Ένας παγκόσμιος χάρτης με τους ήχους των πόλεων που έχουν αλλάξει λόγω της πανδημίας τού κορωνοϊού και των μέτρων αποκλεισμού δημιουργείται από ανθρώπους που ανακαλύπτουν πρωτόγνωρα συστατικά τού ηχητικού περιβάλλοντός τους και τα καταγράφουν.
Στη Νέα Υόρκη, στον τερματικό σταθμό «Γκραντ Σέντραλ», διακρίνονται για πρώτη φορά ήχοι, τους οποίους συνήθως καλύπτει το δυνατό βουητό από τα βήματα και τις ομιλίες των διερχόμενων επιβατών.
Στο Εδιμβούργο τής Σκωτίας την ησυχία διακόπτουν ήχοι γκάιντας, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης στο υγειονομικό προσωπικό για το έργο που επιτελεί αυτήν την κρίσιμη περίοδο.
Σε παραλία στο Ελσίνκι τής Φινλανδίας ακούγονται μόνο τα βήματα ανθρώπων που κάνουν τζόκινγκ.
Στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας, σε διαδρομή μέσα από πάρκο, όπου συνήθως κυριαρχούν οι ήχοι αυτοκινήτων και αεροπλάνων, ακούγεται το βουητό των κουνουπιών.
Στη Μπραζίλια της Βραζιλίας, ήχοι της φύσης –το κελάιδισμα των πουλιών, ο αέρας στα φύλλα των φοινικόδεντρων– δημιουργούν ηχώ.
Στην Κεράλα, στην Ινδία, μουσουλμάνοι Μαπίλα τραγουδούν παραδοσιακά τραγούδια, για να ευαισθητοποιήσουν για την πανδημία του κορωνοϊού.
Το πρότζεκτ #StayHomeSounds
Οι ήχοι τής παγκόσμιας απομόνωσης λόγω τής Covid-19 συλλέγονται στο πλαίσιο του πρότζεκτ #StayHomeSounds και προστίθενται σε έναν διαδραστικό χάρτη στο διαδίκτυο, μαζί με τις ιστορίες των ανθρώπων που τους ηχογραφούν.
«Το πρότζεκτ είναι μέρος τού ‘Cities and Memory’ (‘Πόλεις και Μνήμη’), ενός συλλογικού δικτύου μηχανικών ήχου και καλλιτεχνών με έδρα την Οξφόρδη, στο Ηνωμένο Βασίλειο, που ξεκίνησε πριν από πέντε χρόνια με στόχο τη συγκέντρωση ήχων απ’ όλο τον κόσμο» εξηγεί ο εμπνευστής του, Στούαρτ Φόουκς.
«Συλλέγουμε ήχους από διάφορα μέρη τού κόσμου εδώ και αρκετά χρόνια, οπότε το #StayHomeSounds είναι μια φυσιολογική προέκταση των πρότζεκτ που έχουμε υλοποιήσει ώς τώρα. Άρχισα να παρατηρώ ότι ο ήχος στην πόλη στην οποία ζω, στην Οξφόρδη, αλλάζει. Ότι μπορώ και ακούω την άγρια ζωή και διαφορετικούς εξωτερικούς ήχους – και θεώρησα ότι είναι ενδιαφέρον. Επίσης, κατά την έναρξη της εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων άρχισα να ακούω ιστορίες που συνδέονται με τον ήχο –ανθρώπους να τραγουδούν στα μπαλκόνια των σπιτιών ή να χειροκροτούν γιατρούς και νοσηλευτές– και θεώρησα ότι πρέπει να αποτυπώσουμε αυτήν τη στιγμή τής ιστορίας, το πόσο διαφορετικός ακούγεται ο κόσμος, καθώς και όλες τις άλλες συνέπειες που επέφερε η πανδημία» τονίζει ο Στούαρτ.
Μια ηχητική «εγκυκλοπαίδεια»
Μέχρι τώρα έχουν συγκεντρωθεί 380 ήχοι από 38 χώρες, ενώ καθημερινά ο εμπνευστής και υπεύθυνος του πρότζεκτ προσθέτει στον χάρτη 10 νέες συνεισφορές από νοικοκυρές, έφηβους, γιατρούς, δημοσιογράφους, καλλιτέχνες, που θέλουν να μοιραστούν τους ήχους των πόλεών τους, τις εμπειρίες τους από την περίοδο του αποκλεισμού, αλλά και τις ανησυχίες και τους φόβους τους για το μέλλον.
Στον διαδραστικό χάρτη στην ιστοσελίδα τού «Cities and Memories» παρουσιάζεται ο ήχος πόλεων της Αμερικής, της Ευρώπης, της Ασίας, της Αφρικής και της Ωκεανίας και αναγράφονται πληροφορίες για την καταχώριση και τα στοιχεία τού συμμετέχοντα στο πρότζεκτ. Στόχος τού #StayHomeSounds, σύμφωνα με τον κ. Φόουκς, είναι από τη μία «να αναδειχθεί ότι o κόσμος δεν είχε ποτέ τους ήχους που έχει τώρα, ότι είναι μια μοναδική στιγμή όσον αφορά το πώς ηχεί ο κόσμος, που αξίζει να ηχογραφηθεί» και από την άλλη «με τις ιστορίες που συνοδεύουν τους ήχους, οι άνθρωποι να αισθανθούν περισσότερο συνδεδεμένοι. Αν ξέρουμε ότι υπάρχουν άνθρωποι στην Ελλάδα, στην Τσεχία ή στην Αργεντινή που βιώνουν παρόμοιες καταστάσεις, που έχουν τα ίδια συναισθήματα με εμάς, μπορεί να αισθανθούμε ότι είμαστε σ’ αυτήν την κατάσταση όλοι μαζί, ενωμένοι. Έχουμε όλοι περισσότερο χρόνο και μπορούμε να τον αξιοποιήσουμε με διαφορετικό τρόπο – έτσι, οι σχέσεις μας με το περιβάλλον αναγκαστικά αλλάζουν λίγο. Σε πολλές ιστορίες, οι άνθρωποι περιγράφουν ότι άρχισαν να παρατηρούν τώρα τους ήχους τής φύσης, να συνδέονται με τους ήχους με έναν τρόπο διαφορετικό απ’ ό,τι πριν, να τους μελετούν»
Μια τεράστια αλλαγή στη ζωή τού Στούαρτ Φόουκς, ο οποίος είναι τεχνολόγος ήχου, είναι ότι σταμάτησε να ταξιδεύει: «Ταξίδευα πολύ, σε όλο τον κόσμο, για τις ανάγκες των πρότζεκτ, αλλά και για διακοπές, κυρίως στην Ιταλία, όπου έχω συγγενείς. Έπαιρνα μαζί τη συσκευή ηχογράφησης και κατέγραφα τους ήχους, ως σουβενίρ από τα ταξίδια μου. Στις ηχογραφήσεις από τις πόλεις δεν υπάρχει σιγή, ένας ήχος που είναι αδύνατον να τον συλλάβεις, καθώς υπάρχει πάντοτε κάτι ενδιαφέρον που συμβαίνει. Ενδιαφέρουσα όμως μπορεί να είναι και η απουσία των ήχων που, υπό κανονικές συνθήκες, ακούγονται σε έναν χώρο», αναφέρει ο Στούαρτ, αναφέροντας ως παράδειγμα την Τάιμς Σκουέρ, στη Νέα Υόρκη: «Είναι ένας από τους πλέον πολυσύχναστους πόλους έλξης τουριστών, στον οποίο συνήθως ακούγονται άνθρωποι που συζητούν, καλλιτέχνες που παίζουν μουσική, σειρήνες περιπολικών… Όλα αυτά έχουν φύγει και έχει μείνει ο ήχος στο παρασκήνιο, ο βόμβος των κλιματιστικών από τα κτίρια. Η απουσία των ήχων φέρνει έναν άλλον στο προσκήνιο, που πριν δεν γινόταν αντιληπτός».
Ποιος είναι, στ’ αλήθεια, ο ήχος τής καραντίνας;
Οι ήχοι τού αποκλεισμού λόγω τής πανδημίας μπορούν να ταξινομηθούν σε τέσσερις κατηγορίες:
- Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τους νέους ήχους, που δεν ακούγονταν στο παρελθόν – ένα τραγούδι για τον κορωνοϊό στο ραδιόφωνο ή οι ήχοι των χειροκροτημάτων για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό. Στον χάρτη τού #StayHomeSounds υπάρχουν ηχογραφήσεις από πόλεις όπως η Μαδρίτη, το Παρίσι, η Λίμα, η Βικτώρια ή οι Βρυξέλλες, οι κάτοικοι των οποίων αφιερώνουν χρόνο κάθε απόγευμα για να χειροκροτήσουν, να επευφημήσουν και να ευχαριστήσουν εκείνους που αγωνίζονται για σώσουν ζωές.
- Στη δεύτερη κατηγορία εντάσσονται οι ήχοι τής φύσης, το κέντρο των πόλεων που άρχισε να ακούγεται σαν ύπαιθρος, τα άλλοτε θορυβώδη κυριακάτικα πρωινά που ακούγονται πλέον σαν κυριακάτικα απογεύματα.
- Στην τρίτη κατηγορία είναι οι ήχοι από τα εγκαταλειμμένα μέρη – πάρκα, πλατείες, τουριστικά αξιοθέατα, χώροι λατρείας–, στα οποία φαίνεται σαν μην υπάρχει ίχνος ανθρώπινης παρουσίας.
- Στην τέταρτη κατηγορία είναι οι ήχοι από το εσωτερικό των σπιτιών, οι ηχογραφήσεις που δείχνουν πώς οι άνθρωποι περνούν τον χρόνο τους όσο είναι μέσα, πώς διατηρούν τις επαφές με την οικογένεια, πώς διασκεδάζουν.
«Μια γυναίκα από τη Φινλανδία διαβάζει κεφάλαια από παιδικά βιβλία, τα ηχογραφεί και τα στέλνει σε παιδιά συγγενών και φίλων. Μας έστειλε μία από τις ηχογραφήσεις της, που δείχνει ότι, ακόμη κι αν δεν μπορείς να συναντήσεις τους κοντινούς ανθρώπους σου, μπορείς να διατηρήσεις επαφή μαζί τους μέσω νέων ήχων» αναφέρει ο κ. Φόουκς.
Η χώρα από την οποία δεν περίμενε να λάβει ήχους, όπως αποκαλύπτει, είναι το Ιράν. Μεταξύ άλλων ηχογραφήσεων που προέρχονται από την ασιατική χώρα είναι και ορισμένες από πλανόδιους μουσικούς στην Τεχεράνη, που ακόμη περιπλανιούνται στους δρόμους και παίζουν μουσική από σπίτι σε σπίτι.
«Κάθε πρωί βρίσκω στο email ήχους από καινούργιες χώρες και μέρη – και αυτό είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον» λέει, αναφέροντας ότι το πρότζεκτ και ο χάρτης που δημιουργείται θα παραμείνουν ως μια μόνιμη μαρτυρία τού τι συνέβαινε τους τελευταίους μήνες στον κόσμο. Χαρακτηρίζοντας «τρομερή» την τρέχουσα κατάσταση, ο Στούαρτ λέει ότι το πρότζεκτ εξετάζει πώς μεταβάλλεται ο ήχος τού κόσμου και το καταγράφει, ώστε, όταν η κρίση τερματιστεί, να μπορεί κάποιος να ανατρέξει και να αντιληφθεί πώς ο αποκλεισμός επηρέασε τις πόλεις και τους κατοίκους τους: «Θέλουμε όσο το δυνατόν περισσότερες συμμετοχές, παροτρύνουμε τους ανθρώπους να καταγράψουν έναν ήχο, απ’ όπου κι αν βρίσκονται –από το εσωτερικό τού σπιτιού τους, από τον κήπο τους, από το μπαλκόνι τους–, να αφηγηθούν τον νέο τρόπο ζωής τους και να τα υποβάλουν» επισημαίνει, προσθέτοντας ότι μέσω τού #StayHomeSounds δημιουργείται μια κοινότητα ανθρώπων που ζει υπό παρόμοιες συνθήκες τη δριμύτητα της πανδημίας και την κοινωνική απομόνωση.
Μαζί είμαστε πιο δυνατοί
Σε πολλές από τις ιστορίες που συνοδεύουν τους ήχους οι άνθρωποι μοιράζονται τους φόβους τους ότι μπορεί να μείνουν χωρίς εργασία ή ότι θα αρρωστήσουν οι συγγενείς τους ή την αγωνία τους για το πόσο θα διαρκέσει ο αποκλεισμός: «Νομίζω ότι συνιστά μιαν αίσθηση αλληλεγγύης να μπορείς να διαβάζεις τις αφηγήσεις άλλων και να κατανοείς ότι εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ίδιες ανησυχίες μ’ εσένα» εκτιμά ο Φόουκς, αναφερόμενος στα συμπεράσματα που συνάγονται από το πρότζεκτ. «Οι ιστορίες τού #StayHomeSounds δείχνουν επίσης ότι οι άνθρωποι αντλούν παρηγοριά από τους ήχους τού κόσμου, από την ησυχία, από την επανασύνδεση με το περιβάλλον τους. Είναι μια μικρή παρηγοριά σε τόσους δύσκολους καιρούς».
