Το δάσος, μια έκταση 150 τετραγωνικών χιλιομέτρων, είναι το αποτέλεσμα έντονης ηφαιστειακής δραστηριότητας που έλαβε χώρα στο νησί κατά το τέλος τού Ολιγοκαίνου μέχρι το μέσο Μειόκαινο. Η δραστηριότητα αυτή προκάλεσε, μεταξύ άλλων, την εκτόξευση τεράστιας ποσότητας στάχτης, εκτός από λάβα, καλύπτοντας τη χλωρίδα στην περιοχή όπου σήμερα συναντάμε το δάσος. Υδροθερμικά διαλύματα πλούσια σε διοξείδιο του πυριτίου, που δημιουργήθηκαν από τις εκρήξεις, εμπότισαν την ηφαιστειακή στάχτη που είχε καλύψει τους κορμούς των δένδρων, σηματοδοτώντας την έναρξη της απολίθωσής τους, καθώς η οργανική ύλη των κορμών σταδιακά αντικαταστάθηκε από το διοξείδιο του πυριτίου.
Το γεωπάρκο της Λέσβου, ένας τόπος με τεράστια επιστημονική αξία, είναι αναγνωρισμένο ως διατηρητέο μνημείο τής φύσης, ενταγμένο από το 2004 στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων τής UNESCO, και αποτελεί ιδρυτικό μέλος τού Ευρωπαϊκού Δικτύου Γεωπάρκων από το 2000.
Όπως διαπιστώνει ο επισκέπτης κατά την άφιξή του στην περιοχή, η εμπειρία είναι μοναδική. Η περιήγηση στα τέσσερα υπαίθρια πάρκα τού απολιθωμένου δάσους –το Πάρκο Απολιθωμένου Δάσους, το Πάρκο Σιγρίου, το Πάρκο Πλάκας και το Πάρκο στο νησάκι Νισιώπη–, καθώς και η επίσκεψη στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας αποτελούν μια έκπληξη.
Η περιήγηση στα πάρκα και τις περιπατητικές διαδρομές τους επιβεβαιώνει τον μεγαλειώδη χαρακτήρα τής φύσης. Οι ρίζες των απολιθωμένων δένδρων, που διατηρούνται σε πλήρη ανάπτυξη, εντυπωσιακοί, ιστάμενοι απολιθωμένοι κορμοί αγγειόσπερμων και κωνοφόρων δένδρων με μοναδικά χρώματα και πληθώρα απολιθωμένων κλαδίσκων, φύλλων και κώνων ιδιαίτερης επιστημονικής αξίας ξεπροβάλουν από τα στρώματα της ηφαιστειακής στάχτης που τους περιβάλλει.
Αναπόσπαστο παράγοντα στην προστασία των απολιθωμάτων κατά μήκους τού νέου οδικού άξονα Καλλονής-Σιγρίου, καθώς και της επιστημονικής σημασίας τού γεωλογικού αυτού μνημείου, αποτελεί, φυσικά, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας τού Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου. Με συνέπεια και εντατικές προσπάθειες ανάδειξης και διατήρησής του, το μουσείο και η έμπειρη ομάδα που το πλαισιώνει εργάζονται με επιμονή, υπομονή, πάθος και αφοσίωση για την προστασία του, πάντοτε σε ετοιμότητα για τις απαραίτητες σωστικές επεμβάσεις.
Μια σειρά από μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις, εκδηλώσεις, περιπατητικές διαδρομές, οικοτουριστικές δράσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και πολιτιστικά φεστιβάλ αναδεικνύουν τα στοιχεία τής γεωλογικής, φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς τού γεωπάρκου, αποτυπώνουν τη σπουδαιότητα του μέρους και απογειώνουν την εμπειρία τού επισκέπτη στο πανέμορφο νησί τής Λέσβου.
