Εκατσε στο παγκάκι στο παρεκκλήσι του Αγίου Ευθυμίου, στον ναό του Αγίου Δημητρίου, περιστοιχισμένος από τοιχογραφίες του 13ου αιώνα. Δύο το μεσημέρι, Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου. Μέρα ηλιόλουστη. Έφερε να πιούμε νερό.
Φωτογραφίες, βίντεο: Σάκης Γιούμπασης.
Έλυσε αμέσως την αρχική μου αμηχανία. Πώς θα του απευθυνόμουν στον ενικό αριθμό, όπως ορίζουν οι κανόνες της στήλης, όταν εντός των ορίων της μητρόπολής του τον προσφωνούν «Παναγιώτατο»;
«Με βολεύει το ‘πατέρας Φιλόθεος’. Δεν νομίζω ότι υπάρχει πιο ωραία προσφώνηση από το να σε φωνάζει κάποιος ‘πατέρα’».
Και πράγματι, σε όλη μας την κουβέντα μιλούσε σαν στοργικός πατέρας. Δεν βιαζόταν να απαντήσει. Με κοιτούσε κατάματα και άκουγε προσεκτικά. Και εκείνα που τον δυσκόλευαν τα αγκάλιαζε ανθρώπινα. Στην απώλεια προς στιγμήν μάγκωσε: «Απώλεια; Αυτό ίσως είναι το πιο δύσκολο. Μέσα από τη συνειδητοποίηση της απώλειας αντιλαμβάνεσαι ότι ‘ζωή’ σημαίνει ‘σχέση’».
Προστατευμένοι από τη φασαρία της πόλης, με τις υπεραιωνόβιες τοιχογραφίες γύρω μας, ήταν λες και είχαμε επιβιβαστεί σε μια χρονοκάψουλα. Και σ’ αυτήν τη ζεστή μήτρα του χρόνου, σε απόλυτη ησυχία, οι συνηθισμένες λέξεις ηχούσαν διαφορετικά. Έμπαιναν αθόρυβα στην πραγματική τους διάσταση. Γέμιζαν αξία και κάθε μία έβρισκε τον εαυτό της.
«Οι άνθρωποι ψάχνουμε πάντοτε έναν τρόπο να είμαστε ασφαλείς – αυτό μας χαρίζει η ατομικότητά μας. Το να συναντηθείς με κάποιον σημαίνει να βγεις από τα όριά σου, να ψάξεις, να ξεφύγεις από το δεδομένο σου. Αυτό σε κάνει να μην αισθάνεσαι ασφαλής. Η σημασία της ζωής, όμως, είναι η συνάντηση, να είμαι μαζί με κάποιον άλλον». Σε μια εποχή που ευνοεί το κλείσιμο στον εαυτό, o ίδιος εξυμνεί τις σχέσεις.
Παρότι δεν μασούσε τα λόγια του, ο λόγος του ήταν έμμετρος. Έσπαγε καλούπια χωρίς να γεμίζει το πάτωμα με θραύσματα: «Αμαρτία δεν είναι η παράβαση ενός νόμου. Είναι το να χωρίζομαι. Από τους ανθρώπους, από τον εαυτό μου, από τον Θεό». Κι όταν ήρθε η συζήτηση στην ανάληψη της ευθύνης, στο γιατί διστάζουμε να αναγνωρίσουμε το λάθος μας, έδωσε άθελά του έναν ορισμό της αγάπης: «Είμαστε άνθρωποι που ταλαιπωρούμαστε. Συχνά, άλλα θέλουμε κι άλλα κάνουμε. Το να αγαπώ σημαίνει να ακούω. Όταν δεν αναγνωρίζω το λάθος μου, το κάνω επειδή φοβάμαι. Φοβάμαι τις συνέπειες. Το να σπας, όμως, το είδωλό σου είναι απελευθερωτικό. Βγαίνεις από τον εαυτό σου και πηγαίνεις να συναντήσεις τον άλλο. Και αυτό είναι το μήνυμα των Χριστουγέννων: ο Θεός βγαίνει από τον κόσμο του και έρχεται να μας βρει».
Κι αυτή είναι η ευχή για τη νέα χρονιά. Να συναντιόμαστε.
