Στο βορειοδυτικό τμήμα της Ημαθίας και στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Βερμίου, εκεί όπου οι λόφοι διαδέχονται ο ένας τον άλλο και αγκαλιάζουν τους αμπελώνες, εκεί όπου το φως διαχέεται ανάμεσα σε πλαγιές και κοιλάδες, εκτείνεται η αμπελουργική ζώνη ΠΟΠ Νάουσας. Με συνολική έκταση σχεδόν 4.000 στρέμματα (εκ των οποίων τα χίλια εκτιμάται ότι είναι βιολογικής καλλιέργειας), αποτελεί έναν από τους θεμέλιους λίθους της ελληνικής οινικής ταυτότητας. Συγκαταλέγεται στις πρώτες περιοχές της χώρας που απέκτησαν (το 1971) αναγνώριση ως Ονομασία Προέλευσης Ανώτερης Ποιότητας και λειτουργεί ως ένα ζωντανό παράδειγμα του πώς η παράδοση, το έδαφος και η γνώση συνδυάζονται, για να δώσουν κρασιά με βάθος και διάρκεια.
Ενα συγκλονιστικό τερουάρ
Η σημασία της ζώνης της Νάουσας ξεκινά από το ίδιο το τοπίο και το μικροκλίμα της. Τα πλούσια, αργιλώδη και ασβεστολιθικά εδάφη, η ποικιλία υψομέτρων (που κινούνται από 150 έως 400 μέτρα) και η επίδραση του όρους Βέρμιο δημιουργούν τις ιδανικές συνθήκες για την καλλιέργεια της εμβληματικής ποικιλίας Ξινόμαυρο. Το οινοπέδιό της χαρακτηρίζεται από εύκρατο, μεσογειακό κλίμα με ηπειρωτικές επιρροές, ενώ στην περιοχή δραστηριοποιούνται συνολικά είκοσι επτά παραγωγοί, μέλη του Συνδέσμου Οινοποιών και Αμπελουργών Νάουσας (ΒΑΕΝΙ). Το σύνολο της ετήσιας παραγωγής τους υπολογίζεται κοντά στους 4.000 τόνους, εκ των οποίων το 40% εξάγεται σε περισσότερες από 30 χώρες, διαφημίζοντας την Ελλάδα σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης.
Γενικότερα, το Ξινόμαυρο, μία από τις πιο αναγνωρισμένες διεθνώς ελληνικές ποικιλίες, που συγκρίνεται με το Nebbiolo και το Pinot Noir, μαγνητίζει το ενδιαφέρον των οινόφιλων και των επισκεπτών στην περιοχή που θέλουν να το γνωρίσουν περισσότερο. Ως σταφύλι είναι ιδιαίτερα απαιτητικό, αρκετά ευαίσθητο στις καιρικές συνθήκες, με αργή ωρίμανση και πολύ έντονη προσωπικότητα. Ωστόσο, όταν καλλιεργηθεί σωστά, αποδίδει κρασιά σπάνιας φινέτσας, με πολυπλοκότητα, οξύτητα, στιβαρές τανίνες και δυναμικό μακρόχρονης παλαίωσης – είναι το ίδιο δυναμικό που έχει η Νάουσα στο DNA της: να κρατάει στις αιωνόβιες ρίζες της την αμπελουργική παράδοση και, ταυτόχρονα, να έχει την τύχη να ξεπετάγονται συνεχώς νέοι οινοποιοί, που προσπαθούν να προσεγγίσουν την ποικιλία διαφορετικά.
Και αυτός είναι ακόμη ένας λόγος που η ζώνη είναι πρότυπο οινοτουρισμού. Εκτός του ότι είναι προικισμένη με μια χαρισματική ποικιλία, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα –χωρίς να χάνεται σε εκατοντάδες χιλιόμετρα– να κάνει όμορφες διαδρομές μέσα στη φύση και να γνωρίζει τις διαφορετικές εκφράσεις του Ξινόμαυρου από παλαιούς και νέους οινοποιούς. Κατά κανόνα, τα κρασιά της Νάουσας διακρίνονται για τη δομή τους και την ικανότητά τους να εξελίσσονται με τον χρόνο. Δεν είναι κρασιά που επιδιώκουν την ευκολία ή την άμεση εντύπωση: αντιθέτως, χτίζουν την προσωπικότητά τους σταδιακά, αποκαλύπτοντας με τα χρόνια αρωματικά βάθη και ισορροπία. Το χαρακτηριστικό προφίλ τους περιλαμβάνει νότες κόκκινων φρούτων, αποξηραμένης ντομάτας, ελιάς, μπαχαρικών και καπνού, ενώ στο στόμα παρουσιάζουν εντυπωσιακή ένταση.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια ενδιαφέρουσα μετατόπιση: η ανάδειξη διαφορετικών εκφράσεων του Ξινόμαυρου με πιο φρέσκες, λιγότερο εκχυλισμένες ετικέτες, αλλά και προσπάθειες εντοπισμού και ανάδειξης επιμέρους μικροζωνών μέσα στην ευρύτερη περιοχή – μια προσέγγιση που παραπέμπει σε έννοιες όπως τα cru του εξωτερικού.
Μια περιοχή-σύμβολο
Βέβαια, η αμπελουργική ζώνη της Νάουσας δεν είναι σημαντική μόνο για τα κρασιά της, αλλά και ως πολιτιστικός και τουριστικός προορισμός. Οι επισκέπτες μπορούν να περιηγηθούν στους αμπελώνες, να γνωρίσουν τις διαφορετικές τοποθεσίες και να παρακολουθήσουν από κοντά τη διαδικασία παραγωγής. Η επαφή με τη φύση, η σύνδεση με την παράδοση, αλλά και η σύγχρονη προσέγγιση της οινογνωσίας καθιστούν τη Νάουσα μια εμπειρία πολυεπίπεδη – όχι απλώς γευστική. Η πόλη της Νάουσας (με τα νερά της, την ιστορική της διαδρομή και την αφοσίωσή της στον πολιτισμό του κρασιού) ενισχύει αυτήν τη δυναμική. Εκδηλώσεις, πολιτιστικές δράσεις και οινικές γιορτές εδραιώνουν τη σύνδεση της περιοχής με το κρασί όχι μόνο ως προϊόν, αλλά και ως στοιχείο ταυτότητας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η εκδήλωση Νάουσα-πόλη του Οίνου, που πλέον μετρά 10 χρόνια ζωής.
Η σημασία της ζώνης Νάουσας είναι βαθιά και πολυδιάστατη. Αποτελεί σημείο αναφοράς για την ελληνική οινοπαραγωγή χάρη στη μοναδική της ποικιλία, το ιστορικό της βάθος, αλλά και τη σταθερή προσήλωση στην ποιότητα. Είναι μια περιοχή που επιδιώκει όχι να μιμηθεί άλλες, αλλά να εκφράσει τον εαυτό της μέσα από την αυθεντικότητα του Ξινόμαυρου και τη δύναμη του τόπου της. Σε μια εποχή κατά την οποία η έννοια της οινικής ταυτότητας γίνεται ολοένα και πιο σημαντική διεθνώς, η Νάουσα προσφέρει ένα καθαρό, στιβαρό και γοητευτικό μήνυμα: η Ελλάδα έχει κρασιά με χαρακτήρα – και η Νάουσα είναι από τα πιο δυνατά παραδείγματα αυτού του χαρακτήρα.
