Πορτρέτα: Σάκης Γιούμπασης.
Δεν θα μπορούσε να υπάρχει διαφορετική πρώτη ερώτηση από την ακόλουθη: πώς προέκυψαν οι γνώσεις σας πάνω στην υφαντική τέχνη και τον παραδοσιακό αργαλειό;
Οι γνώσεις μου στην υφαντική μεταλαμπαδεύτηκαν από τη γιαγιά μου, σε νεαρή ηλικία. Ως υφάντρα είχε την υφαντική ως μέσο βιοπορισμού, καθώς μετοίκησαν από την Ανατολική Θράκη στην Περαία. Καθόμουν δίπλα της και μάθαινα την οικοτεχνία – όπως πλέξιμο, βελονάκι, υφαντική κ.ά. Αργότερα, όταν ανακάλυψα ότι η υφαντική τέχνη ανθίζει στην Ευρώπη, ταξίδεψα ανά την Ελλάδα και εμπλούτισα τις γνώσεις μου.
Σε μια εποχή που οι μηχανές έχουν αντικαταστήσει τον άνθρωπο ακόμη και σε πολύ σύνθετες εργασίες, εσείς αποφασίσατε να ασχοληθείτε επαγγελματικά με την υφαντική. Πώς πήρατε την απόφαση;
Η επαγγελματική πορεία στηρίζεται στις σπουδές μου, που αφορούν στην Αρχιτεκτονική Εσωτερικών Χώρων. Επάγγελμα εξαιρετικά απαιτητικό, με γρήγορους ρυθμούς.
Ταξιδεύοντας ανά την Ευρώπη σε αναζήτηση υλικών, ανακάλυψα ότι η υφαντική τέχνη υπάρχει παντού – στην οικοτεχνία, στα μουσεία, αλλά και σε μεγάλους οίκους μόδας. Αποφάσισα, λοιπόν, να κάνω το βήμα και να στήσω μια νέα επιχείρηση, ως startup. Το 2020 ίδρυσα την εταιρεία υφαντικής τέχνης «Penelope», η οποία –μεταξύ πολλών άλλων– αποτίνει φόρο τιμής στον τρόπο με τον οποίο οι πρόγονοί μας, παγκοσμίως, δημιουργούσαν τα υφάσματα.
Η στροφή προς μεθόδους, τρόπους και διαδικασίες φιλικές προς το περιβάλλον είναι πλέον ορατή σε όλες τις βιομηχανίες. Έτσι, πήρα την απόφαση να βάλω το μικρό μου λιθαράκι στην προστασία του περιβάλλοντος, μέσα από τον τρόπο με τον οποίο παράγω τα προϊόντα μου. Προς μεγάλη χαρά μου, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι εκτιμούν και αγοράζουν σήμερα χειροποίητα προϊόντα, φιλικά προς το περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό, είμαι ιδιαίτερα υπερήφανη που η εταιρεία τιμήθηκε με τον τίτλο «Green Brand Award Gold Category» για το 2023.
Γνωρίστε μας τον «συνεργάτη» σας στην εταιρεία…
Στο στούντιο όπου εδρεύει η εταιρεία μου υπάρχουν πέντε αργαλειοί. Ο αγαπημένος μου «συνεργάτης» είναι ο παραδοσιακός αργαλειός της γιαγιάς μου, τον οποίο με μεγάλο κόπο αναγέννησα και έθεσα σε λειτουργία χωρίς οποιαδήποτε μετατροπή.
Σε κάθε αργαλειό παράγω διαφορετικό ύφασμα, το οποίο προορίζεται για διαφορετικό προϊόν. Στον βασικό μου «συνεργάτη», που μετράει πάνω από 60 χρόνια λειτουργίας, παράγω υφαντό που προορίζεται είτε για εσάρπες είτε για κασκόλ. Με αυτόν τον τρόπο, διασφαλίζεται η ευελιξία να παράγονται ταυτόχρονα διάφορα προϊόντα.
Να φανταστώ ότι όσο ιδιαίτερος είναι ο αργαλειός σας άλλο τόσο είναι και οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιείτε;
Όλη η φιλοσοφία της εταιρείας στηρίζεται στην παραγωγή προϊόντων τα οποία είναι οργανικά και φιλικά προς τον πλανήτη – ξεκινώντας, προφανώς, από τις πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται, όπως μετάξι, λινό, βαμβάκι και πρόβειο μαλλί, οι οποίες υφαίνονται σε χειροκίνητο αργαλειό, όπου δεν χρησιμοποιείται καν ρεύμα.
Ενίοτε χρησιμοποιώ φυτικές βαφές από τεχνικές που διδάχθηκα από γυναίκες παλαιότερης γενιάς, σε πολλά υλικά.
Η δράση δεν σταματά εδώ, αλλά ξεκινά από το πρόβειο μαλλί – καθώς είναι γνωστό ότι, κάθε χρόνο, το μαλλί πετιέται, αφήνοντας ένα τεράστιο οικολογικό αποτύπωμα. Προμηθεύομαι το μαλλί από τους παραγωγούς, το πλένω, το ξένω, το λανάρω και, κατόπιν, το τοποθετώ στην ανέμη, όπου το μετατρέπω σε νήμα. Το νήμα αυτό συνήθως το υφαίνω και το τοποθετώ είτε σε υφαντά έργα τέχνης είτε σε διακοσμητικά τοίχου, όπως επίσης και σε περιορισμένο αριθμό τσαντών.
Με τον κύκλο του μαλλιού ασχολείται περιορισμένος αριθμός ανθρώπων στην Ελλάδα. Ενδεικτικά αναφέρω τη Λένα Γεροθανάση στα Ζαγοροχώρια, η οποία μάς μεταλαμπάδευσε τη γνώση, και τη Julie Loi στη Μυτιλήνη – αμφότερες φίλες και συνεργάτιδες, με τις οποίες μοιραζόμαστε την αγάπη για την εν λόγω δράση.
Ποιοι είναι οι κύριοι άξονες στους οποίους δραστηριοποιείστε;
Η εταιρεία έχει τρεις άξονες. Ο πρώτος αποτελεί και τη βάση: είναι οι παραγγελίες, που στηρίζονται στις συνεργασίες με άλλες εταιρείες. Συνεργάζομαι με άλλα brands, όπως εταιρείες ρούχων, συνδυάζοντας τα προϊόντα μας και δημιουργώντας μια νέα σειρά, που στηρίζεται στο χειροποίητο – και δη στο υφαντό, κατασκευασμένο στον αργαλειό. Επίσης, συνεργάζομαι με σχεδιαστές, γραφίστες και αρχιτεκτονικά γραφεία, με τα οποία σχεδιάζουμε το κατάλληλο σχέδιο για να γίνει υφαντό και, κατόπιν, να μετατραπεί στο προϊόν που επιθυμεί ο κατά περίπτωση πελάτης – π.χ., runner τραπεζιού, χαλί, διακοσμητικό τοίχου κοκ. Τέλος, υπάρχει και η δυνατότητα ένας πελάτης λιανικής να διαμορφώσει το προϊόν όπως το επιθυμεί, καθώς αυτό δημιουργείται από την αρχή, αποκλειστικά για τον ίδιο.
Ο δεύτερος άξονας είναι μια συλλογή που υπάρχει στο ηλεκτρονικό κατάστημα και αφορά σε προϊόντα όπως τσάντες, εσάρπες και αξεσουάρ, που φέρουν την προσωπική υπογραφή.
Ο τρίτος άξονας είναι τα εργαστήρια τα οποία πραγματοποιώ κατά καιρούς στο στούντιο, με στόχο τη μεταλαμπάδευση της γνώσης.
Τέλος, δημιουργώ έργα υφαντικής τέχνης, τα οποία συχνά εκτίθενται σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Ποιες σκέψεις περνούν από το μυαλό σας, γνωρίζοντας ότι η Υφαντική δεν υπάρχει ούτε ως κατεύθυνση στη Σχολή Καλών Τεχνών, σε αντίθεση με άλλες χώρες στο εξωτερικό;
Είμαι φύσει αισιόδοξο άτομο, γι’ αυτό και βλέπω την ευκαιρία εκεί όπου κάποιοι άλλοι κοιτούν το αδιέξοδο. Η Υφαντική αποτελεί μέρος της οικοτεχνίας και μέσο βιοπορισμού επί πολλά χρόνια, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επένδυσε σε αυτόν τον τομέα. Ίσως να μην εντάξουμε άμεσα την Υφαντική στο πλαίσιο μίας σχολής, προχωρά ωστόσο ήδη ένα σπουδαίο έργο, στο πλαίσιο του οποίου θα λειτουργήσουν δεκαεννέα δομές κατάρτισης χειροτεχνίας σε όλη την Ελλάδα, προς εκμάθηση της υφαντικής τέχνης – και όχι μόνο.
Ας μη ξεχνάμε ότι ζούμε σε μια χώρα που γέννησε τη γνώση γύρω από τις συγκεκριμένες χειροτεχνίες και είναι στο δικό μας χέρι και στη δική μας ευθύνη να τις αναγεννήσουμε και να τις διευρύνουμε, με τη βοήθεια του κρατικού μηχανισμού.
Η αγάπη σας για το αντικείμενο σας ώθησε στην απόφαση να δημιουργήσετε workshops και να μεταλαμπαδεύσετε τις γνώσεις σας μέσα από αυτά. Τι μαθαίνουν σε αυτά οι συμμετέχοντες; Σας ικανοποιεί η ανταπόκριση του κοινού; Ποια είναι τα από εδώ και πέρα όνειρά σας;
Η αγάπη, αλλά και η πίστη μου στο συγκεκριμένο αντικείμενο είναι μεγάλη. Εδώ αναφέρεται και το όνομα «Πηνελόπη»…
Απευθύνομαι σε όλους. Οι συμμετέχοντες μαθαίνουν τα πρώτα βήματα της ύφανσης σε κάθετο τελάρο, ενώ οι πιο έμπειροι μπορούν να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους στην Υφαντική με νέες τεχνικές, σε οριζόντιο αργαλειό.
Η μεταλαμπάδευση των γνώσεών μου δεν σταματά στο στούντιό μου. Διδάσκω, παράλληλα, Υφαντική στην Εταιρεία Σπαστικών Βορείου Ελλάδος (ΕΣΒΕ), στη Μέριμνα Παιδιού Κατερίνης και στη Σχολή Τυφλών. Κάπως έτσι καταλαβαίνει κάποιος εύκολα πόσα οφέλη έχει η συγκεκριμένη τέχνη και τεχνική…
