σύμφωνα με την οργανωτική επιτροπή, διπλασιάστηκαν από την προηγούμενη χρονιά, ξεπερνώντας τα 200.000 άτομα. Μάλιστα, ακριβώς λόγω του μεγάλου αριθμού επισκεπτών για τη ΔΕΘ, στη Θεσσαλονίκη ορίστηκε συγκεκριμένα για την περίοδο της λειτουργίας της ειδικό ωράριο στα καταστήματα της πόλης, ενώ, επειδή υπήρχε περιορισμένος αριθμός διαθέσιμων κλινών στα ξενοδοχεία, η ΔΕΘ αναζήτησε κρεβάτια ακόμη και σε νοσοκομεία και κλινικές. Επιπλέον, ζητήθηκε να καταπλεύσουν ατμόπλοια, για να καλύψουν τη ζήτηση.

Δώδεκα δραχμές ήταν το εισιτήριο για την Έκθεση, ενώ για τις λαϊκές ημέρες και ώρες η τιμή τού εισιτηρίου μειωνόταν στις 7 δραχμές.

Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν στις 10 το πρωί τής 18ης Σεπτεμβρίου 1927 και σ’ αυτά παρέστησαν οι υπουργοί Πρόνοιας Κύρκος και Εθνικής Οικονομίας Βελέντζας, ο γενικός διοικητής Μακεδονίας Γονατάς, ο δήμαρχος της πόλης Βαμβακάς, ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος και, ασφαλώς, ο γενικός διευθυντής τής ΔΕΘ, Νικόλαος Γερμανός. Αμέσως μετά τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκε δεξίωση στο κυλικείο τής Έκθεσης, όπου προσφέρθηκε καμπανίτης, υπό τους ήχους τού «Μαύρη είναι η νύχτα στα βουνά», που παιάνιζε η μπάντα.

Την Έκθεση επισκέφθηκε και ο υπουργός Γεωργίας Παπαναστασίου, που έφτασε στην πόλη με το ατμόπλοιο «Κανάρης», ο οποίος δήλωσε: «Ήκουσα ότι εγένετο σκέψις όπως η έδρα της Εκθέσεως μεταφερθή εκ Θεσσαλονίκης εις άλλην πόλιν. Τούτον μόνον ως αστειότης δύναται να λεχθή. Διότι η Θεσσαλονίκη διά τον σκοπόν αυτόν είνε προνομοιακή».

Προς τιμήν τής ΔΕΘ (και παρότι η Αγγλία δεν συμμετείχε επίσημα στην Έκθεση) δόθηκε δεξίωση σε αγγλικό θωρηκτό που είχε καταπλεύσει στη Θεσσαλονίκη, παρουσία όλης της οργανωτικής επιτροπής τής ΔΕΘ. Δεξίωση επ’ ευκαιρία τής ΔΕΘ παρέθεσε και το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο, στην πολυτελή αίθουσα της Νέας Εμπορικής Λέσχης, παρουσία τού Νικόλαου Γερμανού.

Αρχής γενομένης από το 1927 η ΔΕΘ καθίσταται μέλος τής Ενώσεως Διεθνών Εμποροπανηγύρεων τότε (Εκθέσεων σήμερα), με τον τίτλο «Union des Foires Internationales».

Off the record…

• «Η Θεσσαλονίκη διέτρεξε τον μεγαλύτερον των κινδύνων» αναφέρει η εφημερίδα «Φως» στις 28.09.1927, τονίζοντας ότι «οι συλληφθέντες θα χτυπούσαν τα σερβικά ιδρύματα, την Έκθεσιν, το Κυβερνείον, το Στρατηγεiον και τας αποθήκας πυρομαχικών». Δράστες, μέλη τής ομάδας «Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση» (ΕΜΕΟ), οι γνωστοί κομιτατζήδες, που προσπαθούσαν να προβοκάρουν τις προσπάθειες επαναπροσέγγισης της Βουλγαρίας με τους γείτονές της. Στο σχετικό ανακοινωθέν τού Γ’ Σώματος Στρατού αναφέρεται: «Ευρισκόμενη από ημερών επί τα ίχνη υπόπτων κινήσεων διαφόρων υπόπτων προσώπων καταφυγόντων εις Θεσσαλονίκη, ίσως επ’ ευκαιρία της Εκθέσεως, κατόρθωσε να συλλάβην χθες την εσπέραν…».
• Οι εφημερίδες τής πρωτεύουσας, μετά την πρώτη, επιτυχημένη διοργάνωση, δημοσίευαν συστηματικά άρθρα για την ανάγκη μεταφοράς τής Έκθεσης στην Αθήνα, επειδή «εκεί, η ελληνική παραγωγή θα είχε πιο ολοκληρωμένη προβολή, διότι άλλως θα αποτύχει».
• Το απόγευμα της 27ης Σεπτεμβρίου διεκόπη η ηλεκτροδότηση, με αποτέλεσμα η μισή Έκθεση να μείνει χωρίς φωτισμό και αρκετά από τα Περίπτερα να μη μπορούν να λειτουργήσουν.
• Υπήρξαν καταγγελίες για αισχροκέρδεια των καφενείων εντός τού εκθεσιακού χώρου, με αποτέλεσμα να κληθεί η αστυνομία για έλεγχο των τιμών τους.
• Το απόγευμα της 24ης Σεπτεμβρίου, ο δήμος Θεσσαλονίκης είχε διοργανώσει δεξίωση προς τιμήν τής ΔΕΘ: ο γενικός διευθυντής τής ΔΕΘ, Νικόλαος Γερμανός, δήλωσε ωστόσο εκ μέρους τής οργανωτικής επιτροπής ότι «δεν δύνανται να μεταβούν εις την δεξίωσιν δήμου αποκαλέσαντος αυτούς ‘αναξίους δημότας’».
• Την 7η Οκτωβρίου, ο υπομοίραρχος της αστυνομίας (και διοικητής τού τμήματος Εκθέσεως) προσπάθησε να κλείσει βιαίως εκθετήριο χώρο πλησίον τού βαριετέ, διότι τον ενοχλούσε. Σε παρέμβασή του, ο μεγαλέμπορος (και εκθέτης) Γ. Μασαλάς συνελήφθη από τον υπομοίραρχο, ο οποίος λίγο μετά τα μεσάνυχτα απολύθηκε με διαταγή τού αστυνομικού διευθυντή, ενώ παράλληλα μηνύθηκε για παράνομη κατακράτηση.

Η 3^η ΔΕΘ (30.09-16.10.1928)

Παρουσία πρωθυπουργού

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν ο πρώτος πρόεδρος κυβερνήσεως που επισκέφθηκε Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.

«Ποίαν σημασίαν έχει εν Θεσσαλονίκη η τρίτην ήδη ανοίγουσα τας πύλας της Διεθνής Έκθεσις αποδεικνύει το ενδιαφέρον των ξένων βιομηχανιών, το οποίο στρέφεται προς αυτήν ολοέν και ζωηρότερον. Η Ουγγαρία, η Γιουγκοσλαβία, η Ελβετία επισήμως και πολλαί άλλαι χώραι ανεπισήμως σπεύδουσι να μετάσχωσιν εις αυτήν», αναφέρει ο Γεώργιος Σταματόπουλος, πρόεδρος της Πανεμπορικής Ενώσεως της Ελλάδος στον πρόλογό του για την 3η ΔΕΘ.

Πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής γι’ αυτήν τη διοργάνωση ήταν ο Δ. Βαρλαμίδης, διευθυντής τής Εθνικής Τράπεζας Θεσσαλονίκης, ενώ πρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής ο μηχανολόγος Π. Παπαπανάγος. Γενικός διευθυντής τής ΔΕΘ, ο ιδρυτής της, Νικόλαος Γερμανός, ο οποίος, για την καλύτερη οργάνωσή της, είχε προχωρήσει στη σύσταση πέντε υποστηρικτικών υποεπιτροπών (Τεχνική, Διαχειριστική, Διοικητικού, Εορτών & Θεαμάτων και Καταλυμάτων).

Η 3η ΔΕΘ αναπτύχθηκε σε χώρο 8.887 τετρ.μ. Σε αυτόν συμμετείχαν, σύμφωνα με τον επίσημο οδηγό τής Έκθεσης, 54 άμεσοι εκθέτες εσωτερικού και 247 εξωτερικού. Ο αριθμός αμέσων και έμμεσων εκθετών ήταν 685, εκ των οποίων οι 336 ήταν Έλληνες. Τα στεγασμένα Περίπτερα ήταν 16 και τα υπόστεγα 39. Τα ιδιωτικά Περίπτερα δεν είχαν αρίθμηση.

Ποιοι ξεχώρισαν

Από τις συμμετοχές ξεχώρισαν εκείνες των εταιρειών ΑΒΕΖ (που παρουσίαζε τα ζυμαρικά της στο Περίπτερο 6), των Αδελφών Γανιώτη (με τα είδη αλλαντοποιίας), του εκδοτικού οίκου Ελευθερουδάκη, της ζυθοποιίας τού Καρόλου Φιξ, των ζυμαρικών ΜΙΣΚΟ, του Συνδέσμου Αλευροβιομηχάνων, της Φιλοπτώχου Αδελφότητος Κυριών Θεσσαλονίκης και της ΧΑΝΘ, με ιδιωτικό Περίπτερο.

Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε το Περίπτερο του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού, τόσο για τον διάκοσμο όσο και για τη μεγάλη επιφάνειά του, που ξεπερνούσε τα 200 τετρ.μ. (σε σύγκριση με τα υπόλοιπα ιδιωτικά Περίπτερα, που δεν ξεπερνούσαν τα 50 τετρ.μ.). Παράλληλα, λειτουργούσε το Περίπτερο των Δήμων και Κοινοτήτων, όπου οι εκπρόσωποι κάθε περιοχής παρουσίαζαν κυρίως τα αγροτικά τους προϊόντα. Ειδικό αφιέρωμα υπήρχε και για την ταπητουργία: στο πλαίσιο αυτό, σε ειδικό χώρο παρουσιάζονταν τεχνικές και προϊόντα ανατολίτικης προέλευσης. Τέλος, το Καπνικό Περίπτερο ήταν, όπως και τις δύο προηγούμενες χρονιές τής ΔΕΘ, ένα από τα μεγαλύτερα.

Στο Περίπτερο 5Β η εταιρεία «Λάιφ Σέιβερς» μοίραζε δωρεάν καραμέλες: μάλιστα, ο κόσμος ήταν τόσο πολύς, ώστε οι υπάλληλοι της εταιρείας αναγκάζονταν να κλείνουν τις εισόδους τού Περιπτέρου ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Σημαντικές παρουσίες

Οι επίσημες κρατικές συμμετοχές ήταν δύο: αυτές της Ουγγαρίας και της Γιουγκοσλαβίας. Σημειωτέον ότι στην 3η ΔΕΘ συμμετείχε και η Διεθνής Έκθεση της Βουδαπέστης.

Από τους εκθέτες εξωτερικού ξεχώρισαν οι συμμετοχές των περίφημων λονδρέζικων γραμμοφώνων Apollo και Deccα, αλλά και των (αμερικανικής κατασκευής) Brunswick Colombiα, της αυτοκινητοβιομηχανίας Dodge Brothers, των γραφομηχανών Remington, των ραπτομηχανών Singer και της αυστριακής Steyer-Werke, που παρουσίαζε ρουλεμάν.

Καινοτομίες

Καινοτομία τής ΔΕΘ ήταν τα παγκάκια που για πρώτη φορά τοποθετήθηκαν εντός τού εκθεσιακού χώρου. Όσοι από τους επισκέπτες αγόραζαν εισιτήρια μετά τις 8 το βράδυ μπορούσαν να παρακολουθήσουν δωρεάν και το πρόγραμμα του βαριετέ. Δίδραχμο είχε ως είσοδο το Περίπτερο του Αγίου Όρους, ενώ στο πλαίσιο της Έκθεσης διοργανώθηκε συναυλία τού Μακεδονικού Ωδείου.

Τα εγκαίνια της 3ης ΔΕΘ πραγματοποιήθηκαν στις 10 το πρωί τής 30ής Σεπτεμβρίου, παρουσία των υπουργών Χρηστομάνου και Αργυρόπουλου. Παρών ήταν και ο αρχηγός τού στόλου Πανάς με το επιτελείο του. Ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος χοροστάτησε στον αγιασμό, ενώ αμέσως μετά η μουσική τής ναυαρχίδας τού θωρηκτού «Κιλκίς» παιάνισε τον εθνικό ύμνο. Ακολούθησε επίσκεψη των επισήμων στο σερβικό και στο ουγγρικό Περίπτερο. Σημειωτέον ότι ο στόλος κατέπλευσε από τον Βόλο για τα εγκαίνια της Έκθεσης και, κατά τη διάρκεια των τετραήμερων γυμνασίων, προγραμματίστηκε παρακολούθηση από τμήμα τού αγγλικού στόλου.

Με επισημότητα

Η 3η ΔΕΘ ήταν ιδιαίτερα σημαντική για την ιστορία τού θεσμού, αφού για πρώτη φορά την επισκέφθηκε έλληνας πρωθυπουργός: συγκεκριμένα, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος, διερχόμενος από τη Θεσσαλονίκη, περιηγήθηκε στα περίπτερα της Έκθεσης.

Από τον σταθμό τού τρένου, ο έλληνας πρωθυπουργός έφτασε στο Πεδίον τού Άρεως με αυτοκίνητο, ενώ καθ’ όλη τη διαδρομή κόσμος με πολύ ενθουσιασμό τον επευφημούσε. Το αυτοκίνητο του Ελευθερίου Βενιζέλου σταμάτησε μπροστά στη μεγάλη είσοδο της Έκθεσης, όπου τον περίμενε ο γάλλος στρατάρχης Φρανσέ ντ’ Εσπερέ. Κατά την είσοδό του, ο Βενιζέλος δήλωσε ότι «το έργον τής Εκθέσεως Θεσσαλονίκης είναι μέγα και πρέπει να είμεθα υπερήφανοι δι’ αυτό και πλήρεις ελπίδων διά το μέλλον», ενώ, λίγο αργότερα, στο Περίπτερο της ταπητουργίας, έλληνες πρόσφυγες ταπητουργοί τού δώρισαν ένα χαλί. Παράλληλα, πολύς κόσμος τον ακολούθησε στα Περίπτερα της Βιομηχανίας και του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού, στο Καπνικό Περίπτερο, αλλά και σε εκείνα της Ουγγαρίας και της Γιουγκοσλαβίας.

Η συγκυρία

Η επιδημία δάγκειου πυρετού που θέριζε την Ελλάδα εκείνη τη χρονιά στέρησε τη ΔΕΘ από τα υψηλά νούμερα επισκεπτών που ανέμενε. Για τον λόγο αυτόν, η οργανωτική επιτροπή μείωσε το κόστος τού εισιτηρίου κατά 50%. Παράλληλα, πολλές διαφημίσεις υπήρχαν στον εκθεσιακό χώρο, για την προφύλαξη από τον δάγκειο πυρετό.

Ακόμη και υπό τις συνθήκες, οι επισκέπτες, σύμφωνα με τους διοργανωτές, ανήλθαν στους 300.000 – πολλοί εξ αυτών προερχόμενοι από το εξωτερικό.

Η 4^η ΔΕΘ (15-30.09.1929)

Με ρεκόρ εκθετών

Το 60% των εκθετών ήταν Έλληνες, ενώ το υπόλοιπο 40% αφορούσε ξένες συμμετοχές.

Στην 4^η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, η ημερομηνία πραγματοποίησής της μετατοπίζεται για πρώτη φορά από το πρώτο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου στο δεύτερο του Σεπτεμβρίου.

Το 1929 ήταν σημαντικό για την Έκθεση, καθώς αυτήν τη χρονιά ο αριθμός των εκθετών έφτασε τους 1.316. Το 60% αυτών των εκθετών ήταν Έλληνες, ενώ το υπόλοιπο (40%) αφορούσε ξένες συμμετοχές. Ο χώρος που καλύφθηκε έφτασε συνολικώς τα 9.000 τετρ.μ., ενώ οι ξένες κρατικές συμμετοχές αυξήθηκαν στις τέσσερις (Ουγγαρία, Ρουμανία, Ιαπωνία, Αλβανία). Οι επισκέπτες ξεπέρασαν τα 300.000 άτομα (παρά την κακοκαιρία και το κατά διαστήματα χιονόνερο), ενώ, σύμφωνα με τους διοργανωτές, οι επιχειρηματικές πράξεις υπερέβησαν τα 40 εκατ. δρχ.

Βήμα στους αγρότες

Από τη χρονιά αυτή συστηματοποιείται η επίδειξη αγροτικών προϊόντων, με χιλιάδες δείγματα που στέλνουν συνεταιρισμοί και ιδιώτες απ’ όλη την Ελλάδα. Αυτή ήταν η απαρχή, ώστε το μικρό μέχρι τότε Περίπτερο (των 1.500 τετρ.μ.) των Δήμων και των Κοινοτήτων να μετεξελιχθεί και να μετονομαστεί σε «Περίπτερο Εθνικής Παραγωγής». Στο Γεωργικό Περίπτερο ήταν εμφανής, πάντως, η απουσία των αγροτικών προϊόντων τής Παλαιάς Ελλάδος και η μη οργανωμένη συμμετοχή τής Πελοποννήσου.

Το Καπνικό Περίπτερο ήταν από τα μεγαλύτερα, ενώ η διακόσμησή του έγινε από τον ρώσο καλλιτέχνη Μορζοβάνοφ. Δίπλα στο Περίπτερο του Αγίου Όρους λειτουργούσε το Καλλιτεχνικό Περίπτερο, όπου, εκτός από τους πίνακες ζωγραφικής, διοργανώθηκε η πρώτη διεθνής φωτογραφική έκθεση στα Βαλκάνια, στην οποία συμμετείχαν 75 φωτογράφοι απ’ όλα τα βαλκανικά κράτη. Σημαντική ήταν και η παρουσία τού Περιπτέρου του Αγίου Όρους, στο εκθετήριο του οποίου υπήρχαν αγιογραφίες τού μοναχού Νεόφυτου.

Το μέγα βραβείο τής 4ης ΔΕΘ απονεμήθηκε στο Γεωργικό Περίπτερο, το οποίο συνδιοργάνωσαν η Ομοσπονδία Γεωργικών Συνεταιρισμών και το Γεωργικό Επιμελητήριο. Ειδικό βραβείο συμμετοχής απονεμήθηκε και στο Καπνικό Περίπτερο.

Οι διακρίσεις

Ο καφές Λουμίδη αποσπά την πρώτη του διάκριση στην 4η ΔΕΘ, ενώ συνεχίζει με επαίνους και βραβεία στις ΔΕΘ τού 1930, του 1931, του 1932, του 1936 και του 1938. Το 1928 οι αδελφοί Λουμίδη είχαν ανοίξει το τρίτο κατάστημά τους – και το πρώτο στη Θεσσαλονίκη, στη συμβολή των οδών Αγίου Μηνά και Ελευθερίου Βενιζέλου.

Αξιέπαινη ήταν και η συμμετοχή των ελληνικών Μπισκότων Παπαδοπούλου, ενώ Περίπτερο στην Έκθεση είχε και η Επαγγελματική Σχολή Ορφανοτροφείου τής Τεκτονικής Στοάς «Μ. Αλέξανδρος», παρουσιάζοντας προϊόντα κατασκευασμένα από τους μαθητές της (όπως χαλιά, κεντήματα, ξύλινες διακοσμητικές κατασκευές κτλ.).

Σε πρώτη παρουσίαση στην 4η ΔΕΘ εκτέθηκε (στο ιδιόκτητο περίπτερο της εισαγωγικής εταιρείας «Χαρ. Μπόγδης ΑΕ Αυτοκινήτων») το νέο εξακύλινδρο αυτοκίνητο Dodge Brothers Six, με υδραυλικά φρένα και μονοκόμματη καροσερί. Σε άλλο Περίπτερο παρουσιάστηκε το νέο μοντέλο Greater Hudson σε τετραθέσια και ανοιχτή διθέσια έκδοση. Η γνωστή, πλέον, στη ΔΕΘ εταιρεία «Λάιφ Σέιβερς» είχε ως ατραξιόν ένα αυτοκίνητο φορτωμένο με καραμέλες, τις οποίες μοίραζε στους επισκέπτες.

Μεγάλη επισκεψιμότητα είχε το ιαπωνικό Περίπτερο, όπου, εκτός από βιομηχανικά προϊόντα, παρουσιάζονταν στους επισκέπτες διάφορα παραδοσιακά προϊόντα (όπως παραβάν προς 12.000 δρχ., κιμονό προς 4.000 δρχ. και μεταξωτά μαντίλια προς 100 δρχ.). Στο ιαπωνικό Περίπτερο βρέθηκε και ο εμπορικός ακόλουθος της ιαπωνικής πρεσβείας, συνοδευόμενος από τον γενικό πρόξενο της χώρας στη Θεσσαλονίκη Σαλτιέλ. Την ίδια στιγμή, ένας από τους πελάτες τού ουγγρικού Περιπτέρου ήταν το Γ’ Σώμα Στρατού, το οποίο αγόρασε το νέο σύστημα πολυγράφων Turesany, ενώ στο αλβανικό Περίπτερο, εκτός των άλλων, υπήρχαν ως εκθέματα τομάρια γιδιών και κατσικιών.

Ώρα ραδιοφώνου

Το μεγάφωνο του Τσιγγιρίδη, εκτός από μουσική, απέκτησε και ενημερωτικό χαρακτήρα, αφού κάθε απώλεια αντικειμένου ή προσώπου ανακοινωνόταν από αυτό. Επίσης, παράλληλα με τη ΔΕΘ διοργανώθηκε έκθεση ελληνικού Τύπου, με εφημερίδες και περιοδικά που κυκλοφόρησαν στη χώρα μας μετά την επανάσταση.

Τα εγκαίνια της 4ης ΔΕΘ πραγματοποιήθηκαν στις 10 το πρωί τής 14ης Σεπτεμβρίου, παρουσία των υπουργών Παιδείας Γονατά και Δικαιοσύνης Δίγκα (ο οποίος κήρυξε και την έναρξή της), του γενικού διοικητή Μακεδονίας Κανναβού, των αρχών τής πόλης και ξένων αντιπροσωπειών. Στην πλατεία τής Εκθέσεως είχαν παραταχθεί σε σχήμα «πι» τμήματα πεζικού, ιππικού, μαθητές τής Σχολής Τεχνιτών και ναυτοπρόσκοποι. Η τελετή ξεκίνησε με τον καθιερωμένο αγιασμό από τον μητροπολίτη Γεννάδιο και αμέσως μετά ο πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής Βαρλαμίδης καλωσόρισε τους προσκεκλημένους. Πριν από τον υπουργό, χαιρετισμό απηύθυνε και ο πρόεδρος της εκτελεστικής επιτροπής Παπαπανάγου. Ο Νικόλαος Γερμανός απουσίαζε λόγω ασθένειας. Η καθιερωμένη δεξίωση προς τιμήν των υπουργών και των λοιπών επισήμων δόθηκε την επομένη, στο σαλόνι τού ξενοδοχείου «Μεντιτεράνεαν».

Άλλη μία πρωτιά

Την 4η ΔΕΘ επισκέφθηκε και ο αρχηγός τού Λαϊκού Κόμματος, Π. Τσαλδάρης, εισάγοντας έναν θεσμό που τηρείται μέχρι και σήμερα: της επίσκεψης στη ΔΕΘ των αρχηγών των κομμάτων τής αντιπολίτευσης.

«Έχω την αντίληψιν ότι η Έκθεσις Θεσσαλονίκης έχει μιαν σπουδαιοτάτην αποστολήν όσον αφορά την οικονομικήν ενίσχυσην της πόλεως και γενικώς της Ελλάδος, διότι συντελεί εις την επικοινωνίαν των εμπόρων και των βιομηχάνων και γεωργών, τόσο των ημετέρων όσον και των ξένων, και, διά της αλληλοεπιδείξεως των προϊόντων και βιομηχανιών των χωρών, αναπτύσσει την συναλλαγήν επ’ ωφελεία αμφοτέρων των ενδιαφερομένων μερών», δήλωσε ο Π. Τσαλδάρης στις 27 Σεπτεμβρίου 1929. Την Έκθεση επισκέφθηκε, επίσης, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Π. Βουρλούμης και ο εμπορικός ακόλουθος των ΗΠΑ, Ρολφ Κιουρέτ, ο οποίος εξέφρασε την ελπίδα για συμμετοχή τής χώρας του στην επόμενη διοργάνωση.

Off the record…

• Τον Φεβρουάριο 1929 ο Νικόλαος Γερμανός χάνει την αγαπημένη του θυγατέρα (και «δεξί χέρι» του στη ΔΕΘ), Λιόλια Γερμανού.
• Η παγκόσμια οικονομική κρίση επηρέασε τη λειτουργία τής 4ης ΔΕΘ, καθώς μόλις 29 ημέρες μετά τη λήξη τής Έκθεσης ήρθε η «Μαύρη Τρίτη», το μεγαλύτερο «κραχ» τού Dow Jones.
• Το κατάστημα «Σκάπα», που βρισκόταν στη γωνία των οδών Βενιζέλου και Τσιμισκή, χάριζε σε όποιον πελάτη του αγόραζε προϊόντα αξίας 100 δρχ. ένα εισιτήριο της Έκθεσης.
• Στις 25 Σεπτεμβρίου 1929 η διάσημη σταρ τής εποχής (και πρωταγωνίστρια του «Μ. Αλεξάνδρου») Ηρώ Χαντά τραγούδησε από τα μεγάφωνα της Έκθεσης τραγούδια τής επιλογής της.
• Ο φωτισμός τής Έκθεσης ήταν αμιγώς ελληνικός, με λαμπτήρες τής ελληνικής εταιρείας «Φως».
• Τα πρώτα σύννεφα στις σχέσεις τής ΔΕΘ με τον δήμο Θεσσαλονίκης φάνηκαν το 1929, όταν ο δήμος απαίτησε την είσπραξη φόρου από τις διαφημίσεις εντός τού εκθεσιακού χώρου.
• Την Κυριακή 29.09.1929 η ΔΕΘ ήταν ο μοναδικός χώρος όπου κάποιος μπορούσε να πιει τον καφέ του ή τη μπίρα του – και αυτό διότι, λόγω των δημοτικών εκλογών, όλα τα κέντρα στην υπόλοιπη πόλη ήταν κλειστά.
• Το πρώτο κατασκευασμένο στην Ελλάδα πιάνο παρουσιάστηκε στο Περίπτερο 11 της 4ης ΔΕΘ από την εταιρεία «Ανδρούτσος».

 

Η 5^η ΔΕΘ (14-30.09.1930)

Με περισσότερη λάμψη

Ρεκόρ εκθετών, πολλοί επισκέπτες και παράλληλες εκδηλώσεις.

Από την 5n διοργάνωση της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης αρχίζει να καθιερώνεται η χρονική μετατόπιση της διοργάνωσης της ΔΕΘ προς το πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου, καθώς και η διεύρυνση του χρόνου λειτουργίας της από τις δύο στις τρεις εβδομάδες.

Στην 5η έκθεση του 1930 ο αριθμός των εκθετών σχεδόν διπλασιάστηκε από αυτόν της προηγούμενης χρονιάς, φτάνοντας τους 2.436, εκ των οποίων οι 642 ήταν ξένοι. Η αύξηση αυτή του αριθμού των ελλήνων εκθετών οφειλόταν στη συμμετοχή των αγροτών και των εκθετών με αγροτικά προϊόντα. Ο χώρος που καλύφθηκε έφτασε τα 9.500 τετρ.μ., ενώ οι επίσημες ξένες κρατικές συμμετοχές έφτασαν τις πέντε – από τη Βουλγαρία, τη Γιουγκοσλαβία, την Ιαπωνία, την Ουγγαρία και τη Σοβιετική Ένωση, η οποία στεγαζόταν σε ανεξάρτητο Περίπτερο, ενώ είχε εκδώσει και ειδικό οδηγό-κατάλογο με τις επιχειρήσεις που συμμετείχαν στο Περίπτερό της. Το μεγαλύτερο μέρος του το καταλάμβαναν τα γεωργικά μηχανήματα, ενώ οι Σοβιετικοί παρουσίαζαν, επίσης, νήματα και τρόφιμα (με εκλεκτά είδη, όπως ψαρικά, χαβιάρι και ταραμά). Στο σοβιετικό Περίπτερο (στην είσοδο του οποίου υπήρχε μια τεράστια φωτογραφία τού Λένιν) βρίσκονταν και οι διάσημες (και περιζήτητες για την εποχή) ρωσικές γαλότσες «Ρεζινοτρέστ».

Την ίδια στιγμή, στο ουγγρικό Περίπτερο εξετίθεντο τα περίφημα σιδερένια έπιπλα «Χάιντέκερ». Μάλιστα, οι Ούγγροι αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν και συνέντευξη Τύπου εντός του Περιπτέρου τους, για την καλύτερη προβολή τής συμμετοχής τους, ενώ την Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου (στον κινηματογράφο «Διονύσια») διοργάνωσαν ομιλία τού καθηγητή τού Πανεπιστημίου της Βουδαπέστης, δρος Χόρβας, με θέμα τις ελληνοουγγρικές εμπορικές σχέσεις.

Στο γιουγκοσλαβικό Περίπτερο ξεχώριζαν τα προϊόντα μεταλλουργίας και χειροτεχνίας.

Ανεξάρτητα Περίπτερα είχαν η Καπνοβιομηχανία Ματσάγγος, τα ζυμαρικά ΑΒΕΖ και η Ζυθοποιία ΦΙΞ. Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε το Περίπτερο του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού, το οποίο κατασκευάστηκε σε αρχαϊκό ρυθμό, ενώ εξίσου σημαντικά ήταν το Περίπτερο του Ελληνικού Ταπητουργικού Οργανισμού, το Γεωργικό Περίπτερο, το Αγροτικό Περίπτερο και το Περίπτερο της Εθνικής Παραγωγής, ενώ ιδιαίτερα δημοφιλή ήταν και εκείνα της Μίσκο και της Αχάια Κλάους.

Δείγματα μοίραζε στους… θεριακλήδες επισκέπτες κάθε απόγευμα το Αυστριακό Μονοπώλιο Καπνού, ενώ καθημερινά από το Περίπτερο 46 ακούγονταν όπερες από ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, μέσα από ραδιόφωνα και μεγάφωνα της εταιρείας Τελεφούνκεν.

Το Μεσολόγγι διένειμε ειδικό λεύκωμα με τα προϊόντα τής Αιτωλοακαρνανίας, ενώ η Στυλίδα εξέδωσε βιβλίο με τίτλο «Στυλίς στην Έκθεση Θεσσαλονίκης 1930», με φωτογραφίες τοπίων και πληροφορίες για την περιοχή και τα προϊόντα της. Οι λιανικές πωλήσεις επιτρέπονταν μόνο με παραγγελίες και παράδοση των προϊόντων μετά το τέλος τής Έκθεσης.

Και για φαλακρούς…

Στο Περίπτερο του Φύτριχ οι φαλακροί έκαναν ουρά, για να μάθουν πώς θα μπορούσαν να βγάλουν μαλλιά, ενώ ο διάσημος στην Αθήνα κομμωτής τής αριστοκρατίας Μάνουελ παρουσίαζε στο Περίπτερό του τη νέα μέθοδο χτενίσματος «οντουλασιόν».

Αξίζει να σημειωθεί ότι τη χρονιά αυτή μεταφέρθηκε από την Αθήνα (και διοργανώθηκε στη ΔΕΘ) έκθεση ελληνικού Τύπου, στην οποία παρουσιάστηκαν εφημερίδες και περιοδικά που εκδόθηκαν από τα χρόνια τής ελληνικής επανάστασης, το 1821, μέχρι και το 1930, τόσο στο εξωτερικό όσο και στη χώρα μας. Παράλληλα, παρουσιάστηκαν χειρόγραφα των διασημότερων ελλήνων πολιτικών και δημοσιογράφων, όπως επίσης και ένας ανάγλυφος χάρτης, που αναπαριστούσε τον τρόπο με τον οποίον έγινε η αναγγελία τής αλώσεως της Τροίας.

Στην 5η ΔΕΘ βραβεύτηκε ο μελισσοκόμος Γεώργιος Σάμιος (από τα Αλοϊζιάνικα Κυθήρων) για το εξαιρετικής ποιότητας μέλι του, ενώ για πρώτη φορά συμμετείχε το Επαγγελματικό και Βιοτεχνικό Επιμελητήριο.

Περισσότερο φως!

Η 5η ΔΕΘ ήταν η πιο φωτεινή απ’ όλες μέχρι τότε, αφού η επιγραφή «ΔΕΘ» στην είσοδο ήταν διακοσμημένη με φωτισμένα λαμπιόνια, ενώ στην κεντρική λεωφόρο υπήρχαν φωτισμένες αψίδες που έδιναν ιδιαίτερο χρώμα στα πολύχρωμα άνθη και φυτά.

Δεξιά και αριστερά τής λεωφόρου υπήρχαν ελληνικά και ξένα Περίπτερα, καφενεία, εστιατόρια και ζαχαροπλαστεία, ενώ στο βάθος βρίσκονταν τα Περίπτερα του Ελληνικού Τύπου και της Ενώσεως Συντακτών. Παράλληλα, για την καλύτερη εξυπηρέτηση των επισκεπτών (που τη χρονιά εκείνη ξεπέρασαν τα 300.000 άτομα), τα Μακεδονικά Ξενοδοχεία ανήγειραν εστιατόριο πολυτελείας εντός των χώρων τής Εκθέσεως.

Οι ατραξιόν

Την ανάσα των επισκεπτών τής ΔΕΘ έκοβε ο ακροβάτης που ποδηλατούσε έχοντας κοπέλα στην πλάτη του πάνω σε ένα σύρμα μήκους 50 μέτρων, τεντωμένο 20 μέτρα πάνω από το έδαφος. Άλλη ατραξιόν τής ΔΕΘ ήταν ένας μηχανικός άνθρωπος που συνομιλούσε με τους επισκέπτες, αλλά και το διάσημο «Αγγλο-παρκ» τής Βουδαπέστης, με τα ηλεκτρικά αυτοκινητάκια. Τέλος, σε κέντρο διασκέδασης εντός τής ΔΕΘ ο διάσημος εξ Αθηνών Μπιάνκο με την ορχήστρα του διασκέδαζε καθημερινά τους επισκέπτες.

Το εισιτήριο εισόδου διατηρήθηκε στις 10 δρχ. (γενική είσοδος) και 5 δρχ. (για τους στρατιώτες και τους φοιτητές). Παράλληλα, η ΔΕΘ εξέδωσε δελτία ελευθέρας εισόδου αντί 100 δρχ. και οικογενειακά για δέκα εισόδους αντί 75 δρχ. Στην 5η ΔΕΘ πραγματοποιήθηκε ομαδική επίσκεψη γιουγκοσλάβων επιχειρηματιών, ενώ διοργανώθηκε και επίσκεψή τους στα εργοστάσια των εταιρειών Αλλατίνη, Τσίτση και Όλυμπος-Νάουσα.

Μεταξύ των επισήμων που επισκέφτηκαν τη διοργάνωση ήταν ο υπουργός Ναυτικών Μπότσαρης, συνοδευόμενος από τον στόλαρχο Δεμέστιχα.

Διπλή εορτή

Η 5η διοργάνωση συνέπεσε με τον εορτασμό των 100 χρόνων από τη σύσταση του ελληνικού κράτους. Τα εγκαίνιά της πραγματοποιήθηκαν στις 10:30 της 14ης Σεπτεμβρίου, ενώ στον αγιασμό χοροστάτησε ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος, παρουσία τού προέδρου τής οργανωτικής επιτροπής Βαρλαμίδη και του γενικού διευθυντή Νικολάου Γερμανού. Την έναρξη της Εκθέσεως κήρυξε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Βουρλούμης, ενώ τον εθνικό ύμνο παιάνισε η μπάντα τού «Αβέρωφ» και του Γ’ Σώματος Στρατού.

Ακολούθησε επίσκεψη των επισήμων πρώτα στο ιαπωνικό Περίπτερο και κατόπιν στο ουγγρικό, στο γιουγκοσλαβικό, στο βουλγαρικό και στο σοβιετικό: «Είναι το θέαμα της Διεθνούς Εκθέσεως πρόξενον εθνικής υπερηφάνειας, διότι πάντα τα εν αυτή ελληνικά εκθέματα και ιδία τα γεωργικά αποδεικνύουν περιτράνως ότι, εις πείσμα τής Μικρασιατικής Καταστροφής και από τη φλόγα τής ανηκούστου προσφυγικής συμφοράς, εντός οκτώ και μόνον ετών ξαναγεννήθηκε και πάλιν τρανή και μεγάλη η ελληνική φυλή» δήλωνε στις 15 Σεπτεμβρίου ο βουλευτής Θεσσαλονίκης, Λεωνίδας Ιασωνίδης.

Off the record…

• Επεισόδιο δημιουργήθηκε με τη γιουγκοσλαβική συμμετοχή, όταν τα μέλη της παρέλαβαν ομαδική πρόσκληση για οκτώ άτομα από την οργανωτική επιτροπή για τη δεξίωση των εγκαινίων τής ΔΕΘ. Οι Γιουγκοσλάβοι θεώρησαν υποτιμητική τη μη αποστολή προσωπικών προσκλήσεων και έτσι στη δεξίωση δεν παρέστησαν οι εκπρόσωποι του Περιπτέρου, αλλά και ο γενικός πρόξενος της χώρας στη Θεσσαλονίκη, Κοΐτς.
• Η 5η ΔΕΘ είχε και… απεργία από τα γκαρσόνια τού «Μεντιτεράνεαν». Ο λόγος; Ο εργοδότης τους τούς είχε υποσχεθεί μεροκάματο 135 δρχ. και τροφή και, αντ’ αυτού, τους έδινε 80 δρχ. χωρίς φαγητό.
• Οι βιομήχανοι της Παλαιάς Ελλάδος προσπάθησαν (για ακόμη μία φορά) να «τορπιλίσουν» τη ΔΕΘ, με εμπιστευτική εγκύκλιο του προέδρου των Βιομηχάνων Αθηνών-Πειραιώς Χατζηκυριάκου, η οποία προέτρεπε τα μέλη τού συνδέσμου τους να απέχουν από τη ΔΕΘ λόγω της ανάγκης «ανταγωνισμού διά παντός μέσου». Άμεσα αντέδρασε η οργανωτική επιτροπή τής ΔΕΘ και ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Βουρλούμης, ο οποίος απέστειλε προσωπικές επιστολές στους κυριότερους βιομηχάνους, υπογραμμίζοντας «την συμμετοχήν των ελλήνων βιομηχάνων ως επιβεβλημένην εις την Έκθεσιν».
• Η Έκθεση παρέμεινε μία επιπλέον ημέρα ανοιχτή μετά από παράκληση της Γενικής Διοίκησης Μακεδονίας, προκειμένου οι εισπράξεις να διατεθούν για τη διοργάνωση των εορτών τής εκατονταετηρίδας. Προς τούτο επιστρατεύτηκαν δύο μπάντες, ενώ παράλληλα διοργανώθηκαν αρχαϊκές επιδείξεις από τους ευζώνους του πρότυπου τάγματος.
• Στις 8 Οκτωβρίου 1930 ο ιδρυτής τής ΔΕΘ, Νικόλαος Γερμανός, αναλαμβάνει καθήκοντα δημαρχούντος τού δήμου Θεσσαλονίκης.

 

Η περίοδος 1931-1940

Η πορεία προς τον πόλεμο

Νέες αφίξεις και σημαντικές πρωτιές «σημαδεύουν» τις προπολεμικές διοργανώσεις, μέχρι την τραγική διακοπή τού δεύτερου παγκοσμίου πολέμου.

Στην 6η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (13-28 Σεπτεμβρίου 1931) το σύνολο των εκθετών έφτασε τους 2.876. Συμμετείχαν 645 ξένοι εκθέτες, ενώ το σύνολο των εκθετηρίων χώρων έφτασε τα 10.421 τετρ.μ.

Στην Έκθεση συμμετείχαν, επισήμως, πέντε ξένες χώρες (Γιουγκοσλαβία, Ελβετία, Κύπρος, Σοβιετική Ένωση, Τσεχοσλοβακία), ενώ οι επισκέπτες ξεπέρασαν τους 300.000 – ανάμεσα σε αυτούς και διακόσιοι επιχειρηματίες που έφθασαν ακτοπλοϊκώς από την Κωνσταντινούπολη. Μεταξύ των επισήμων που επισκέφθηκαν την 6η ΔΕΘ ήταν ο διοικητής τής Τραπέζης τής Ελλάδος Διομήδης, ο υπουργός Αεροπορίας Α. Ζάννας, ο ρώσος πρέσβης Ποτόμκιν και ο υπουργός Ναυτικών Αργυρόπουλος, ο οποίος κατέπλευσε στη Θεσσαλονίκη με το ιστορικό καταδρομικό «Έλλη».

Μεγάλη ατραξιόν τής 6ης ΔΕΘ ήταν το λούνα παρκ, όπου παρουσιάζεται για πρώτη φορά ο «Γύρος τού Θανάτου» από τον Μπίλι Γουόρντ και τη σύζυγό του, Μαρζερί. Τους επισκέπτες εντυπωσίαζε και το «Γκραντ-Ρου» (ένα είδος προσομοίωσης πτήσης), ο «Οίκος τού Γέλωτος» (το γνωστό παιχνίδι με τους παραμορφωτικούς καθρέφτες), αλλά και ο «Χορός τού Τάπητα» (κάτι αντίστοιχο με το σημερινό «ταψί»). Τρία δυστυχήματα έγιναν στο λούνα παρκ κατά τη διάρκεια της Έκθεσης του 1931: ένας στρατιώτης εκτινάχθηκε από τις κούνιες και καταπλάκωσε τον Σ. Λιαγκούρη, υπάλληλο της Ενώσεως Γεωργικών Συνεταιρισμών, ενώ με τον ίδιο τρόπο ένας ναύτης καταπλάκωσε επισκέπτη από τη Βέροια και μία δεκατριάχρονη από τη Φλώρινα.

Κατά τα λοιπά:

• Στην Έκθεση του 1931 παρουσιάζονται για πρώτη φορά τα καλλυντικά τής Elizabeth Arden, προκαλώντας κοσμοσυρροή από τις κυρίες τής Θεσσαλονίκης (και όχι μόνο).
• Σοβαρό επεισόδιο δημιουργήθηκε μεταξύ της ΔΕΘ και του Γαλακτοκομικού Συνεταιρισμού Θεσσαλονίκης. Συγκεκριμένα, η ΔΕΘ είχε απορρίψει αίτημα του συνεταιρισμού για την παρουσίαση ζωντανής αγελάδας στους χώρους τού Περιπτέρου του για να προφυλάξει την καλαισθησία της Έκθεσης και, έτσι, δεν εξέδωσε την απαραίτητη άδεια κατασκευής Περιπτέρου. Ο συνεταιρισμός κατασκεύασε, ωστόσο, το Περίπτερο χωρίς άδεια, με αποτέλεσμα οι τεχνικές υπηρεσίες τής ΔΕΘ να το κατεδαφίσουν και να δεχθούν ιδιαίτερα έντονη φραστική επίθεση από μέλη τού συνεταιρισμού. Το θέμα διευθετήθηκε με την έγγραφη συγγνώμη τού συνεταιρισμού προς τη ΔΕΘ, αλλά και με την τοποθέτηση τεχνητής αγελάδας στον χώρο τού Περιπτέρου. Πάντως, το γάλα που προσέφεραν στους επισκέπτες ήταν φρέσκο και εξαιρετικής ποιότητας.
• Ειδική ρύθμιση έγινε, ώστε τα εστιατόρια τής πόλης να παραμείνουν ανοιχτά και τις τρεις Κυριακές τής Έκθεσης, με στόχο να εξυπηρετήσουν τους επισκέπτες της.
• Η Ελληνική Εταιρεία Εναέριων Συγκοινωνιών ΑΕ, με την ευκαιρία τής ΔΕΘ, προγραμμάτισε αεροπορική σύνδεση δύο φορές την ημέρα από την Αθήνα προς τη Θεσσαλονίκη. Το εισιτήριο απλής μετάβασης κόστιζε 667 δρχ. και το μετ’ επιστροφής 1.253 δρχ.
• Δύο διακοσμητές ήρθαν στα χέρια, όταν ένας εξ αυτών ζήτησε από το Αγροτικό Περίπτερο εργασία και εκδιώχθηκε από τον έτερο διακοσμητή, που εργαζόταν ήδη στο Περίπτερο. Μετά από άγριο καβγά, ο ένας κατέληξε στο Δημοτικό Νοσοκομείο και ο άλλος στο αστυνομικό τμήμα τής Έκθεσης.
• Η ΔΕΘ τού 1931 παρατάθηκε κατά μία ημέρα, προκειμένου οι εισπράξεις να διατεθούν υπέρ των δημοτικών συσσιτίων.

Η ΔΕΘ τού 1932

Η 7η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης (11 Σεπτεμβρίου-2 Οκτωβρίου 1932) είχε προγραμματιστεί να λειτουργήσει από τις 11 ώς τις 25 Σεπτεμβρίου 1932, όμως παρατάθηκε μέχρι τη 2^α Οκτωβρίου. Στην 7η διοργάνωση, που πραγματοποιήθηκε εν μέσω κορύφωσης της διεθνούς οικονομικής κρίσης, το σύνολο των εκθετών έφτασε τους 2.138, εκ των οποίων ωστόσο μόνον οι 117 ήταν ξένοι. Ως φυσικό επακόλουθο ήρθε και η μείωση των επίσημων ξένων κρατικών συμμετοχών, που ήταν μόλις δύο (από Γιουγκοσλαβία και Ουγγαρία). Η συνολική επιφάνεια που καλύφθηκε ήταν 9.662 τετρ.μ., ενώ οι επισκέπτες ξεπέρασαν τους 300.000.

Η 7η ΔΕΘ καινοτόμησε με την εισαγωγή τού θεσμού τής λαϊκής ημέρας (με εισιτήριο των 5 δρχ.), για να προσελκύσει επισκέπτες που είχαν ταλαιπωρηθεί από τη διεθνή οικονομική κρίση. Ιδιαίτερα ζωηρή κίνηση παρουσιάστηκε στις 24 Σεπτεμβρίου, επειδή, εκτός του κατάπλου τής μοίρας τού ελληνικού στόλου, αφίχθησαν και δύο ατμόπλοια με τούρκους εκδρομείς και μία έκτακτη αμαξοστοιχία από την Αλεξανδρούπολη. Την επομένη ημέρα άναψαν για πρώτη στον χώρο τής ΔΕΘ πυροτεχνήματα.

Στα υπόλοιπα αξιοσημείωτα της 7ης διοργάνωσης ξεχωρίζουν τα εξής:

• Το λαχείο τής ΔΕΘ (στα πρότυπα του σημερινού «Ξυστού») ήταν άλλη μία από τις καινοτομίες τής 7ης ΔΕΘ: η κλήρωση είχε γίνει πριν από την πώληση των λαχνών και ο αγοραστής μπορούσε να αποκαλύψει τον αριθμό, για να μάθει αν κερδίζει.
• Η 7η ΔΕΘ ήταν προεκλογική, αφού οι εθνικές εκλογές πραγματοποιήθηκαν στις 25.09.1932, με υπεροχή τού Φιλελεύθερου Κόμματος του Ελευθερίου Βενιζέλου.
• Τη νύχτα της 28ης Σεπτεμβρίου έγιναν φοβεροί σεισμοί στη Χαλκιδική. Εκατοντάδες ήταν οι νεκροί και οι τραυματίες, κυρίως από τις περιοχές τής Ιερισσού, από το Στρατώνι, τα Νέα Ρόδα και την Ίσβυρο. Μάλιστα, οι Θεσσαλονικείς, φοβούμενοι σεισμό στην πόλη, διανυκτέρευαν στην ύπαιθρο. Η ΔΕΘ αποφάσισε οι εισπράξεις τής 1ης Οκτωβρίου να διατεθούν υπέρ των σεισμοπλήκτων τής Χαλκιδικής. Την ημέρα εκείνη και προκειμένου το ποσό να είναι όσο το δυνατόν μεγαλύτερο δεν ίσχυσαν τα διαρκή εισιτήρια.
• Στο πλαίσιο της ΔΕΘ, τα «Καλουτάκια» παρουσίαζαν παραστάσεις με σατιρικά και πολιτικά κείμενα στα «Παραθαλάσσια Κυβέλεια».

Η ΔΕΘ τού 1933

Το 1933, η 8η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης (10-28 Σεπτεμβρίου 1933) προβάλλει τον ελληνικό τουρισμό και το μακεδονικό βιβλίο. Παράλληλα, στη διάρκειά της καταφθάνουν στην πόλη ειδικές αμαξοστοιχίες με επισκέπτες από το Μοναστήρι, τα Περίπτερα γεμίζουν με βαλκάνιους επιχειρηματίες και η εταιρεία υπολογίζει την κατά κεφαλή δαπάνη τού μέσου επισκέπτη τής ΔΕΘ μεταξύ 150 και 200 δρχ.

Συγκεκριμένα, στην 8η Έκθεση του 1933 οι άμεσοι έλληνες εκθέτες (χωρίς να υπολογίζονται οι εκθέτες γεωργικών προϊόντων) ήταν 315, ενώ οι ξένοι ανέρχονταν στους 252. Το σύνολο των εκθετών ξεπέρασε τους 2.200. Οι καλυπτόμενες εκθεσιακές επιφάνειες υπερέβησαν τα 11.000 τετρ.μ., εκ των οποίων 7.500 τετρ.μ. σε Περίπτερα, 750 τετρ.μ. σε υπόστεγα και 3.100 τετρ.μ. σε υπαίθριους χώρους. Παρά την από διετία οικονομική κρίση και τον γενικό περιορισμό εισαγωγών που είχε εφαρμοστεί στη χώρα μας, η ΔΕΘ κατάφερε να προσελκύσει το ενδιαφέρον των ξένων εκθετών, οι οποίοι προέρχονταν από τη Γερμανία, την Τσεχοσλοβακία, τη Γαλλία, την Ελβετία, τις ΗΠΑ, την Αγγλία, την Ουγγαρία, την Τουρκία, την Αυστρία, την Ιταλία, την Ολλανδία, το Βέλγιο, τη Δανία, την Ιαπωνία και την Ισπανία. Οι επίσημες κρατικές συμμετοχές παρέμειναν, όπως και το προηγούμενο έτος, δύο (από Αλβανία και Γιουγκοσλαβία).

Στα υπόλοιπα αξιοσημείωτα της 8ης διοργάνωσης ξεχωρίζουν τα εξής:

• Την ένατη ημέρα λειτουργίας τής Έκθεσης πραγματοποιήθηκε επίσκεψη του έλληνα πρωθυπουργού Παναγή Τσαλδάρη, ο οποίος, εκτός από το Περίπτερο Εθνικής Παραγωγής, περιηγήθηκε και στις δύο ξένες κρατικές συμμετοχές.
• Έκτακτη αμαξοστοιχία δρομολογήθηκε, όπως προαναφέρθηκε, από το Μοναστήρι, προκειμένου να μεταφέρει στη ΔΕΘ διακόσιους εμπορικούς επισκέπτες.
• Λόγω της ΔΕΘ, η Ελληνική Εταιρεία Εναερίων Συγκοινωνιών δρομολόγησε διπλή καθημερινή αεροπορική σύνδεση Αθήνας-Θεσσαλονίκης.
• Στους χώρους τής Έκθεσης ακουγόταν από τα μεγάφωνα η μεγάλη επιτυχία τής εποχής «Μπαρμπαγιάννης Κανατάς» του Επιτροπάκη, που είχε κυκλοφορήσει σε δίσκους από την Odeon.

Η ΔΕΘ τού 1934

Στην 9η διοργάνωση (9 Σεπτεμβρίου-1 Οκτωβρίου 1934) οι έλληνες άμεσοι εκθέτες (χωρίς να υπολογίζονται οι εκθέτες γεωργικών προϊόντων) έφτασαν τους 330, ενώ οι ξένοι υπερδιπλασιάστηκαν, ανερχόμενοι στους 574 και καλύπτοντας συνολικά περισσότερα από 15.000 τετρ.μ. εκθετηρίου χώρου. Οι άμεσοι και έμμεσοι εκθέτες ανήλθαν σε 5.400, ενώ οι κρατικές ξένες συμμετοχές αυξήθηκαν στις επτά (συμμετείχαν η Αίγυπτος, η Αλβανία, η Γιουγκοσλαβία, η Ιταλία, η Σουηδία, η Τουρκία και η Τσεχοσλοβακία). Οι αυξημένες ξένες κρατικές συμμετοχές οφείλονταν και στο γεγονός ότι η κυβέρνηση Τσαλδάρη εφάρμοσε σύστημα ανταλλαγής προϊόντων, σύμφωνα με το οποίο ο εισαγωγέας ξένων προϊόντων θα έπρεπε να ήταν και εισαγωγέας στη χώρα προέλευσής του ελληνικών προϊόντων. Οι επισκέπτες ξεπέρασαν τους 300.000.

Το 1934 η ΔΕΘ υλοποιεί για πρώτη φορά εκθεσιακές δράσεις στο εξωτερικό. Συγκεκριμένα, σε συνεργασία με το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης και υπό την αιγίδα της ελληνικής κυβέρνησης, διοργανώθηκε μεταφερόμενη (κατά τα σημερινά δεδομένα: road show) έκθεση ελληνικών προϊόντων στη Γιουγκοσλαβία.

Μεγάλη άνοδος παρατηρήθηκε στους αλλοδαπούς επισκέπτες, οι οποίοι από 1.300 στην αμέσως προηγούμενη διοργάνωση ανήλθαν σε 4.000. Η εμπορική κίνηση στην αγορά τής Θεσσαλονίκης, λόγω της λειτουργίας τής ΔΕΘ, υπολογίστηκε σε 200 εκατ. δραχμές.

Στα υπόλοιπα αξιοσημείωτα της 9ης διοργάνωσης ξεχωρίζουν τα εξής:

• Η Αυστροελληνική Εταιρεία Καπνού παρουσίασε για πρώτη φορά τσιγάρα χωρίς ή με ελάχιστη νικοτίνη (τα γνωστά fights), χωρίς όμως ιδιαίτερη εμπορική ανταπόκριση.
• Στο περίπτερο του Ερυθρού Σταυρού πραγματοποιήθηκε εγχείρηση σκωληκοειδίτιδας(!).
• Μετά τη λήξη της 9ης ΔΕΘ, ο ιδρυτής της, Νικόλαος Γερμανός, δήλωσε: «Όσον αφορά την αναγερθησιμένην εις την νέαν της θέσιν Έκθεσιν ασφαλώς και το έργο αυτό θα συντελεσθή το 1936 άλλως… θα αυτοκτονήσω».
• Ανταγωνιστική προς τη ΔΕΘ έκθεση ελληνικών προϊόντων διοργανώθηκε στο Ζηρίνειο Γυμναστήριο Κηφισιάς από τον Σύλλογο Προστασίας Ελληνικών Προϊόντων.
• Τις ίδιες ημέρες λειτουργίας τής ΔΕΘ, η Ελλάδα συμμετείχε επισήμως διά της Υπηρεσίας Ξένων Εκθέσεων στην Έκθεση του Μπάρι. Το ελληνικό περίπτερο επισκέφθηκε ο Μουσολίνι, ο οποίος έλαβε ως δώρα ένα πολύτιμο χαλί, βάζα Κιουταχείας, ελληνικό κονιάκ και ένα σώμα τής ελληνικής εγκυκλοπαίδειας.

Η ΔΕΘ τού 1935

Τον Ιανουάριο του 1935 ο Νικόλαος Γερμανός πεθαίνει. Η σορός του εκτέθηκε στους χιονισμένους (λόγω βαρυχειμωνιάς) χώρους τής ΔΕΘ, μεταφερόμενη εν συνεχεία υπό τη μουσική τού Παπαφείου στον ιερό ναό τής Αγίας Σοφίας, όπου ο πρόεδρος της ΔΕΘ Τσίτσης εκφώνησε τον επικήδειο. Μετά τον θάνατο του Νικολάου Γερμανού, τη γενική διεύθυνση της ΔΕΘ ανέλαβε ο Αχιλλέας Καλεύρας.

Σημειωτέον ότι μόλις τέσσερις ώρες πριν από τον θάνατό του ο Νικόλαος Γερμανός είχε πετύχει την οριστική παραχώρηση του γηπέδου των νέων εγκαταστάσεων της ΔΕΘ. Μάλιστα, το τηλεγράφημα θανάτου στους οικείους του έφτασε πριν από αυτό της επιτυχίας του για τη ΔΕΘ και ανέφερε: «Ζήτημα ετελείωσε σήμερον. Αύριον παραλαμβάνω έγγραφα χείρας μου, αναχωρώ Κυριακήν. Γερμανός».

Στη 10η ΔΕΘ τού 1935 (8-30 Σεπτεμβρίου 1935) οι άμεσοι έλληνες εκθέτες διπλασιάστηκαν, φτάνοντας τους 630, ενώ οι ξένες εταιρείες ήταν 610. Το σύνολο του εκθεσιακού χώρου ξεπέρασε τα 15.000 τετρ.μ., ενώ οι ξένες επίσημες κρατικές συμμετοχές παρέμειναν επτά (Αίγυπτος, Αλβανία, Βέλγιο, Γιουγκοσλαβία, Ιταλία, Φινλανδία, Τουρκία). Οι επισκέπτες ξεπέρασαν τους 300.000. Εκτός των επίσημων ξένων κρατικών συμμετοχών συμμετείχαν αλλοδαποί εκθέτες, προερχόμενοι από 25 χώρες.

Στη 10η ΔΕΘ έδωσαν το «παρών» περίπου 6.000 έλληνες παραγωγοί, όλοι οι νομοί τής χώρας, οι αυτόνομοι οργανισμοί (όπως της σταφίδας, του καπνού και των ταπήτων), η ελληνική χειροτεχνία και η μελισσοκομία. Μάλιστα, για να καλυφθούν οι ανάγκες στέγασης των εκθετών η ΔΕΘ κατασκεύασε Περίπτερο 600 τετρ.μ. και υπόστεγα 200 τετρ.μ. Ειδικό υπόστεγο κατασκευάστηκε για να στεγάσει τη μελισσοκομική έκθεση, στην πλατεία τού Περιπτέρου τής Εθνικής Παραγωγής.

Η λαϊκή επίσκεψη συνεχίστηκε ως θεσμός, με εισιτήριο 5 δρχ. κάθε Τετάρτη τού Σεπτεμβρίου. Για την ψυχαγωγία των επισκεπτών διοργανώθηκαν θεάματα, ενώ θίασοι έδιναν παραστάσεις κάθε απόγευμα και βράδυ. Το αποκορύφωμα των θεαμάτων ήταν ο «Θίασος των Νάνων» από τη Βουδαπέστη, ενώ ακροβατική ατραξιόν στην έκθεση ήταν η «Μοτοσικλέτα τού Θανάτου».

Η ΔΕΘ τού 1936

Στην 11^η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (6-27 Σεπτεμβρίου 1936) οι έλληνες εκθέτες έφτασαν τους 723 και τους 843 οι ξένοι. Οι χώροι, για ακόμη ένα έτος, ξεπέρασαν τα 15.000 τετρ.μ., ενώ οι ξένες κρατικές επίσημες συμμετοχές μειώθηκαν κατά μία από την περασμένη διοργάνωση και ανήλθαν στις έξι. Οι ξένες συμμετοχές προέρχονταν από την Αλβανία, τη Γερμανία, τη Γιουγκοσλαβία, τη Δανία, τη Νορβηγία και την Τουρκία. Οι επισκέπτες ξεπέρασαν τους 300.000.

Στο πλαίσιο της 11ης ΔΕΘ διοργανώθηκαν έξι ειδικές εκθέσεις – και, συγκεκριμένα, κρασιού, ζωγραφικής και γλυπτικής, τουριστικών φωτογραφιών, ελληνικού καπνού, μελισσοκομικής και ελληνικής ταπητουργίας–, ενώ έγινε σοβαρή προσπάθεια συστηματοποίησης των εκθεμάτων και για πρώτη φορά διοργανώθηκε ειδικό Γεωργικό Περίπτερο.

Ανάμεσα σ’ αυτούς που βραβεύτηκαν στην 11η ΔΕΘ ήταν ο νομός Τρικάλων, η εταιρεία Shell Co. Hellas Ltd., το εργοστάσιο ποτοποιίας «Ο Βάκχος» από τη Φλώρινα, τα αεριούχα ποτά «Ζενίθ», η εταιρεία «Ιωάννης Μπουτάρης», τα οινοπνευματώδη ποτά από τη Μυτιλήνη «Ρεκόρ», ο δήμος Μεγαρέων για το κρασί του, τα ζαχαροπλαστεία «Λαϊλάς» από τις Σέρρες για τον ακανέ τους, η εταιρεία «Νέκταρ» για το μέλι της, η βιομηχανία υφασμάτων «Υφανέτ», η οινοποιητική «Achaia Clauss» και η καπνοβιομηχανία των αδελφών Ματσάγγου από τον Βόλο.

Την 11η διοργάνωση επισκέφθηκαν οι υπουργοί Εθνικής Οικονομίας και Σιδηροδρόμων και ο υφυπουργός Οικονομικών Ρεδιάδης.

Στις 13 Σεπτεμβρίου, ως παράλληλο γεγονός τής ΔΕΘ και υπό την προστασία τού διαδόχου, διοργανώθηκαν ναυτικοί αγώνες, στους οποίους συμμετείχαν όλα τα ναυτικά σωματεία τής χώρας και οι ναυτικοί όμιλοι της Αιγύπτου.

Μόλις έναν μήνα πριν από την έναρξη λειτουργίας τής Έκθεσης (4 Αυγούστου 1936) κηρύχθηκε η δικτατορία τού Ιωάννη Μεταξά. Τα εγκαίνια της διοργάνωσης πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά από μέλος τής βασιλικής οικογένειας –και, συγκεκριμένα, τον διάδοχο Παύλο–, ενώ σ’ αυτά παρέστη και ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς.

Στις 10 π.μ. της 6ης Σεπτεμβρίου έφθασαν αεροπορικώς στη Θεσσαλονίκη (στο αεροδρόμιο του Σέδες) ο διάδοχος, ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί Τύπου, Τουρισμού και Πρόνοιας. Η Σχολή Εφέδρων τού Πυροβολικού απέδωσε τιμές μετά μουσικής και εν συνεχεία οι επίσημοι κατευθύνθηκαν με αυτοκίνητο προς την πόλη, στην είσοδό της οποίας τούς επιφυλάχθηκε λαμπρή υποδοχή.

Στην πύλη τής Έκθεσης ήταν παρατεταγμένα τμήματα του στρατού. Μετά τον αγιασμό, λόγο εκφώνησαν ο πρόεδρος της ΔΕΘ Τσίτσης και ο γενικός διευθυντής Α. Καλεύρας. Μετά την προσφώνηση του δημάρχου τής πόλης, τον λόγο πήρε ο δικτάτορας Ι. Μεταξάς, ο οποίος δήλωσε, μεταξύ άλλων, ότι «είναι έργον εξόχως ειρηνικόν η διεθνής Έκθεσις της Θεσσαλονίκης, προάγον τας φιλικάς σχέσεις των λαών, τιμά και τους συλλαβόντας πρώτους την ιδέαν αυτής και εκείνους, οι οποίοι συνεχίζουν το έργον». Τέλος, ο διάδοχος «εν ονόματι της Α.Μ., του βασιλέως», κήρυξε «την έναρξιν της ενδεκάτης περιόδου τής Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης». Μάλιστα, κατά την περιήγησή του στην 11η ΔΕΘ ο διάδοχος Παύλος δοκίμασε κρασί από το περίπτερο του Μπουτάρη.

Στα παραλειπόμενα της διοργάνωσης ξεχωρίζει το βασιλικό κτήμα Τατοΐου, το οποίο ήταν το κεντρικό έκθεμα του Περιπτέρου Εθνικής Παραγωγής. Παράλληλα, στην Έκθεση παρουσιάστηκαν και οι πρώτες μάσκες προστασίας σε περίπτωση χημικού πολέμου.

Η ΔΕΘ τού 1937

Το 1937 ήταν μια πολύ σημαντική χρονιά για τη ΔΕΘ, διότι εκδόθηκε ο ν. 661, σύμφωνα με τον οποίο ουσιαστικά πραγματοποιήθηκε η οριστική παραχώρηση των νέων χώρων τής ΔΕΘ.

Στη 12η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (5-26 Σεπτεμβρίου 1937) σημειώθηκε ρεκόρ αριθμού εκθετών και εκθεμάτων που παρουσιάστηκαν σε εκθεσιακό χώρο μεγαλύτερο των 16.000 τετρ.μ., ενώ μόνον οι εκθέτες γεωργικών προϊόντων ξεπέρασαν τους 6.000. Επίσημα έλαβαν μέρος πέντε ξένα κράτη (Αλβανία, Γερμανία, Γιουγκοσλαβία, Σουηδία, Τουρκία). Συμμετείχαν εκθέτες από είκοσι τέσσερις χώρες, ενώ ανεξάρτητες συμμετοχές είχαν ο τουρισμός, τα καπνά, η σταφίδα, οι τάπητες, τα γεωργικά ιδρύματα και η λαϊκή τέχνη. Τέλος, διοργανώθηκαν ειδικές εκθέσεις ναυτιλίας και καλών τεχνών.

Το Ναυτικό Περίπτερο ήταν ένα από τα πλέον εντυπωσιακά τής 12ης ΔΕΘ. Στην οροφή του υπήρχε τοποθετημένος πάνω σε βράχους ένας φάρος που αναβόσβηνε, ενώ στην είσοδό του, σε φυσικό μέγεθος, είχε τοποθετηθεί ένα μικρό ιστιοφόρο επανδρωμένο με ναύτες. Τους τοίχους κοσμούσαν κάδρα με ελαιογραφίες από την ελληνική ναυτική ιστορία. Επίσης, υπήρχε τοποθετημένο ξύλινο ομοίωμα της κεφαλής τού Θεμιστοκλή από το ομώνυμο πολεμικό καράβι τού καπετάν Μπαμπά, καθώς και το κεφάλι τού Σόλωνος από το πολεμικό καράβι «Σόλων» τού καπετάν Γιώργη Πάνου. Στο κέντρο τού Περιπτέρου υπήρχαν βιτρίνες, όπου παρουσιαζόταν η εξέλιξη του ελληνικού καραβιού, από τις αρχαίες τριήρεις μέχρι τα τελευταία εμπορικά σύγχρονα πλοία τής εποχής. Τέλος, ένα ιδιαίτερο διαμέρισμα ήταν αφιερωμένο στην ιστορία τής πολεμικής ναυτικής τέχνης.

Στο λούνα παρκ τής Έκθεσης λειτουργούσε βιενέζικο πράτερ με ξύλινα αλογάκια, ψεύτικα αυτοκινητάκια, κούνιες κοκ., καθώς και Περίπτερα που πουλούσαν ζαχαρωτά και διάφορες άλλες λιχουδιές. Σε μια μικροσκοπική πισίνα με σκούρο μπλε νερό από λουλάκι κολυμπούσαν λαστιχένιες πάπιες, στον λαιμό των οποίων οι πελάτες καλούνταν να περάσουν ένα στεφάνι. Τα τρία στεφάνια κόστιζαν 5 δρχ. και το βραβείο για όσους πετύχαιναν στην πρόκληση ήταν γλυκά και σοκολάτες. Μεγάλη ατραξιόν τής ΔΕΘ ήταν ο ιπτάμενος ίππος με την όμορφη αμαζόνα, καθώς και η περιστρεφόμενη μοτοσικλέτα «Λούπινγκ δε λουπ», με οδηγό τον περίφημο σερ Ρίγκιγκ από τη Νέα Υόρκη. Τέλος, οργανώθηκαν και παραστάσεις της «Αΐντα» τού Βέρντι.

Στις 25 Σεπτεμβρίου ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ κατέφθασε στη Θεσσαλονίκη με τη βασιλική αμαξοστοιχία, για να επισκεφθεί την Έκθεση. Περιηγήθηκε στα περίπτερα της Αλβανίας, της Γερμανίας, της Τουρκίας, της Σουηδίας και της Γιουγκοσλαβίας, στο Ναυτικό και το Καπνικό Περίπτερο, στα Περίπτερα του Ελληνικού Πυριτιδοποιείου και στα Περίπτερα της Λαϊκής Τέχνης, της Εθνικής Παραγωγής και της Ταπητουργίας.

Στην Έκθεση του 1937:

• Οι κυρίες τής Φιλοπτώχου Αδελφότητας Κυριών προσέφεραν στον βασιλιά Γεώργιο Β’, ως αναμνηστικό τής επίσκεψής του, ένα χειροποίητο τραπεζομάντιλο.
• Η επίδειξη που έκοβε την ανάσα των επισκεπτών τής 12ης ΔΕΘ ήταν αυτή του «Φλεγόμενου Αερόστατου».
• Στις 19 Σεπτεμβρίου προκηρύχθηκε πανελλήνιος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την εκπόνηση σχεδίου των νέων μόνιμων εγκαταστάσεων της ΔΕΘ.

Η ΔΕΘ τού 1938

Στη 13η ΔΕΘ (11 Σεπτεμβρίου-21 Οκτωβρίου 1938) το ρεκόρ που σημειώθηκε αφορούσε στον αριθμό των ξένων επίσημων κρατικών συμμετοχών, οι οποίες έφτασαν τις οκτώ. Συγκεκριμένα, στην Έκθεση συμμετείχαν η Αλβανία, η Βουλγαρία, η Γερμανία, η Γιουγκοσλαβία, η Ιταλία, η Ρουμανία, η Πολωνία και η Τουρκία.

Στην κεντρική πλατεία τής Έκθεσης, το υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού εγκατέστησε κινηματογράφο, όπου καθημερινά προβάλλονταν ταινίες με θέμα τον εορτασμό τής 4ης Αυγούστου στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και την υπόλοιπη χώρα. Μάλιστα, στο κέντρο τού Περιπτέρου τής 4ης Αυγούστου (με κεντρική θεματική «Ιστορία Δύο Ετών») είχε τοποθετηθεί μια τεράστια, ανάγλυφη πλάκα, που αναπαριστούσε τις κρατικές υπηρεσίες. Το Περίπτερο ήταν χωρισμένο σε τρία διαμερίσματα και στο κεντρικό είχαν τοποθετηθεί χάρτες, φωτογραφίες και προπλάσματα από έργα που σχεδίαζε ή υλοποιούσε η τότε κυβέρνηση. Υπήρχαν, επίσης, τα τμήματα γεωργίας, εθνικής οικονομίας, εργασίας, ασφάλειας, κοινωνικής πρόνοιας και παιδείας. Αντί οροφής, είχε τοποθετηθεί ένας τεράστιος, φωτεινός χάρτης τής Ελλάδας, γύρω από τον οποίον υπερίπταντο αεροπλάνα. Αριστερά και δεξιά τού Περιπτέρου είχαν τοποθετηθεί ευμεγέθεις φωτογραφίες τού βασιλιά, του διαδόχου και του δικτάτορα Μεταξά, ενώ νέες και νέοι τής νεολαίας Μεταξά μοίραζαν στους επισκέπτες προπαγανδιστικό υλικό.

Στη διοργάνωση εκείνης της χρονιάς η Αλβανία κατασκεύασε ένα νέο Περίπτερο, χαρακτηριστικό του οποίου ήταν ένας πύργος ύψους 23 μέτρων. Στο δικό της Περίπτερο η Τουρκία παρουσίαζε βιομηχανικά και γεωργικά προϊόντα, είδη υφαντουργίας, καπνό, ελαστικά και δέρματα, ενώ στο κέντρο τού Περιπτέρου είχε τοποθετηθεί χάλκινη προτομή τού Κεμάλ Ατατούρκ. Το Περίπτερο της Βουλγαρίας καταλάμβανε χώρο 320 τετρ.μ., παρουσιάζοντας κυρίως γεωργικά και γαλακτοκομικά προϊόντα. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούσε μια τεχνητή στοά εξόρυξης γαιανθράκων.

Στο γερμανικό Περίπτερο διοργανώθηκε από την Ένωση Βιβλιοπωλών Λειψίας ειδική έκθεση γερμανικού βιβλίου, όπου παρουσιάζονταν προπαγανδιστικά βιβλία τού εθνικοσοσιαλισμού και γερμανικές εκδόσεις αρχαίων ελλήνων συγγραφέων. Επίσης, στο ίδιο Περίπτερο υπήρχε ειδικό τμήμα τής γερμανικής ραδιοφωνίας.

Σε ό,τι αφορά την επίσημη κρατική συμμετοχή τής Ιταλίας, αξίζει να σημειωθεί ότι σ’ αυτήν συμμετείχαν 85 επιχειρήσεις, σε μια διοργάνωση του φασιστικού ινστιτούτου.

Κατά τα λοιπά, στο πλαίσιο της 13ης ΔΕΘ διοργανώθηκε φωτογραφική έκθεση, στην οποία συμμετείχαν 110 έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες, παρουσιάζοντας 650 φωτογραφίες.

Στα υπόλοιπα αξιοσημείωτα της 13ης διοργάνωσης ξεχωρίζουν τα εξής:

• Τον Μάρτιο 1938 κατατέθηκαν επτά μελέτες για τις νέες εγκαταστάσεις τής ΔΕΘ, από τις οποίες βραβεύτηκαν οι τρεις. Πρώτη κατετάγη η μελέτη που κατατέθηκε με το ψευδώνυμο «Πλούτος», η οποία απέσπασε χρηματικό βραβείο 200.000 δρχ. Σημειωτέον ότι ουδεμία από τις μελέτες που κατατέθηκαν την εποχή εκείνη δεν εφαρμόστηκε, ενώ η ΔΕΘ αποφάσισε να εγκαταστήσει στους χώρους της αρχιτεκτονικό εργαστήρι, για την εκπόνηση νέων σχεδίων.
• Η αρχιτεκτονική μελέτη για τις νέες εγκαταστάσεις τής ΔΕΘ που απέσπασε το τρίτο βραβείο (και χρηματικό έπαθλο 50.000 δρχ.) έφερε το ψευδώνυμο «4η Αυγούστου».
• Το μεγάλο θέαμα της 13ης ΔΕΘ ήταν ο «Άνθρωπος Κανόνι».

Η ΔΕΘ τού 1939

Το Πάσχα του 1939 ο Μουσολίνι αποβίβαζε τα στρατεύματά του στην Αλβανία, με εμφανή πλέον τον σκοπό του για κατάκτηση της Ελλάδας. Παράλληλα, λίγο αργότερα (την 1^η Σεπτεμβρίου 1939), κατά τη διάρκεια προετοιμασίας τής 14ης ΔΕΘ (24 Σεπτεμβρίου-15 Οκτωβρίου 1939), η Γερμανία τού Χίτλερ είχε εισβάλει στην Πολωνία. Παρά ταύτα, η Γερμανία συμμετείχε κανονικά στη 14η ΔΕΘ – και, μάλιστα, με δικό της Περίπτερο.

Αρχικώς, η 14η ΔΕΘ είχε προγραμματιστεί να λειτουργήσει από τις 10 Σεπτεμβρίου μέχρι την 1 Οκτωβρίου 1939. Ωστόσο, η ημερομηνία διεξαγωγής της μετατοπίστηκε τελικώς κατά 15 ημέρες, λόγω των δυσχερών διεθνών συνθηκών. Έτσι (και παρά το πολεμικό παγκόσμιο περιβάλλον), η ΔΕΘ προχώρησε στην εκτέλεση των έργων που είχε σχεδιάσει και, σε μια σεμνή τελετή, εγκαινιάστηκε το Περίπτερο της Εθνικής Παραγωγής και κατόπιν τα περίπτερα Α’ και Β’.

Πέραν της Γερμανίας, στην έκθεση συμμετείχαν επισήμως η Βουλγαρία (με ένα επιβλητικό περίπτερο ύψους 12 μέτρων), η Ιταλία, η Τουρκία και η Φινλανδία. Ένα από τα εντυπωσιακότερα Περίπτερα της Έκθεσης εκείνης της χρονιάς ήταν εκείνο της Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας τού Μεταξά, το κρατικό Περίπτερο, καθώς και το Περίπτερο Υγιεινής. Μία από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές συμμετοχές ήταν αυτή της εταιρείας «ΑΜΒΥΞ» του Αλβέρτου Ρεβάχ, που συμμετείχε στη ΔΕΘ από το 1935: στην 14η ΔΕΘ καταλάμβανε ένα ολόκληρο Περίπτερο, όπου παρουσίαζε προϊόντα όπως η σαμπάνια Moet & Chandon, το απεριτίφ Campari, τα λικέρ Cointreau και Benedictine και το νερό Σάριζα.

Το ζαχαροπλαστείο «Αθηναϊκόν» βραβεύτηκε για τα περίφημα λουκούμια του, όπως και η Εταιρεία Αλιπάστων Μυτιλήνης, η εταιρεία υφασμάτων και κλινοσκεπασμάτων «Υφανέτ», η ποτοποιία «Μεταξάς» και ο οίκος «Παπαγεωργίου».

Στο πλαίσιο των παραλλήλων εκδηλώσεων της ΔΕΘ διοργανώθηκε (στο κινηματοθέατρο «Παλλάς») χορευτικό φεστιβάλ από τη Σπεκ Μελισσηνού, με επίλεκτη χορευτική ομάδα από την Αθήνα.. Παρουσιάστηκαν έργα του Σοπέν, αλλά και ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί.

Σημειωτέον ότι η 14η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης ήταν η τελευταία που πραγματοποιήθηκε στο Πεδίον τού Άρεως.

Η ΔΕΘ τού 1940

Η τελευταία προπολεμική Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης πραγματοποιήθηκε στις νέες εγκαταστάσεις της, οι οποίες όμως επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν μόνο για ένα έτος, καθώς κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής που επακολούθησε υπέστησαν βαρύτατες καταστροφές.

Η 15η ΔΕΘ, στην οποία συμμετείχαν επισήμως τέσσερα ξένα κράτη (Γερμανία, Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία, Τουρκία), εγκαινιάστηκε στις 22 Σεπτεμβρίου και έκλεισε τις πύλες της στις 22 Οκτωβρίου. Λίγες ημέρες αργότερα κηρύχθηκε ο πόλεμος, ενώ πολλοί από τους εκθέτες δεν πρόλαβαν ούτε τα εκθέματά τους να πάρουν από τα Περίπτερα…

Στον νέο χώρο τής ΔΕΘ υπήρχαν τρία βασικά κτίσματα: τα Περίπτερα Α’ και Β’ και το Περίπτερο της Εθνικής Παραγωγής. Μέσα σε οκτώ μήνες κατασκευάστηκε το μόνιμο Αγροτικό Περίπτερο σε γήπεδο 2.328 τετρ.μ., το μόνιμο Βιομηχανικό Περίπτερο σε γήπεδο 2.179 τετρ.μ. και το μόνιμο Βιοτεχνικό Περίπτερο σε γήπεδο 2.176 τετρ.μ.

Στο βουλγαρικό Περίπτερο τα κύρια εκθέματα ήταν βιοτεχνικά προϊόντα και ροδέλαια. Η Ουγγαρία παρουσίαζε τα περίφημα αλίπαστα, ενώ η Γιουγκοσλαβία ξυλουργικά και κτηνοτροφικά είδη.

Τα ιδιωτικά Περίπτερα ήταν ελάχιστα, παρά ταύτα αξίζει να καταγραφεί ότι, παρά τις δεδομένες πολεμικές συνθήκες, τόλμησαν να χτίσουν Περίπτερα η ζυθοποιία «Φιξ» (και, μάλιστα, εμβαδού 488 τετρ.μ.), η καπνοβιομηχανία «Παπαστράτος» (σε χώρο 88 τετρ.μ.) και, σε μικρότερο Περίπτερο, η βιομηχανία σιγαρέτων «Καραβασίλη». Στην Έκθεση συμμετείχε επισήμως η Γερμανία τού Χίτλερ (μάλιστα, με την ευκαιρία τής συμμετοχής της χώρας του στη ΔΕΘ, ο πρόξενος της Γερμανίας Σόεμπεργκ παρέθεσε στις 22 Σεπτεμβρίου 1940 γεύμα, κατά τη διάρκεια του οποίου δήλωσε ότι «η Διεθνής Έκθεσις Θεσσαλονίκης είνε ένα εις μεγάλην απόστασιν ορατόν σύμβολον της ειρηνικής θελήσεως της ελληνικής κυβερνήσεως»).

Βραβεία απονεμήθηκαν, μεταξύ άλλων, στον Οργανισμό Βάμβακος, στην εταιρεία «Υφανέτ» και στην ποτοποιία «Μεταξά».

Η 15η ΔΕΘ ήταν υποτονική όσον αφορά στην επισκεψιμότητά της, αλλά και στις εμπορικές πράξεις που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιό της. Μόλις έξι ημέρες μετά την Έκθεση, ο Ιωάννης Μεταξάς αρνήθηκε να παραδώσει τη χώρα και έτσι ξεκίνησε η ιταλική επίθεση. Τα Περίπτερα με τα εκθέματά τους εγκαταλείφθηκαν και λεηλατήθηκαν από τους ίδιους τους Θεσσαλονικείς, πριν πέσουν στα χέρια των Γερμανών.

Στις 11 Απριλίου 1941 εγκαταστάθηκαν στους χώρους τής ΔΕΘ γερμανικές μονάδες, που παρέμειναν εκεί μέχρι και τη λήξη του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου. Τα αρχεία τής Έκθεσης, ο εξοπλισμός και τα έπιπλα –όσα είχαν απομένει– λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν. Το κεντρικό Περίπτερο της Εθνικής Παραγωγής χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς ως αποθήκη ραδιοφωνικών πομπών και δεκτών. Τα υπόλοιπα Περίπτερα μετατράπηκαν σε αποθήκες πυρομαχικών, όπλων και κινητήρων αεροπλάνων.

Τον Οκτώβριο 1944 και με διαφαινόμενη την ήττα τους, οι Γερμανοί ανατίναξαν τα πολεμοφόδιά τους, για να μην πέσουν στα χέρια των Συμμάχων – μαζί και τα Περίπτερα της Έκθεσης. Αμέσως μετά την αποχώρηση του γερμανικού στρατού, τα Περίπτερα επισκευάστηκαν και αξιοποιήθηκαν ως αποθήκες από τα σώματα των Συμμάχων: στην αρχή εγκαταστάθηκε η βρετανική υπηρεσία ανεφοδιασμού ΜL και αργότερα η UNNRA. Ο χώρος αξιοποιήθηκε για την αποθήκευση τροφίμων και στη συνέχεια μετατράπηκε σε χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων από την ΥΕΚΑ, μια δημόσια επιχείρηση για κρατικά αυτοκίνητα. Η ΥΕΚΑ αποχώρησε από την Έκθεση το 1950.

Το 1949 έγιναν προσπάθειες από τους εργαζόμενους να εντάξουν την ανακατασκευή τής ΔΕΘ στο Σχέδιο Μάρσαλ και κατόρθωσαν, μετά από επιτόπιο έλεγχο αμερικανικής αντιπροσωπείας, να εξασφαλίσουν ποσό ύψους 2,8 δισ. δρχ. για την αποκατάσταση του λεηλατημένου και κατεστραμμένου χώρου τής Έκθεσης. Σημειωτέον ότι:

• Τη δεκαετία 1940-1950 το προσωπικό τής ΔΕΘ είχε αποσπαστεί κυρίως στον Ερυθρό Σταυρό και σε άλλες κρατικές υπηρεσίες.
• Η ΔΕΘ, ως φορέας, λειτουργούσε από το 1940 μέχρι και το 1949 υποτυπωδώς, σε γραφεία επί της οδού Αγίας Σοφίας, λόγω έλλειψης ασφάλειας στην περιοχή τής Έκθεσης.

 

Από την απελευθέρωση στο σήμερα

Η εξέλιξη ενός θεσμού

Η γέννηση (και ο θάνατος) θεσμών, όπως το Φεστιβάλ Τραγουδιού, η εξέλιξη των μεγεθών τής διοργάνωσης αλλά και η καθιέρωση νέων κλαδικών εμπορικών εκθέσεων, που φτάνουν ώς τις μέρες μας.

Κατά την αποχώρησή τους από τη Θεσσαλονίκη, οι Γερμανοί ανατινάσσουν τα κτίρια της ΔΕΘ και βάζουν φωτιά στις εγκαταστάσεις της. Και ενώ ο πόλεμος βαίνει προς το τέλος του (με τους εμπόλεμους –νικητές και ηττημένους– να αρχίζουν αμέσως τις προσπάθειες επούλωσης των τρομακτικών τραυμάτων τους), η Ελλάδα βιώνει τις οδυνηρές συνέπειες ενός εμφύλιου σπαραγμού. Μεταξύ των παράπλευρων απωλειών και η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης, η οποία θα παραμείνει κλειστή για συνολικώς 10 χρόνια.

Με αφετηρία τη 16^η διοργάνωση του 1951, η ΔΕΘ θα αποτελέσει –και ούτε ήταν δυνατό να γίνει διαφορετικά– τον πραγματικό καθρέφτη τής ελληνικής οικονομίας, αλλά και γενικότερα της ζωής στη χώρα. Η 16η ΔΕΘ (η πρώτη μεταπολεμική) εγκαινιάστηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 1951. Έκτοτε διοργανώνεται σταθερά, περισσότερο πλέον ως χώρος οικονομικών συναλλαγών και λιγότερο ως λαϊκό πανηγύρι. Στους χώρους της θα κυριαρχήσουν η προσπάθεια για ανοικοδόμηση, η ξένη βιομηχανική παρουσία, αλλά και η ντόπια αγροτική και βιοτεχνική παραγωγή. Ταυτόχρονα (και όσο οι συγκοινωνίες βελτιώνονται και οι Έλληνες αποκτούν αυτοκίνητα), ο αριθμός των επισκεπτών θα αυξάνεται πέρα από κάθε πρόβλεψη.

Αρχές του 1951 ο πρωθυπουργός Νικόλαος Πλαστήρας ανακοίνωνε ότι η ΔΕΘ θα επαναλειτουργούσε εντός τού έτους. Για την αναδιάρθρωσή της διατέθηκαν 5 δισ. δρχ. από τις αμερικανικές πιστώσεις και άλλο 1 δισ. για τη διαφήμισή της.

Την πρώτη ημέρα λειτουργίας της δεν είχε προβλεφθεί να υπάρχουν αρκετά ταμεία, με αποτέλεσμα περίπου 20.000 επισκέπτες να καταφέρουν να μπουν με δυσκολία, αφήνοντας ωστόσο εκτός ΔΕΘ τουλάχιστον 5.000 επισκέπτες. Ο συνολικός αριθμός τους ανήλθε στους 543.000, εκ των οποίων οι 100.000 ήταν επισκέπτες στην πόλη. Το εισιτήριο κόστιζε 4.000 δρχ., ενώ το εργατικό-υπαλληλικό κοστολογούταν στις 2.000 δρχ.

Η ΔΕΘ τού 1952

Η 17η (και δεύτερη μεταπολεμική) ΔΕΘ (7 Σεπτεμβρίου-5 Οκτωβρίου 1952) διοργανώθηκε με πολύ μεγάλη επιτυχία. Το ενδιαφέρον πριν από την Έκθεση ήταν τόσο μεγάλο, που η ΔΕΘ αναγκάστηκε να προχωρήσει –και μάλιστα με διαδικασίες κατεπείγοντος– στην κατασκευή τού Περιπτέρου Γ’, το οποίο υπερκαλύφθηκε, χωρίς όμως και πάλι να ικανοποιήσει τη ζήτηση. Έτσι, για να μην αποκλειστούν εκθέτες από τη διοργάνωση, η διοίκηση της ΔΕΘ εγκατέστησε τρία μεγάλα τολ τύπου «Romney», ώστε να στεγάσει το σύνολο των επιχειρήσεων-εκθετών.

Τη χρονιά αυτή πραγματοποιήθηκαν σημαντικά έργα στο εκθεσιακό κέντρο –κυρίως οδοποιίας–, ενώ παράλληλα κατασκευάστηκε δίκτυο αποχέτευσης όμβριων υδάτων. Οι παρεμβάσεις αυτές κόστισαν περίπου 1 δισ. δρχ. και εξυπηρετήθηκαν με δάνειο που συνήψε η ΔΕΘ με την Τράπεζα της Ελλάδος, με την εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου.

Στην 17η ΔΕΘ οι επισκέπτες αντίκρισαν για πρώτη φορά ελληνικής παραγωγής μηχανήματα κινηματογραφικής προβολής, οπτικά είδη και είδη ιματισμού από νάιλον. Παράλληλα, στο πλαίσιο της 17ης ΔΕΘ διοργανώθηκε κινητή έκθεση του ΝΑΤΟ, η οποία κάλυψε χώρο 1.200 τετρ.μ. στο νότιο τμήμα τού εκθεσιακού κέντρου. Ο χώρος αυτός αποτελούταν από μια τεράστια σκηνή, πλαισιωμένη από τέσσερα ειδικά ρυμουλκούμενα βαγόνια. Στόχος τής συμμετοχής ήταν να παρουσιάσει τη θέληση των κρατών τής Ατλαντικής Συμμαχίας για ειρήνη, ελευθερία και ανεξαρτησία, ενώ στην είσοδο του Περιπτέρου ξεχώριζε μια μεγάλη επιγραφή που ανέγραφε «Η Ελλάς στο Ατλαντικό Σύμφωνο».

Την Έκθεση εκείνης της χρονιάς επισκέφθηκαν 514.791 άτομα, παρότι, σύμφωνα με κάποιες άλλες πηγές, ο αριθμός ανήλθε στους 773.311. Σύμφωνα με τα πρακτικά τού διοικητικού συμβουλίου τής ΔΕΘ, ο αριθμός προξένησε έκπληξη ακόμη και στους διοργανωτές, αφού ήταν ο μεγαλύτερος από τις 28 πόλεις τής Ευρώπης που διοργάνωσαν ανάλογες εκθέσεις εκείνη τη χρονιά.

Η ΔΕΘ τού 1953

Το 1953 η Έκθεση ασφαλτοστρώθηκε, κατασκευάστηκαν νέες πύλες και ενισχύθηκε ο εξωτερικός ηλεκτροφωτισμός. Στα νέα υπόστεγα που ανεγέρθηκαν φιλοξενήθηκε η βαριά βιομηχανία, ενώ στη δυτική πλευρά τού εκθεσιακού κέντρου εγκαταστάθηκε το λούνα παρκ. Οι επίσημες κρατικές συμμετοχές διπλασιάζονται σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη διοργάνωση, ανερχόμενες στις τέσσερις, με συμμετοχή τής Γιουγκοσλαβίας, της Ιταλίας, του Ισραήλ και της Δυτικής Γερμανίας. Ως ξεχωριστή ξένη συμμετοχή αξίζει να καταγραφεί και αυτή του Δυτικού Βερολίνου.

Στα αξιοσημείωτα της 18ης Έκθεσης του 1953 (6-27 Σεπτεμβρίου 1953) συγκαταλέγονται και τα εξής:

• Λόγω του προγράμματος ανασυγκρότησης της χώρας , που ανακοίνωσε η κυβέρνηση, μειώθηκαν δραστικά τα κονδύλια προς τη ΔΕΘ και, έτσι, δεν εκτελέστηκε ο προϋπολογισμός που είχε αποφασιστεί.
• Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσίασε για τους επισκέπτες ένα πρωτοποριακό σύστημα μικροσκοπίων, που παρουσιάστηκε στην Έκθεση, με το οποίο κάποιος μπορούσε να παρακολουθεί τις κινήσεις ζωικών σπερματοζωαρίων.
• Λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος, η λειτουργία τής Έκθεσης παρατάθηκε για ένα διήμερο. Οι εισπράξεις τής πρώτης ημέρας τής παρατάσεως διατέθηκαν υπέρ των πληγεισών από τούς σεισμούς περιοχών στη Ζάκυνθο και την Κεφαλονιά.

Η ΔΕΘ τού 1954

Η 19^η ΔΕΘ είχε προγραμματιστεί να λειτουργήσει από τις 5 ώς τις 26 Σεπτεμβρίου, τελικώς όμως αποφασίστηκε, όπως και την αμέσως προηγούμενη χρονιά, διήμερη παράταση στη λειτουργία της. Έτσι, έκλεισε τις πύλες της στις 28 του ίδιου μήνα.

Τα επίσημα εγκαίνια μεταφέρθηκαν, για πρώτη φορά: έτσι, αντί για πρωινή ώρα πραγματοποιήθηκαν το απόγευμα του Σαββάτου 4 Σεπτεμβρίου.

Ο διαθέσιμος εκθεσιακός χώρος τής ΔΕΘ αυξήθηκε από τα 80.000 τετρ.μ. στα 93.000 τετρ.μ., με την προσωρινή παραχώρηση από το υπουργείο Παιδείας συνολικά 13.000 τετρ.μ., τα οποία βρίσκονταν σε παράπλευρο προς τη ΔΕΘ οικόπεδο, που προοριζόταν για την ανέγερση μουσείου. Αυτός ο νέος χώρος χρησιμοποιήθηκε για την εγκατάσταση του λούνα παρκ. Το πλέον σημαντικό στοιχείο, ωστόσο, της συγκεκριμένης διοργάνωσης ήταν η κατασκευή τού Περιπτέρου των Εθνών, που στόχο είχε να στεγάσει όλες τις ξένες κρατικές συμμετοχές. Μάλιστα, το Περίπτερο αυτό χτίστηκε με κατεπείγοντα ρυθμό, καθώς ολοκληρώθηκε μέσα σε μόλις 90 ημέρες.

Στα αξιοσημείωτα της 19ης διοργάνωσης συγκαταλέγονται τα εξής:

• Στο αμερικανικό Περίπτερο λειτουργεί για πρώτη φορά κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης, όπου οι επισκέπτες μπορούσαν να δουν τον εαυτό τους στη μικρή οθόνη.
• Ο συνοπτικός οδηγός τής Έκθεσης κόστιζε 3 δρχ., ήταν δίγλωσσος και περιελάμβανε κατάλογο εκθετών και σχεδιαγράμματα.
• Σε ύψος 30 μέτρων, με τα επικίνδυνα ακροβατικά του, ο «Ιπτάμενος Ολλανδός» έκοβε την ανάσα των επισκεπτών.
• Στο περιθώριο των παράλληλων εκδηλώσεων είχε ενταχτεί η Ενετική Βραδιά, στο πλαίσιο της οποίας ο δήμος Θεσσαλονίκης έσβηνε τα φώτα τής παραλίας και των κάθετων δρόμων της και οι επισκέπτες τής ΔΕΘ, κρατώντας ενετικούς πυρσούς και τραγουδώντας, ακολουθούσαν τη διαδρομή από τον Λευκό Πύργο μέχρι το λιμάνι. Μοίρα τού ελληνικού στόλου συμμετείχε στη γιορτή αυτή.

Η ΔΕΘ τού 1955

Με την 20ή διοργάνωση (4-27 Σεπτεμβρίου 1955) συμπληρώθηκε μία τριακονταετία από την 1η ΔΕΘ και μία εικοσαετία διοργανώσεων. Εκείνο που χαρακτήρισε την 20ή περίοδο ήταν η απόκτηση νέων χώρων και η επέκταση των κτιριακών εγκαταστάσεων. Έτσι, μετά από διαπραγματεύσεις με το Ταμείο Αρχαιολογικών Απαλλοτριώσεων αποκτήθηκε έκταση περίπου 34.000 τετρ.μ. βορειοδυτικά τού υπάρχοντος χώρου. Παράλληλα, χρησιμοποιήθηκε τμήμα τής λεωφόρου Πανεπιστημίου, συνολικής επιφάνειας 6.000 τετρ.μ. Σύμφωνα με το ρυμοτομικό σχέδιο της πόλης, προβλεπόταν η περαιτέρω επέκταση της ΔΕΘ προς τα νοτιοδυτικά, με στόχο την αξιοποίηση συνολικής έκτασης 160.000 τετρ.μ.

Στα αξιοσημείωτα της 20ής διοργάνωσης συγκαταλέγονται τα εξής:

• Στο περίπτερο των ΗΠΑ παρουσιάστηκε μηχάνημα με ραδιενεργό κοβάλτιο, που εξέπεμπε ακτινοβολία με θεραπευτική ιδιότητα, ισοδύναμη με εκείνη που εξέπεμπε ένα συνηθισμένο μηχάνημα ακτινών Χ της τάξεως των 3 εκατ. βολτ.
• Στο πλαίσιο της επίσημης ξένης κρατικής συμμετοχής της Ανατολικής Γερμανίας διοργανώθηκε έκθεση υγιεινής, υπό την οργανωτική φροντίδα τού Μουσείου Υγιεινής τής Δρέσδης. Κυρίαρχο έκθεμα ήταν ένα γυάλινο ομοίωμα γυναίκας σε φυσικό μέγεθος, με φωτεινή επίδειξη της λειτουργίας των εσωτερικών οργάνων του ανθρώπινου σώματος, συνδυασμένο με την παροχή διαφωτιστικών πληροφοριών.
• Εκτάκτως δρομολογήθηκε το ατμόπλοιο «Φρύνη», για να μεταφέρει 4.500 επισκέπτες στη ΔΕΘ.
• Τα θλιβερά επεισόδια σε βάρος των Ελλήνων τής Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης ήταν η αιτία για την ολιγοήμερη, τελικώς, συμμετοχή της Τουρκίας στην 20ή ΔΕΘ: έτσι, το τουρκικό περίπτερο –αν και σε πλήρη λειτουργία– έκλεισε αμέσως μόλις έγιναν γνωστά τα γεγονότα.

Η ΔΕΘ τού 1956

Παρότι η 21^η Έκθεση είχε αρχικώς προγραμματιστεί για το διάστημα από τις 2 ώς τις 23 Σεπτεμβρίου, τελικώς, λόγω της μεγάλης ζήτησης, παρατάθηκε για ένα διήμερο. Ο πρόεδρος της ΔΕΘ (και, ταυτόχρονα, πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου τής πόλης), Μ. Δημητρακόπουλος, σε συνέντευξή του στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» τής 19ης Σεπτεμβρίου εκείνης της χρονιάς ανέφερε ότι «παρόλην την εφετινήν επέκτασιν τον χώρου τής Εκθέσεως εξακολουθεί ούτος να είναι ανεπαρκής. Θα επιδιώξωμεν να μας παραχωρηθούν και άλλα παραπλεύρως υπάρχοντα οικόπεδα, ούτως ώστε να καλυφθούν αι συνεχώς αυξανόμεναι ανάγκαι τής Εκθέσεως. Φιλοδοξία μας είναι να δημιουργήσωμεν συν τω χρόνω ένα μόνιμον λούνα παρκ, ανήκον εις την Έκθεσιν, να ιδρύσωμεν δε και έναν παιδικόν κήπον, ούτως ώστε ο χώρος τής Εκθέσεως να μη παραμένει νεκρός κατά το διάστημα που δεν λειτουργεί αύτη. Θα πρέπει να εκμεταλλευθούμε το προνόμιον ότι, εν αντιθέσει προς άλλας ευρωπαϊκάς εμποροπανηγύρεις, ο χώρος της ευρίσκεται εντός της πόλεως».

Ο αριθμός των εκθετών ανήλθε στους 1.800, στους οποίους όμως θα πρέπει να προστεθούν και περίπου 4.000 μικροεκθέτες τής αγροτικής παραγωγής. Το σύνολο των εκθετών μέσω κρατικών συμμετοχών ανήλθε σε 761, ενώ οι ξένες ιδιωτικές συμμετοχές ήταν 855, προερχόμενες από 25 χώρες.

Το Περίπτερο της ΔΕΗ παρουσίαζε το ιδεώδες αγροτικό σπίτι τού μέλλοντος, όπως προβλεπόταν να λειτουργεί στο πλαίσιο του προγράμματος εξηλεκτρισμού τής ελληνικής υπαίθρου.

Η ΔΕΘ τού 1957

Η 22η ΔΕΘ ακολούθησε την παράδοση των προηγούμενων ετών: είχε προγραμματιστεί να λειτουργήσει από την 1η ώς την 22α Σεπτεμβρίου, όμως τελικώς δόθηκε παράταση στη διάρκεια λειτουργίας της.

Στα αξιοσημείωτα εκείνης της χρονιάς συγκαταλέγονται τα εξής:

• Τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή υποδέχθηκαν στο Περίπτερο της Κίνας με καύση κροτίδων, κατά το παραδοσιακό τους έθιμο.
• Ο καφές φραπέ γεννιέται στη ΔΕΘ: ο Δημήτριος Βακόνδιος, υπάλληλος της εταιρείας «Δρίτσα» (που αντιπροσώπευε τον νες καφέ στην Ελλάδα), δοκιμάζοντας να φτιάξει έναν κρύο καφέ σε σέικερ του κακάο ανακαλύπτει τον αγαπημένο των Ελλήνων καφέ φραπέ.
• Στο Περίπτερο του Αγίου Όρους, ο μοναχός Αρσένιος, εκτός των χειροτεχνημάτων, διέθετε προς πώληση το περίφημο θεραπευτικό σαπούνι δαφνέλαιου, που βοηθούσε στην τριχοφυΐα και στην απομάκρυνση της πιτυρίδας.
• Στο αμερικανικό Περίπτερο ψήθηκε για πρώτη φορά στην Ευρώπη κοτόπουλο με τη χρήση ηλιακής ενέργειας. Το κοτόπουλο είχε εκκολαφτεί στο γεωργικό τμήμα του αμερικανικού Περιπτέρου και ανατράφηκε –και σφαγιάστηκε– για τον σκοπό αυτό. Το ηλεκτρικό μαγειρείο ήταν τμήμα τού θεματικού αφιερώματος του Περιπτέρου στην ηλιακή ενέργεια, μαζί με το συγκρότημα θέρμανσης κτιρίων με τη βοήθεια του ήλιου.
• Η διοίκηση της ΔΕΘ επικρίθηκε σφόδρα από τον Τύπο τής εποχής για το κόστος τής δεξίωσης των εγκαινίων , που διπλασιάστηκε σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη διοργάνωση…

Η ΔΕΘ τού 1958

Στην 23η διοργάνωση (7-28 Σεπτεμβρίου 1958) ο αριθμός των ελλήνων εκθετών αυξήθηκε για ακόμη μία φορά: ανήλθε στους 470, την ίδια στιγμή, ωστόσο, καταγράφηκε μείωση στις συμμετοχές των επίσημων ξένων κρατικών συμμετοχών σε σχέση με την προηγούμενη διοργάνωση.

Τη χρονιά αυτή η ΔΕΘ διέθετε εκθεσιακούς χώρους 126.000 τετρ.μ., αφού επεκτάθηκε κατά 4.000 τετρ.μ. προς την πλατεία Σιντριβανίου, ενώ κατασκευάστηκε και νέα πύλη στον προαναφερθέντα χώρο.

Το Περίπτερο της ΔΕΗ ήταν από τα πλέον εντυπωσιακά και κατασκευάστηκε υπό την επίβλεψη του μηχανικού Καζάζη. Σε αυτό είχαν τοποθετηθεί περισσότερα από 500 φωτιστικά σώματα. Εντός τού Περιπτέρου παρουσιάστηκαν οι κατασκευές τού «Στρόμποσκοπ», οι οποίες ενεργοποιούσαν και απενεργοποιούσαν με σύστημα αυτόματης αφής ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, με τη βοήθεια φωτοκύτταρων. Επίσης, παρουσιάστηκε ηλεκτρονικό μουσικό όργανο που απέδιδε όλους τους ήχους τής φύσης, αλλά και ήχους που δεν είχαν ξανακουστεί. Χειριστής τού ηλεκτρονικού μουσικού οργάνου ήταν ο καλλιτέχνης Γιάκοβλεφ.

Παράλληλα, στη διοργάνωση εκείνης της χρονιάς η σοβιετική αυτοκινητοβιομηχανία «Βόλγκα» παρουσίασε το νέο της μοντέλο με ραδιόφωνο και καλοριφέρ.

Στα αξιοσημείωτα της διοργάνωσης εκείνης της χρονιάς συγκαταλέγονται τα εξής:

• Την Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου (λόγω της κοσμοπλημμύρας που παρατηρήθηκε) 60 παιδιά χάθηκαν από τους γονείς τους, όπως ανέφερε το αστυνομικό τμήμα τής Έκθεσης.
• Κατά τη διάρκεια της Έκθεσης, τα μεγαλύτερα ονόματα της μουσικής βρίσκονταν στα κέντρα διασκέδασης της Θεσσαλονίκης: στο κέντρο «Πανόραμα» ο Βασίλης Τσιτσάνης με τη Γιώτα Λύδια διασκέδαζαν τους θαμώνες, ενώ στους «Χορτατζήδες» ο Στέλιος Καζαντζίδης με τη Μαρινέλλα έδιναν ρεσιτάλ λαϊκού τραγουδιού. Στη «Χαβάη» τραγουδούσε ο Τώνης Μαρούδας και στο «Παλλάς» ο Χιώτης με τη Λίντα και τη Σούλη Σαμπάχ.

Η ΔΕΘ τού 1959

Το 1959 σηματοδοτείται από την κατασκευή τού «τόξου» τής ΔΕΘ που βρίσκεται στην πύλη τής ΧΑΝΘ, αλλά και του νέου κτιρίου διοίκησης. Παράλληλα, στην 24η διοργάνωση (6-27 Σεπτεμβρίου 1959) οριστικοποιήθηκε η επέκταση του συνολικού χώρου τής ΔΕΘ στα 167.000 τετρ.μ., ενώ ο καθαρός εκθετήριος χώρος άγγιξε πλέον τα 66.000 τετρ.μ.

Στο περίπτερο της (τότε) Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ), που κάλυψε όλο το Περίπτερο των Εθνών, παρουσιάστηκαν (σε φυσικό μέγεθος) τρία ομοιώματα των πυραύλων «Σπούτνικ» και διαπλανητικών πυραύλων, καθώς και ένας επιταχυντής μορίων – ο μεγαλύτερος στον κόσμο. Σε άλλο διαμέρισμα υπήρχε ειδική έκθεση με τα επιτεύγματα της ΕΣΣΔ στον τομέα τής πυρηνικής ενέργειας και της χρήσης της για ειρηνικούς σκοπούς.

Από τη Γερμανία κατέφθασε 47μελής μπάντα τής αεροπορίας των ΗΠΑ, με διευθυντή τον σμηναγό Άρλαντ Γκάμπριελ, που έδωσε συναυλία την Ημέρα τής Αμερικής.

Στα αξιοσημείωτα εκείνης της χρονιάς συγκαταλέγονται τα εξής:

• Στα τμήματα που απέκτησε η ΔΕΘ ήταν και ο προσφυγικός συνοικισμός τής Αγίας Φωτεινής, απ’ όπου σε διάστημα τεσσάρων μηνών μετεγκαταστάθηκαν 120 οικογένειες του συνοικισμού, που κατοικούσαν σε 86 κτίσματα.
• Το πρόγραμμα προβολής τής 24ης ΔΕΘ «έτρεξε» σε 25 χώρες και σε τριακόσιες εφημερίδες.
• Η κυρία Παπανικολάου, ως επισκέπτρια υπ’ αριθμ. 100.000 του πολωνικού Περιπτέρου, κέρδισε δώρο μία ραπτομηχανή.

Η ΔΕΘ τού 1960

Στην 25η διοργάνωση (4-25 Σεπτεμβρίου 1960) οι ξένες επίσημες κρατικές συμμετοχές ανέρχονται για πρώτη φορά στις 18. Ατραξιόν τής διοργάνωσης ήταν οι «Λευκοί Δαίμονες», που έκαναν ακροβατικές επιδείξεις με αιωρούμενα ποδήλατα. Εκείνη την εποχή –και ενώ πολλοί Έλληνες δεν έχουν ακόμη ηλεκτρικό φούρνο–, ο Ελληνοαμερικανός Γιώργος Κρισέρης παρουσιάζει στη ΔΕΘ ηλεκτρονικό μαγειρείο, που λειτουργεί με μικροκύματα. Μέσα στους χώρους τής ΔΕΘ ο Ευγένιος Σπαθάρης πραγματοποιεί παραστάσεις τού Καραγκιόζη, ενώ το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν ανεβάζει στο Βασιλικό Θέατρο τους «Όρνιθες».

Το 1960 είναι η χρονιά που καθιερώθηκε η Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου, που μετεξελίχθηκε στο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου. Η ιδέα γεννήθηκε από τον Λίνο Πολίτη και τον Παύλο Ζάννα, επικεφαλής τής Μακεδονικής Καλλιτεχνικής Εταιρείας – ΤΕΧΝΗ και την υιοθέτησε άμεσα η ΔΕΘ. Στην πρώτη κριτική επιτροπή συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, ο Στρατής Μυριβήλης, η Κατίνα Παξινού και ο εκδότης Ιωάννης Βελλίδης. Το «παρών» έδωσαν η Αλίκη Βουγιουκλάκη, η Τζένη Καρέζη, η Μάρω Κοντού και δεκάδες άλλοι καλλιτέχνες. Βραβείο Α’ Ανδρικού Ρόλου δόθηκε στον Δημήτρη Χορν και Α’ Γυναικείου στην Αλίκη Βουγιουκλάκη για την ταινία «Μανταλένα». Στην τελετή απονομής βραβείων, ο κονφερανσιέ Γιώργος Οικονομίδης έβγαλε σε δημοπρασία έναν χορό με την Αλίκη Βουγιουκλάκη υπέρ τού Δημοτικού Βρεφοκομείου Θεσσαλονίκης, στον οποίο πλειοδότησε ο εφοπλιστής Νομικός, δίνοντας 30.000 δρχ.

Σημειωτέον ότι, αμέσως μετά το πέρας λειτουργίας τής 25ης ΔΕΘ, κατεδαφίστηκαν τα Περίπτερα Α’ και Β’, αλλά και εκείνο της Εθνικής Γεωργικής Παραγωγής, προκειμένου στη θέση τους να κατασκευαστεί το Αλεξάνδρειο Μέλαθρον – πιο γνωστό σε όλους ως «Παλέ ντε Σπορ».

Η ΔΕΘ τού 1961

Ο αριθμός επισκεπτών τής 26ης ΔΕΘ (3-24 Σεπτεμβρίου 1961) έφτασε το 1.150.000 άτομα. Το εισιτήριο εισόδου κόστιζε 7 δρχ., ενώ η 21η Σεπτεμβρίου ονομάσθηκε «Λαϊκή Ημέρα», με γενική είσοδο 3 δρχ. Παράλληλα, στις 15 Σεπτεμβρίου κατέπλευσε στο λιμάνι τής Θεσσαλονίκης μοίρα τού 6ου αμερικανικού στόλου, για να επισκεφθεί την Έκθεση.

Το 3ο Ελληνικό Φεστιβάλ Τραγουδιού διοργανώθηκε από την ΕΙΡ. Το Α’ βραβείο απονεμήθηκε στη Μαίρη Λίντα για το τραγούδι «Απαγωγή». Τα εγκαίνια της 26ης ΔΕΘ πραγματοποιήθηκαν στις 19:00 του Σαββάτου 2ας Σεπτεμβρίου από τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος κατέπλευσε για τον σκοπό αυτό στη Θεσσαλονίκη με πολεμικό πλοίο.

Η ΔΕΘ τού 1961 μνημονεύεται και για την οργή τού Φιλοποίμενος Φίνου, ο οποίος απέσυρε από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου την ταινία του «Ο Κατήφορος», επειδή είχε προγραμματιστεί να προβληθεί Πέμπτη αντί Σαββάτου, όπως ο ίδιος επιθυμούσε.

Η ΔΕΘ τού 1962

Το κυριότερο στοιχείο όσον αφορά τις εκθεσιακές υποδομές τής 27ης ΔΕΘ (2-23 Σεπτεμβρίου 1962) ήταν η λειτουργία τής κεντρικής αίθουσας του Παλέ ντε Σπορ, επιφάνειας 7.000 τετρ.μ. και διαμέτρου 94 μέτρων, η οποία βρισκόταν κάτω από το κεντρικό γυμναστήριο. Λόγω της εξέλιξης της εργολαβίας στο Παλέ ντε Σπορ παρουσιάστηκαν προβλήματα εξαερισμού τής αίθουσας και έτσι η ΔΕΘ τοποθέτησε προσωρινούς εξαεριστήρες. Παράλληλα με την Έκθεση διοργανώθηκαν λαϊκοί και παραδοσιακοί χοροί διαφόρων περιφερειών τής Ελλάδας, συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις. Το Ελληνικό Φεστιβάλ Τραγουδιού μετακομίζει στη Θεσσαλονίκη και μετονομάζεται σε Φεστιβάλ Ελαφρού Ελληνικού Τραγουδιού.

Στα αξιοσημείωτα εκείνης της χρονιάς συγκαταλέγονται τα εξής:

• Την 27η ΔΕΘ επισκέφθηκε ο αμερικανός αντιπρόεδρος Λίντον Τζόνσον, συνοδευόμενος από τη σύζυγό του και τη θυγατέρα του. Στα εγκαίνια του Περιπτέρου, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ άναψε με το πάτημα ενός κουμπιού τη συμβολική «Φλόγα τής Ελευθερίας», στην κορυφή πυργίσκου 13 μέτρων.
• Διάβημα διαμαρτυρίας υποβλήθηκε στη διοίκηση της ΔΕΘ από τον διευθυντή τού Περιπτέρου της Τσεχοσλοβακίας Χοράκεν για το πολιτικό περιεχόμενο του λόγου τού αντιπροέδρου των ΗΠΑ.

Η ΔΕΘ τού 1963

Ο αριθμός των επισκεπτών τής 28ης ΔΕΘ (2-23 Σεπτεμβρίου 1963) ανήλθε στους 1.153.700, πολλοί δε εξ αυτών, που προέρχονταν από την περιφέρεια, διανυκτέρευσαν στα πάρκα τής πόλης λόγω έλλειψης καταλυμάτων.

Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα τής 28ης ΔΕΘ ήταν η –για πρώτη φορά– επίσημη συμμετοχή τής τότε Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ). Μάλιστα, ο αντιπρόεδρος της ΕΟΚ, Ρομπέρ Μαρζολέν, επισκέφθηκε τη ΔΕΘ και το περίπτερο της Κοινότητας, συνοδευόμενος από αξιωματούχους τής ΕΟΚ και δημοσιογράφους, ενώ ο γενικός διευθυντής Τύπου και Πληροφοριών τής ΕΟΚ, Ζακ Ρενέ Παμπιέ, έδωσε διάλεξη στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο της πόλης με θέμα «Η ΕΟΚ και η μετ’ αυτής σύνδεσις της Ελλάδος».

Στα αξιοσημείωτα εκείνης της χρονιάς συγκαταλέγονται τα εξής:

• Στα εγκαίνια της ΔΕΘ κατέπλευσαν πλοία τού στόλου, η πόλη σημαιοστολίστηκε, ενώ ηλεκτροφωτίστηκαν τα κάστρα σε μήκος 1.200 μέτρων.
• Το μοναδικό περίπτερο που παρέμεινε στη ΔΕΘ από τη διοργάνωση του 1940 ήταν αυτό της ζυθοποιίας – βυνοποιίας – παγοποιίας «Κάρολος Φιξ». Η λειτουργία του ήταν συνυφασμένη με την πώληση μπίρας και εδεσμάτων – συνδυασμός αναγκαίος παλαιότερα, αφού η ΔΕΘ στερούταν εστιατορίων.
• Στις 6 Σεπτεμβρίου, στο περίπτερο της εταιρείας «Πειραϊκή – Πατραϊκή», προκλήθηκε πυρκαγιά από ηλεκτρικά καλώδια, την οποία κατέσβεσαν άνδρες τού πυροσβεστικού σταθμού τής ΔΕΘ.

Η ΔΕΘ τού 1964

Το 1964, πρόεδρος της ΔΕΘ αναλαμβάνει μια σημαντική προσωπικότητα της πόλης και της χώρας: ο εκδότης Ιωάννης Βελλίδης. Οι χώροι τής ΔΕΘ εκτείνονται σε έκταση 170.000 τετρ.μ., ενώ πραγματοποιείται και επέκταση του Περιπτέρου 5, με συνολικό εμβαδόν, πλέον, 3.000 τετρ.μ. Παράλληλα, κατασκευάζεται και νέο Περίπτερο, εμβαδού 1.200 τετρ.μ.

Ανάμεσα στους εκθέτες τής επίσημης συμμετοχής τής Αυστραλίας ήταν ο οίκος καφέδων του Έλληνα Ανδρόνικου. Παράλληλα, η αεροπορική εταιρεία Qantas μετέφερε αυθημερόν από την Αυστραλία στρείδια και γαρίδες, που προσέφερε σε δεξίωση την οποία διοργάνωσε στο Περίπτερό της για τους δημοσιογράφους.

Το 1964 ήταν η χρονιά τού ωραίου φύλου: η μις Κόσμος Κορίνα Τσοπέη, μαζί με τη μις ΗΠΑ Μπόμπι Τζόνσον τραβούν όλα τα βλέμματα πάνω τους. Το ίδιο συμβαίνει και με την Ελένη Ανουσάκη. Μάλιστα, η νεαρή, τότε, ηθοποιός εμφανίστηκε με προκλητικό ντεκολτέ, με αποτέλεσμα η αστυνομία να επιχειρήσει να της απαγορεύσει την είσοδο στο κτίριο της διοίκησης της ΔΕΘ , για τη δεξίωση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου.

Στα αξιοσημείωτα εκείνης της χρονιάς συγκαταλέγονται και τα εξής:

• Για πρώτη φορά η ΔΕΘ προχωρά σε «σφυγμομέτρηση της κοινής γνώμης» σε επισκέπτες και εκθέτες, με τη μέθοδο του ερωτηματολογίου.
• Στο Καυτανζόγλειο Στάδιο διοργανώθηκε από τη ΔΕΘ λαϊκή εορταστική εκδήλωση, με την ευκαιρία τού γάμου τού τότε βασιλιά με την πριγκίπισσα Άννα-Μαρία.

Η ΔΕΘ τού 1965

Η συμπλήρωση των 30 χρόνων δραστηριότητας της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης (η διοργάνωση εκείνης της χρονιάς πραγματοποιήθηκε μεταξύ 5-26 Σεπτεμβρίου) συνοδεύτηκε από μια θεαματική αύξηση των μεγεθών της: συγκεκριμένα, οι εκθέτες τής 30ής ΔΕΘ ανήλθαν στους 2.656, εκ των οποίων οι 689 προέρχονταν από τον δημόσιο τομέα και οι 1.967 από τον ιδιωτικό. Οι ξένοι εκθέτες ανήλθαν συνολικώς σε 2.058. Για πρώτη φορά, δε, ο αριθμός των ξένων κρατικών συμμετοχών έφτασε στο επίπεδο-ρεκόρ των 23 χωρών.

Η εταιρεία Saba παρουσίασε το μοναδικό στον κόσμο μαγνητόφωνο-ραδιόφωνο Sabamobil, το οποίο μπορούσε να τοποθετηθεί στο αυτοκίνητο, είχε ωστόσο τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί και στο σπίτι, με κανονικό ρεύμα. Στο διαστημικό τμήμα τού σοβιετικού Περιπτέρου παρουσιάστηκε ομοίωμα του διαστημοπλοίου «Σπούτνικ-Βοστόκ», με τον τελευταίο όροφο του πυραύλου.

Το 1965 «γεννιέται» το ράλι τής ΔΕΘ: διοργανωτής του, η ΕΛΠΑ και νικητής ο Σταύρος Γεωργιάδης με ένα Mini Cooper S.

Στα αξιοσημείωτα εκείνης της χρονιάς συγκαταλέγονται και τα εξής:

• Την 20ή Σεπτεμβρίου επισκέφθηκαν τη ΔΕΘ οι αμερικανοί αστροναύτες Γκόρντον Κούπερ και Τσαρλς Κόνραντ, που είχαν ταξιδέψει στο διάστημα με το διαστημόπλοιο «Τζέμινι». Τους αστροναύτες παρουσίασε ο πρόξενος των ΗΠΑ, Κ. Χάμιλτον, σε εξέδρα που είχε στηθεί έξω από το αμερικανικό Περίπτερο. Κατά την επίσκεψή του στο αμερικανικό Περίπτερο, ο σμήναρχος Κούπερ δήλωσε ότι «είμεθα υπερήφανοι, γιατί η λέξις ‘αστροναύτης’ είναι ελληνική».
• Ο μεγάλος μας ποιητής Γιάννης Ρίτσος ήταν εκείνος που είχε γράψει τους στίχους του τραγουδιού «Φτωχόπαιδο», το οποίο, με τη μουσική τού Σπήλιου Μεντή και ερμηνεύτρια τη Γιοβάννα, κατέκτησε το Β’ βραβείο στο Φεστιβάλ Τραγουδιού.

Η ΔΕΘ τού 1966

Το 1966 ανακατασκευάζεται η βορειοδυτική πύλη τής ΔΕΘ, μετά το νέο εγκεκριμένο ρυμοτομικό. Η νέα, μεταλλική πύλη ξεχώριζε για την απλότητά της, αλλά και για την επιβλητικότητα που της προσέδιδε το τεράστιο αφηρημένο έργο τού γνωστού γλύπτη Γ. Ζογγολόπουλου. Το γλυπτό τού Ζογγολόπουλου έχει ύψος εξαώροφου κτιρίου και είναι κατασκευασμένο από ειδικό κράμα μετάλλου. Στα έργα που εκτελέστηκαν εκείνη τη χρονιά περιλαμβανόταν και η κατασκευή εξέδρας για την εκτόξευση πυροτεχνημάτων, που μέχρι τότε εκτοξεύονταν από τα δώματα των Περιπτέρων, επιφέροντας καταστροφή των μονώσεων.

Στα αξιοσημείωτα εκείνης της χρονιάς περιλαμβάνονται τα εξής:

• Μια μαθητευόμενη ακροβάτισσα εκτινάχθηκε κατά τη διάρκεια πρόβας –ευτυχώς, χωρίς τη μοτοσικλέτα – από το «Βαρέλι τού Θανάτου» στο λούνα παρκ, προσγειούμενη στα σκαλιά τού απέναντι κτιρίου. Τη γλίτωσε με ελαφρά διάσειση.
• Με απόφαση του τότε νομάρχη Θεσσαλονίκης οι τιμές στα κυλικεία τής ΔΕΘ διαμορφώθηκαν ως εξής: «(α) Σάντουιτς με λουκάνικον βραστόν ή τηγανητόν 4 δρχ., (β) σάντουιτς ασχέτως περιεχομένων 3,50 δρχ., (γ) μπογάτσα εκ φύλλων κρούστας τιμή μερίδος 4,50 δρχ., οπουδήποτε προσφερόμενη είτε μεσολαβεί σερβιτόρος είτε όχι».
• Συνελήφθη και οδηγήθηκε στο αυτόφωρο για προσβολή τής δημοσίας αιδούς ανώμαλος με γυναικεία αμφίεση, που περιφερόταν προκλητικά στους χώρους της ΔΕΘ.

Η ΔΕΘ τού 1967

Η ΔΕΘ του 1967 (3-24 Σεπτεμβρίου 1967) πραγματοποιείται λίγους μήνες μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου. «Με την συνείδησιν του προβαλλομένου παρόντος και την αίσθησην υποχρεώσεως πραγματώσεως του τελικού σκοπού μας, που προσφέρει η Διεθνής Έκθεσις Θεσσαλονίκης, είναι αύτη και θα παραμείνη ο στίβος αναμετρήσεως ημών των ιδίων προς αυτό που προσδοκώμεν δι’ ημάς και ημών προς τα άλλα κράτη. Ιδού το παρόν και το μέλλον τής Ελλάδος μας. Ιδού το, εις την Διεθνή Έκθεσιν Θεσσαλονίκης» δήλωσε ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος.

Οι έλληνες εκθέτες μειώθηκαν σε σχέση με αυτούς του προηγούμενου έτους. Για πρώτη φορά υπήρξε συμμετοχή των ενόπλων δυνάμεων, με κεντρικό θέμα τού Περιπτέρου «Αι ένοπλαι δυνάμεις εις την υπηρεσίαν του έθνους και του λαού». Το Περίπτερο, που βρισκόταν στον 2ο όροφο του Περιπτέρου των Εθνών, είχε τρία τμήματα: το πρώτο αναφερόταν στην εκπλήρωση της στρατιωτικής αποστολής, το δεύτερο στη συμμετοχή των ενόπλων δυνάμεων στην ανάπτυξη της χώρας και το τρίτο συμπεριελάμβανε εικόνες από τα επτά ιστορικά «ΟΧΙ» τής Ελλάδος, από την επιδρομή των Περσών μέχρι τον «συμμοριτοπόλεμο».

Η ΔΕΘ τού 1968

Στη 33η ΔΕΘ (1-22 Σεπτεμβρίου 1968) συμμετείχαν 2.481 εκθέτες, εκ των οποίων 639 ήταν αμιγώς ελληνικές επιχειρήσεις. Για πρώτη φορά στην ιστορία τής ΔΕΘ συμμετείχαν οι Σιδηρόδρομοι του Ελληνικού Κράτους (ΣΕΚ), με στεγασμένο χώρο εντός τού Παλέ ντε Σπορ και υπαίθριο έναντι του Περιπτέρου των Εθνών.

Από τις 16 ώς τις 22 Σεπτεμβρίου διοργανώθηκε η Διεθνής Συνάντηση Περιφερειακής Ανάπτυξης και Προγραμμάτων, στην οποία συμμετείχαν και 9 γάλλοι βουλευτές. Παράλληλα, η ΔΕΘ διοργάνωσε στο Παλέ ντε Σπορ το 1^ο Κύπελλο Κομμώσεων ΔΕΘ: από το Παρίσι κατέφτασε στην Έκθεση ο Αλέν Γκρινιόν, πρόεδρος της Καλλιτεχνικής Ενώσεως Γάλλων Κομμωτών, για να λανσάρει τη νέα γραμμή μόδας Haute Couture Française. Τέλος, στο Παλέ ντε Σπορ έγινε κατά πανηγυρικό τρόπο η εκλογή τής «Μις Πλαζ Ελλάδος 1968».

Την ίδια χρονιά, ένα υπερθέαμα παρουσιάστηκε στο λούνα παρκ: ο καταπληκτικός «Γολιάθ». Επρόκειτο για μια φάλαινα μήκους 22 μέτρων και βάρους 69 τόνων, που αλιεύθηκε το 1954 και είχε φτάσει στην πόλη από το Παρίσι.

Η ΔΕΘ τού 1969

Το 1969 το εμβαδόν τού εκθεσιακού κέντρου αυξήθηκε, με την προσθήκη νέου χώρου έκτασης 10.000 τετρ.μ. από τον τέως συνοικισμό τής Αγίας Φωτεινής, όπου και λειτούργησε το λούνα παρκ και τα κυλικεία τής Έκθεσης. Παράλληλα, κατασκευάστηκε ο πρώτος όροφος του Πύργου τού ΟΤΕ, επιφάνειας 377 τετρ.μ.: στην 34η ΔΕΘ εκείνης της χρονιάς το ύψος τού πύργου που είδαν οι επισκέπτες ήταν 8,40 μέτρα.

Κατά τα λοιπά, η μις Ελλάς εκείνης της χρονιάς, Ρένα Λοράνδου, βρέθηκε στο Περίπτερο 4 τής Century Hellas, για να παρουσιάσει το νέο μοντέλο τηλεόρασης με τη χειροποίητη συρματολογία τής εταιρείας.

Η ΔΕΘ τού 1970

Η προβολή των επιτευγμάτων τής ελληνικής παραγωγικής δραστηριότητας, η ειρηνική άμιλλα, η σύγκριση με τα επιτεύγματα άλλων χωρών, αλλά και η προώθηση των εμπορικών συναλλαγών αποτελούσαν τον βασικό στόχο τής 35ης ΔΕΘ (30 Αυγούστου-20 Σεπτεμβρίου 1970). Ένα από τα πλέον ιδιαίτερα εκθέματα ήταν το δείγμα σεληνιακού πετρώματος που συλλέχθηκε από το Apollo 11 στην περιοχή τής Θάλασσας της Ηρεμίας, στη Σελήνη.

Το Α’ βραβείο στο 11^ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου απονεμήθηκε στην ταινία «Αναπαράσταση» του Θεόδωρου Αγγελόπουλου, ενώ το βραβείο Α’ Ανδρικού Ρόλου δόθηκε στον Νίκο Κούρκουλο για την ερμηνεία του στην ταινία «Αστραπόγιαννος». Στο 9^ο Φεστιβάλ Τραγουδιού αναδεικνύεται νικητής το τραγούδι των Τόλη Βοσκόπουλου και Ηλία Λυμπερόπουλου (με ερμηνευτή τον Γιάννη Βογιατζή), «Αδέλφια μου, αλήτες, πουλιά».

Η ΔΕΘ τού 1971

Το 1971 η ΔΕΘ (29 Αυγούστου-19 Σεπτεμβρίου 1971) συμπληρώνει 45 χρόνια ζωής. Για πρώτη φορά στην ιστορία της ο αριθμός των εκθετών υπερέβη τις 3.000, ανερχόμενος στους 3.042 συμμετέχοντες.

Σε ειδικό χώρο στο Παλέ ντε Σπορ διοργανώθηκε σαλόνι αυτοκινήτου, με εκθέματα από 11 χώρες. Ο Θανάσης Βέγγος τιμάται με το βραβείο Α’ Ανδρικού Ρόλου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου για την ερμηνεία του στην ταινία «Τι έκανες στον πόλεμο, Θανάση;» του Ντίνου Κατσουρίδη, που διακρίθηκε ως η καλύτερη ταινία.

Στα αξιοσημείωτα της διοργάνωσης εκείνης της χρονιάς συγκαταλέγονται ακόμη:

• Την ημέρα που εγκαινιαζόταν η 36η ΔΕΘ, στη θάλασσα της Αδριατικής κάηκε το «Ελεάνα», το μεγαλύτερο ελληνικό φέριμποτ, με δεκάδες νεκρούς.
• Στις 12 Σεπτεμβρίου έφτασε στο σοβιετικό Περίπτερο η είδηση ότι απεβίωσε ο Νικήτα Σεργκέγεβιτς Χρουστσόφ, σε ηλικία 77 ετών, από καρδιακή προσβολή, στο νοσοκομείο τού Κρεμλίνου.

Η ΔΕΘ τού 1972

Ο αριθμός των εκθετών στην 37η ΔΕΘ (3-24 Σεπτεμβρίου 1972) ανήλθε σε 2.934, εκ των οποίων 840 ήταν ελληνικές επιχειρήσεις. Στον εξώστη τού Περιπτέρου 5 διοργανώθηκε έκθεση βιβλίου, στην οποία συμμετείχαν δεκάδες εκδοτικοί οίκοι. Πριν από τη ΔΕΘ, η ίδια έκθεση είχε φιλοξενηθεί στο Ζάππειο της Αθήνας.

Μεγάλη επισκεψιμότητα είχε ο νεόδμητος πύργος τού ΟΤΕ, όπου, εκτός των άλλων, παρουσιάζονταν οι υπηρεσίες τού οργανισμού σε ό,τι αφορά τη διεθνή και υπεραστική αυτοματοποίηση των κλήσεων.

Για πρώτη φορά, το 13ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου διοργανώθηκε μετά τη λήξη τής ΔΕΘ: το βραβείο απονεμήθηκε στο «Προξενιό τής Άννας» του Παντελή Βούλγαρη, ενώ το βραβείο Α΄ Ανδρικού Ρόλου απονεμήθηκε στον Θανάση Βέγγο για την ταινία «Θανάση, πάρε το όπλο σου». Η αντίστοιχη γυναικεία διάκριση δόθηκε στην Άννα Βαγενά για «Το προξενιό τής Άννας».

Κατά τα λοιπά, η διοργάνωση του 1972 σημαδεύτηκε από την εγκληματική ενέργεια σε βάρος 11 ισραηλινών ομήρων στους Ολυμπιακούς Αγώνες τού Μονάχου. Η σημαία στο Περίπτερο του Ισραήλ στην 37η ΔΕΘ κυμάτιζε μεσίστια, ενώ η διεύθυνσή του ακύρωσε την προγραμματισμένη δεξίωση για την «Ημέρα τού Ισραήλ». Μεσίστια κυμάτιζε στην ίδια διοργάνωση η σημαία και στο γερμανικό Περίπτερο (της χώρας, δηλαδή, που φιλοξενούσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι οποίοι σημαδεύτηκαν από το τρομοκρατικό χτύπημα).

Η ΔΕΘ τού 1973

Το 1973 είναι χρονιά-σταθμός για τη λειτουργία τής Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, καθώς στρέφει πλέον την προσοχή της στη διοργάνωση κλαδικών εκθέσεων, ξεκινώντας από την 1η Διεθνή Έκθεση Γούνας και την 1η Ελληνική Έκθεση Μαρμάρου, η οποία εξελίχθηκε σε Διεθνή Έκθεση Μαρμάρου και αργότερα Δομικών Υλικών, Ορυκτών και Εξοπλισμού (και η οποία εξακολουθεί να διοργανώνεται μέχρι και σήμερα, υπό τον διακριτικό τίτλο «Marmin»).

Ο συνολικός αριθμός των εκθετών στην 38η ΔΕΘ (2-23 Σεπτεμβρίου 1973) ήταν 2.850, εκ των οποίων 490 εκθέτες συμμετείχαν μέσω των επίσημων κρατικών συμμετοχών. Σε αυτήν, μεταξύ άλλων, η εταιρεία Cara Cabo παρουσίασε τον πρώτο εξ ολοκλήρου κατασκευασμένο στην Ελλάδα τηλεφωνοαπαντητή (σημερινό τηλεφωνητή) «Hermes».

Η ΔΕΘ τού 1974

Ο συνολικός αριθμός των εκθετών της 39ης ΔΕΘ (1-22 Σεπτεμβρίου 1974) ήταν 2.641. Ξεχώρισε η αγάπη των Κινέζων και των Γάλλων: η Λαϊκή Δημοκρατία τής Κίνας συμμετείχε με περίπτερο 1.500 τετρ.μ., στην είσοδο του οποίου υπήρχε μεγάλη επιγραφή που ανέγραφε «Ζήτω η φιλία των δύο λαών Κίνας-Ελλάδος». Στο γαλλικό περίπτερο υπήρχε αναρτημένη μεγάλη αφίσα με το μότο «Η Γαλλία στέλνει Μιράζ και Σιτροέν, επειδή η Ελλάδα θέλει την ειρήνη».

Στην 39η ΔΕΘ παρουσιάστηκαν και οι πρώτοι ηλεκτρονικοί υπολογιστές μικρού μεγέθους.

Στα αξιοσημείωτα εκείνης της χρονιάς περιλαμβάνονται και τα ακόλουθα:

• Μιάμιση ώρα πριν από τα εγκαίνια της 39ης ΔΕΘ, ο πρωθυπουργός, Κωνσταντίνος Καραμανλής, μίλησε από το ξενοδοχείο «Μακεδονία Παλάς» ενώπιον συγκεντρωμένου κοινού 300.000 πολιτών, που τον αποθέωσαν.
• Το περίπτερο της Κύπρου, μετά τα θλιβερά γεγονότα του καλοκαιριού εκείνης της χρονιάς, αποτέλεσε χώρο προσκυνήματος για τους Θεσσαλονικείς.
• Τις ημέρες λειτουργίας τής 39ης ΔΕΘ τοποθετήθηκε στην παραλία της Θεσσαλονίκης ο ορειχάλκινος, έφιππος ανδριάντας, ύψους 12 μέτρων, του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τον οποίο φιλοτέχνησε ο γλύπτης Ευάγγελος Μουστάκας.
• Δύο ημέρες μετά τα εγκαίνια της ΔΕΘ, στις 3 Σεπτεμβρίου 1974, ο Ανδρέας Παπανδρέου ίδρυσε το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα, διακηρύσσοντας τις αρχές του.

Η ΔΕΘ τού 1975

Το 1975 συμπληρώθηκαν 50 χρόνια ιστορίας τής ΔΕΘ. Είναι η πρώτη φορά που η διάρκειά της περιορίστηκε σε δύο εβδομάδες (31 Αυγούστου-14 Σεπτεμβρίου 1975). Σε ανακοίνωσή της, η ΔΕΘ ανέφερε: «Η 40ή Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης διήρκεσε δύο μόνον εβδομάδας, γεγονός το οποίον, κρινόμενον με τα υφιστάμενα μέτρα εφαρμογής καινοτομιών, δύναται να χαρακτηρισθή ως τολμηρά πρωτοβουλία. Το εγχείρημα εν τούτοις, παρά τας εντόνους διαμαρτυρίας πανταχόθεν, επέτυχε πλήρως και εδικαιώθη».

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στην 40ή ΔΕΘ εκείνης της χρονιάς παρουσιάστηκαν παιχνίδια από λάτεξ. Κατά τα λοιπά:

• Χρυσό αναμνηστικό μετάλλιο πρόσφερε ο πρόεδρος της ΔΕΘ, Ι. Βελλίδης, στον πρωθυπουργό, Κ. Καραμανλή, με την ευκαιρία τής συμπλήρωσης 40 ετών λειτουργίας τής Έκθεσης.
• Την Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου 1975 ο γάλλος πρόεδρος Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν επισκέφθηκε τη Θεσσαλονίκη, χωρίς να προλάβει, ωστόσο, να επισκεφθεί τη 40ή ΔΕΘ.
• Συνολικά 39 πολεμικά πλοία έδεσαν στο λιμάνι τής πόλης για τη ναυτική εορτή, στο πλαίσιο της Έκθεσης.

Η ΔΕΘ τού 1976

Η 41η ΔΕΘ (5-19 Σεπτεμβρίου 1976) αποτέλεσε το πρώτο βήμα σε μια νέα δεκαετία και σε μια νέα περίοδο στην ιστορία της, καθώς συνέπεσε με την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την πλήρη ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ). Το Περίπτερο στο οποίο συμμετείχε η ΕΟΚ στην 40η ΔΕΘ, ωστόσο, διατέθηκε τη χρονιά εκείνη στην Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών.

Για πρώτη φορά οι ξένες επίσημες κρατικές συμμετοχές έφτασαν τις 26. Στο σοβιετικό Περίπτερο παρουσιάστηκαν φάρμακα κατά του καρκίνου τού δωδεκαδακτύλου τού στομάχου, ενώ οι Πολωνοί παρουσίασαν ηλεκτρικά αυτοκίνητα προορισμένα για κίνηση σε αγροκτήματα και εργοστάσια. Στο ίδιο Περίπτερο οι επισκέπτες μπορούσαν να δοκιμάσουν φαγητά από σόγια. Στο δε Παλέ ντε Σπορ είχαν προγραμματιστεί τέσσερις παραστάσεις των περίφημων κινεζικών μπαλέτων τής Σαγκάης, οι οποίες ωστόσο δεν έγιναν στις προγραμματισμένες ημερομηνίες, λόγω του θανάτου τού Μάο Τσε Τουνγκ.

Η ΔΕΘ τού 1977

Η χρονιά αυτή αποτελεί ακόμη ένα ορόσημο για τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, καθώς μετατράπηκε από νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου σε ανώνυμη εταιρεία, υπό τον διακριτικό τίτλο «Helexpo-ΔΕΘ ΑΕ».

Το Περίπτερο των ΗΠΑ καταλάμβανε στεγασμένο χώρο 1.300 τετρ.μ. Σε μήνυμά του ειδικά για τη ΔΕΘ, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ σημείωνε ότι «η Έκθεσή σας, της Θεσσαλονίκης, έχει γίνει ξακουστή για την αρτιότητά της και συμβολίζει τον ρόλο τής Ελλάδος στο διεθνές εμπόριο». Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλούσε η έκθεση «Μέτρα και Μετρήσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες», που διοργάνωσε η Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ, ενώ ο αντιπρόεδρος της εταιρείας Airbus Industries, Ρόμπερτ Μπλασέ, παρουσίασε στη ΔΕΘ το μοντέλο Airbus Α300, το νεότερο και πιο μικρό από τα αεροσκάφη μεγάλης χωρητικότητας νέας γενιάς.

Στα αξιοσημείωτα εκείνης της χρονιάς συγκαταλέγεται και η κίνηση του τραγουδιστή Γιώργου Κοινούση, ο οποίος δήλωσε επί σκηνής ότι το βραβείο των 70.000 δρχ., που δωροθέτησε η ΕΡΤ (και το οποίο κατέκτησε ως δημοφιλέστερος ερμηνευτής στο Φεστιβάλ Τραγουδιού), το παραχωρούσε για την ενίσχυση του πρεβεντορίου τού Πανοράματος «Άγιος Δημήτριος».

Η ΔΕΘ τού 1978

Τα εγκαίνια της 43ης ΔΕΘ (10-24 Σεπτεμβρίου 1978) έγιναν μόλις δύο μήνες μετά τον καταστρεπτικό σεισμό τής Θεσσαλονίκης. Η διοίκηση της ΔΕΘ, παρά ταύτα, υλοποίησε ένα επιβλητικό πρόγραμμα για τη λειτουργία τής Έκθεσης – όχι μόνον για την αποκατάσταση των ζημιών από τον σεισμό, αλλά και για τη δημιουργία νέων εκθετηρίων επιφανειών.

Στα αξιοσημείωτα εκείνης της χρονιάς συγκαταλέγονται τα εξής:

• Το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου αποφάσισε να απονείμει στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου τρία ισόποσα βραβεία (100.000 δρχ. έκαστο), στη μνήμη του Ιωάννη Βελλίδη, προέδρου της ΔΕΘ, ο οποίος απεβίωσε.
• Στις 29 Σεπτεμβρίου, κατά τη διάρκεια της διεξαγωγής τού Φεστιβάλ Κινηματογράφου, πέθανε από καρδιακή προσβολή ο πάπας Ιωάννης Παύλος ο Α’.
• Η 43η ΔΕΘ ήταν προεκλογική, αφού είχαν προκηρυχθεί δημοτικές εκλογές για τις 15 Οκτωβρίου 1978.

Η ΔΕΘ τού 1979

Ο συνολικός αριθμός των εκθετών τής 44ης ΔΕΘ (9-23 Σεπτεμβρίου 1979) ανήλθε στους 3.240. Στην Έκθεση συμμετείχε και ο ΟΗΕ: η συμμετοχή του είχε ως θέμα την προστασία τού περιβάλλοντος και ιδιαίτερα της Μεσογείου. Σε ειδικές προθήκες στο Περίπτερό του παρουσιάζονταν μετάλλια της UNESCO για τον Αριστοτέλη και τη διάσωση της Ακρόπολης.

Η απουσία επίσημης συμμετοχής των ΗΠΑ ερμηνεύτηκε από πολιτικούς παρατηρητές και παράγοντες της αγοράς ως θέση τής αμερικανικής οικονομικής διπλωματίας απέναντι στον έντονο αναπροσανατολισμό τής Ελλάδας και των εξαγωγών της χώρας μας προς τις αγορές των σοσιαλιστικών χωρών.

Από το 1980 μέχρι σήμερα

Στα χρόνια που ακολούθησαν οι ημέρες διεξαγωγής τής ΔΕΘ λιγόστευαν διαρκώς, καθώς η διοργάνωση αποκτούσε περισσότερο εμπορικό χαρακτήρα, ενώ παράλληλα γινόταν συχνά πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης, μειώνοντας έτσι εντυπωσιακά τον καλλιτεχνικό και φεστιβαλικό χαρακτήρα της: της Έκθεσης, δηλαδή, των Θεσσαλονικέων –και όχι μόνο– που προήγαγε εμπορικές πληροφορίες, γνώση, καλλιτεχνικά θεάματα και διασκέδαση.

Τα φεστιβάλ έκλεισαν τον κύκλο τους, ενώ εμφανίστηκαν νέες κλαδικές εμπορικές εκθέσεις, ώς ότου φτάσουμε στη σημερινή της μορφή. Στο μεταξύ, το 1999 ο εθνικός εκθεσιακός φορέας διασπάστηκε σε δύο εταιρείες (τη ΔΕΘ και τη Helexpo), απόφαση που ανακλήθηκε το 2013, όταν η ΔΕΘ-Helexpo επανενώθηκε σε ένα κοινό εταιρικό σχήμα.

Πλέον, το αύριο είναι μπροστά μας – και είναι γεμάτο προκλήσεις…

 

---

* Κείμενα και φωτογραφικό υλικό για την ιστορία τής ΔΕΘ προήλθαν από τα λευκώματα «Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης: Μαγικές Εικόνες» και «75 χρόνια Χ 15 ημέρες» του διευθύνοντος συμβούλου της ΔΕΘ-Helexpo, κ. Κυριάκου Ποζρικίδη, τα οποία εκδόθηκαν από τη ΔΕΘ ΑΕ.